Νότης Μαριάς, Πρόεδρος του Κόμματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, Καθηγητής Θεσμών της ΕΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, πρώην Ευρωβουλευτής, notismarias@gmail.com
Εγκρίθηκε μετά βαΐων και κλάδων στις 19 Μαΐου 2022 από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η Πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για έκδοση Οδηγίας εκ μέρους του Συμβουλίου «σχετικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των πολυεθνικών ομίλων στην Ένωση» (COM(2021) 823 final).
Η εν λόγω πρόταση της Επιτροπής κατά την τελική ψηφοφορία στην Ευρωβουλή έλαβε 503 ψήφους υπέρ, 46 ψήφους κατά και 48 αποχές.
Παρ΄ όλα αυτά το λόμπι των πολυεθνικών κολοσσών επιχειρεί έστω την τελευταία στιγμή να αναβάλει την επιβολή παγκόσμιου ελάχιστου συντελεστή φορολογίας εταιρειών ύψους τουλάχιστον 15%.
Και μάλιστα την ώρα που η ακρίβεια και ο πληθωρισμός εξανεμίζουν την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών τόσο στην ΕΕ όσο και παγκόσμια,
Στο κόκκινο η φοροδιαφυγή των πολυεθνικών κολοσσών
Οι χώρες της Ευρώπης πάντως δεν πρόκειται να μπουν στο δρόμο της ανάπτυξης, όσο υπάρχουν εταιρίες, που φοροαποφεύγουν και φοροδιαφεύγουν, αντίθετα τα κράτη αυτά θα επιβαρύνονται όλο και περισσότερο με τεράστιο δημόσιο χρέος.
Τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης πλήττονται από την φοροδιαφυγή και την φοροαποφυγή και κύριοι πρωταγωνιστές, σ’ αυτού του είδους τις πρακτικές, έχουν αποδειχθεί οι πολυεθνικές επιχειρήσεις.
Η Ολλανδία του Ντάισελμπλουμ, το Λουξεμβούργο του Γιούνκερ, η Ιρλανδία και η Μάλτα ήταν οι χώρες που παρείχαν κίνητρα φοροαποφυγής στις διάφορες πολυεθνικές. Οι αποκαλύψεις των LuxLeaks, των PanamaPapers και των ParadisePapers απλά απέδειξαν δημόσια αυτό που ήταν ευρέως γνωστό. Ότι οι πλούσιοι φοροδιαφεύγουν και τα γνωστά υποζύγια, δηλαδή μισθωτοί και συνταξιούχοι, πληρώνουν φόρους. Πάντως οι παραπάνω χώρες της ΕΕ συνεχίζουν ακόμη και τώρα την ίδια τακτική.
Ειδικότερα η φοροαποφυγή από πολυεθνικές έχει ως αποτέλεσμα μηδενικά φορολογικά έσοδα για τα κέρδη που έχουν σε ευρωπαϊκές δικαιοδοσίες και διάβρωση της εθνικής φορολογικής βάσης. Επιπλέον οι εταιρείες αυτές μέσω των ενδοομιλικών συναλλαγών, αποφεύγουν την καταβολή φόρων για τα κέρδη τους δημιουργώντας έτσι κοινωνικές ανισότητες και επηρεάζοντας αρνητικά τους προϋπολογισμούς των κρατών.
Ο επιθετικός φορολογικός σχεδιασμός και οι πρακτικές φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής που ακολουθούν πολλές πολυεθνικές επιχειρήσεις, συνεπάγονται για τους προϋπολογισμούς των κρατών-μελών της Ένωσης τεράστιες απώλειες φορολογικών εσόδων.
Η έκταση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής εκτιμάται στο 1,3 τρις ευρώ ετησίως παγκόσμια και σε 50-70 δις ευρώ ετησίως στα κράτη-μέλη της Ένωσης, ενώ ο ΟΟΣΑ το 2017 εκτιμούσε ότι η απώλεια των εσόδων σε παγκόσμιο επίπεδο ανερχόταν σε 4% έως 10% των συνολικών εσόδων από τη φορολογία εισοδήματος.
Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνες οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Ευρώπης πληρώνουν κατά μέσο όρο 30% περισσότερο φόρο από τις πολυεθνικές επιχειρήσεις με αποτέλεσμα να στρεβλώνεται εις βάρος τους ο ανταγωνισμός και να οδηγούνται σε απώλειες θέσεων εργασίας.
Η πανδημία και οι συνακόλουθες αυξημένες κρατικές δαπάνες για την ενίσχυση της οικονομίας έθεσαν πλέον επί τάπητος το ζήτημα της αύξησης των φορολογικών εσόδων των διαφόρων κρατών.
Μπαράζ παρεμβάσεων του Κινήματος ΕΛΛΑΔΑ- Ο ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ στην Ευρωβουλή για φορολόγηση των πολυεθνικών στις χώρες όπου βγάζουν τα κέρδη
Όπως έχω επισημάνει καθ΄ όλη τη διάρκεια της θητείας μου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το ζήτημα του φορολογικού dumping και των φορολογικών παραδείσων αποτέλεσε σημαντικό αντικείμενο διαβούλευσης, παρότι βέβαια όταν η όλη υπόθεση ερχόταν «στο διά ταύτα» για συζήτηση στην Ολομέλεια της Ευρωβουλής αρκετοί που σήμερα πανηγυρίζουν εν Ελλάδι αλλά και «εις τας Ευρώπας» έλαμπαν δια της απουσίας τους.
Μιλώντας στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίουστις 14/11/2017, στο Στρασβούργο για τα περίφημα «ParadisePapers» και την αναγκαιότητα πάταξης της φοροδιαφυγής, επισήμανα ότι πρέπει:
1)Όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να πάρουν μέτρα.
2)Να δημιουργηθεί ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα χωρίς γκρίζες ζώνες και πρακτικές τύπου “taxruling” σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
3) Η OLAF (Ειδική Ευρωπαϊκή Υπηρεσία καταπολέμησης της απάτης), να συμβάλει πιο ενεργά κατά της φοροδιαφυγής των πολυεθνικών και να καταπολεμήσει κάθε παράνομη δραστηριότητα που πλήττει την Ευρωπαϊκή Ένωση.
4)Να θεσπιστεί νομοθεσία προκειμένου να αναγκαστούν οι πολυεθνικές να σταματήσουν να στρέφονται σε φορολογικούς παραδείσους, όπως είναι η Ολλανδία ή το Λουξεμβούργο και να πάψουν να χρησιμοποιούν την πρακτική των ενδοομιλικών συναλλαγών φοροαποφεύγοντας έτσι και στερώντας τους κρατικούς προϋπολογισμούς από τεράστια φορολογικά έσοδα.
5)Επιβάλλεται, επιτέλους, τα κέρδη κάθε εταιρίας, υποχρεωτικά, να φορολογούνται εκεί όπου πραγματοποιούνται.
Επιπλέον όπως τόνισα και στις 14/3/2018 σε παρέμβασή μου στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «εταιρική κοινωνική ευθύνη σημαίνει ότι οι επιχειρήσεις πρέπει να φορολογούνται εκεί όπου βγάζουν τα κέρδη και φυσικά αυτό δεν συμβαίνει, διότι οι πολυεθνικές αξιοποιούν τους φορολογικούς παραδείσους και έτσι φοροδιαφεύγουν και φοροαποφεύγουν» (www.notismarias.gr. 14/3/2018).
Ακόμη και ο Μπάιντεν ζητά πλέον την επιβολή παγκόσμιου φόρου στις πολυεθνικές
Ως γνωστόν από τον Ιούνιο του 2021 ξεκίνησε η σχετική πρωτοβουλία του ΟΟΣΑ για τη φορολόγηση των πολυεθνικών κολοσσών (www.naftemporiki.gr. 1/7/2021) φέρνοντας έτσι ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα των φορολογικών παραδείσων και του φορολογικού dumping.
Επρόκειτο για μια πρωτοβουλία την οποία δρομολόγησαν τουλάχιστον 130 χώρες μέλη του Οργανισμού με στόχο τη διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου φορολογίας. Έτσι προτάθηκαν δύο βασικοί άξονες δράσης που στη συνέχεια διαμορφώθηκαν σε νομικά δεσμευτικό κείμενο μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις στον ΟΟΣΑ. Ο πρώτος άξονας δράσης αφορά τη διαμόρφωση ενός ελάχιστου φόρου επί των κερδών των πολυεθνικών της τάξεως του 15%. Ο δεύτερος άξονας δράσης αφορά την εφαρμογή της αρχής ότι τα κέρδη των πολυεθνικών θα πρέπει να φορολογούνται στις χώρες όπου πραγματοποιούνται τα κέρδη.
Χρειάστηκε η παρέμβαση Μπάιντεν προκειμένου η φορολόγηση των πολυεθνικών να τεθεί στην ημερήσια διάταξη. Μετά την πρωτοβουλία Μπάιντεν να βάλει χέρι στο ζήτημα της φοροαποφυγής των πολυεθνικών (www.bloomberg.com. 15/4/2021), πρωτοβουλία η οποία εντάσσεται βέβαια στο πλαίσιο του γνωστού «Americaisback», είχαμε την απόφαση των G7 στην Κορνουάλη για την επιβολή ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15% στα κέρδη των πολυεθνικών (www.bbc.com 5/6/2021). Από κοντά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με μεγάλη πλέον πλειοψηφία παρότι η θέση των ευρωβουλευτών ήταν για ελάχιστη φορολογία της τάξης του 21%. Στη συνέχεια οι υπουργοί οικονομικών των G20 με τη σειρά τους ζήτησαν και αυτοί να μπει φραγμός στην φοροαποφυγή των πολυεθνικών κολοσσών (www.france24.com. 10/7/2021).
Το γεγονός πάντως ότι διάφορες αμερικανικές πολυεθνικές «μετρ της φοροαποφυγής» έσπευσαν ήδη ευθύς εξ αρχής να χαιρετίσουν την τότε προκαταρκτική συμφωνία (www.efsyn.gr. 7/6/2021) δεν ήταν καλά μαντάτα.
Ακολούθησε στις 8 Οκτωβρίου 2021 η τελική συμφωνία σε επίπεδο ΟΟΣΑ για να πάρει στη συνέχεια τη σκυτάλη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η οποία στις 22/12/2021 κατέθεσε την παραπάνω πρόταση Οδηγίας του Συμβουλίου «σχετικά με την εξασφάλιση παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των πολυεθνικών ομίλων στην Ένωση» (COM(2021) 823 final).
Η Ευρωβουλή ψηφίζει την επιβολή παγκόσμιου φόρου στις πολυεθνικές
Τελικά όπως προαναφέραμε εγκρίθηκε με τεράστια πλειοψηφία στις 19 Μαΐου 2022 από την Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου η Οδηγία για επιβολή παγκόσμιου ελάχιστου επιπέδου φορολογίας των πολυεθνικών ομίλων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως τόνισε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η εν λόγω Οδηγία «θεσπίζει την ελάχιστη πραγματική φορολόγηση κυρίως για τα κέρδη μεγάλων πολυεθνικών που δραστηριοποιούνται εντός και εκτός της εσωτερικής αγοράς. Προβλέπει ένα κοινό πλαίσιο για την εφαρμογή των πρότυπων κανόνων του ΟΟΣΑ στις εθνικές νομοθεσίες των κρατών μελών με συντονισμένο τρόπο και προσαρμοσμένο στις απαιτήσεις του δικαίου της ΕΕ».
Επιπλέον το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αφού διατήρησε τα βασικά στοιχεία της πρότασης της Επιτροπής και ιδίως το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα και την προθεσμία εφαρμογής της 31ης Δεκεμβρίου 2022 στη συνέχεια υιοθέτησε τροποποιήσεις σε ορισμένα καίρια σημεία. Στο πλαίσιο αυτό θέσπισε ρήτρα για «την αναθεώρηση του κατώτατου ετήσιου ορίου εσόδων βάσει του οποίου μια πολυεθνική θα υπόκειται στον ελάχιστο φορολογικό συντελεστή» (www.europarl.europa.eu 19/5/2022). Επίσης το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ελάττωσε τις εξαιρέσεις που πρότεινε η Επιτροπή και περιόρισε «τη δυνατότητα κατάχρησης των κανόνων, ιδίως με την εισαγωγή ειδικού άρθρου που περιέχει κανόνες για την καταπολέμηση των καθεστώτων φοροαποφυγής» (www.europarl.europa.eu 19/5/2022).
Μετά την ψηφοφορία στην Ευρωβουλή η γαλλίδα Εισηγήτρια AuroreLalucq δήλωσε: «Η συμφωνία αυτή δεν είναι τέλεια. Για παράδειγμα, θα θέλαμε να έχουμε υψηλότερο φορολογικό συντελεστή. Ωστόσο, είναι το αποτέλεσμα του συμβιβασμού που επετεύχθη. Σήμερα, επείγει η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των υπουργών της ΕΕ και η ταχεία εφαρμογή της νομοθεσίας. Αυτή ήταν η βασική κατευθυντήρια αρχή της σημερινής ψηφοφορίας».
Ρελάνς από τις πολυεθνικές για το 2024 και βλέπουμε
Την ώρα που η ακρίβεια και ο πληθωρισμός εξανεμίζουν την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών τόσο στην ΕΕ όσο και παγκόσμια, το λόμπι των πολυεθνικών επιχειρεί με κάθε τρόπο να αναβάλει για το 2024 και βλέπουμε την επιβολή παγκόσμιου ελάχιστου συντελεστή φορολογίας εταιρειών ύψους τουλάχιστον 15%.
Έτσι στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός ανακοινώθηκε δια στόματος του γενικού γραμματέα του ΟΟΣΑ ΜατίαςΚόρμαν ότι αναβάλλεται για το 2024 και βλέπουμε η εφαρμογή της διεθνούς συμφωνίας του ΟΟΣΑ για τη μεταρρύθμιση του διεθνούς φορολογικού συστήματος και την επιβολή ελάχιστου φορολογικού συντελεστή τουλάχιστον 15% στα κέρδη των πολυεθνικών (www.ot.gr 24/5/2022).
Άλλωστε οι πολυεθνικές έχουν για σύμμαχό τους τόσο τους Ρεπουμπλικάνους στις ΗΠΑ (www.m.naftemporiki.gr 24/5/2022) όσο και ορισμένες χώρες στην ΕΕ που απειλούν με βέτο στην επικείμενη σχετική ψηφοφορία στο Συμβούλιο της ΕΕ.
Αυτό θα πει παγκοσμιοποίηση στην πράξη για όσους δεν το έχουν ακόμη καταλάβει.