Toυ Νίκου Χριστοδουλάκη
Ο Νίκος Χριστοδουλάκης γράφει για τον πόλεμο στην Ουκρανία, την απόφαση της Γερμανίας να χρηματοδοτήσει εξοπλισμούς δισεκατομμυρίων, την επόμενη ημέρα της εισβολής και τα «χτυπήματα» κατά της Ρωσίας, που μας αφορούν.
Προφανώς, το σπουδαιότερο γεγονός του πολέμου στην Ουκρανία είναι οι σφαγές των πολιτών που υπερασπίζονται την πατρίδα τους από ένα απρόκλητο, προκλητικό και κυνικό εισβολέα. Αν οι πολίτες και οι κυβερνήσεις άλλων κρατών καταφέρουν να περιορίσουν τις απώλειες και την καταστροφή -πολύ δε περισσότερο να ματαιώσουν τους στόχους της εισβολής και να σύρουν τους υπαίτιους να λογοδοτήσουν- αυτό θα ήταν το μέγιστο που θα μπορούσαν να πετύχουν.
Όμως ο χρόνος είναι πλέον πολύ λίγος για να οργανώσουν τις δυνάμεις τους και να τις κατευθύνουν αποτελεσματικά εναντίον του εισβολέα, αν και η βούληση για κάτι τέτοιο φαίνεται να έχει επικρατήσει σε πολλά κράτη και να έχει κινητοποιήσει πολλές δυνάμεις σε όλο τον κόσμο. Κατά πάσα μοιραία πιθανότητα, οι πόλεις της Ουκρανίας θα αντισταθούν ηρωικά αλλά είναι θέμα χρόνου οι περισσότερες να λυγίσουν έναντι του υπέρτερου εισβολέα. Τότε το επόμενο σπουδαιότερο καθήκον όσων αντιτίθεται στην εισβολή πρέπει τουλάχιστον να είναι ότι η έκβαση της δεν θα παγιωθεί ιστορικά και δεν θα αφεθεί να οδηγήσει ντεφάκτο σε νέα σύνορα και ανατροπές συσχετισμών εις βάρος ανεξάρτητων κρατών.
Για να δοθεί αποτελεσματικά αυτός ο δεύτερος αγώνας μετά την πολεμική ήττα, χρειάζεται μια ριζική αναδιάρθρωση των θεσμών εκείνων που θα έπρεπε αλλά τελικά δεν μπόρεσαν να αποτρέψουν τις πρόσφατες δραματικές εξελίξεις. Και επειδή αυτές αφορούν προεχόντως την ασφάλεια, την δημοκρατία και την ευημερία των ευρωπαϊκών χωρών, τις μεγαλύτερες αλλαγές θα κληθεί να κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Με στόχο τόσο να ακυρώσει τα τετελεσμένα της ρωσικής εισβολής όσο και να κάνει τυχόν απόπειρα επανάληψης της είτε πάλι από την Ρωσία είτε από άλλη χώρα εναντίον ευρωπαϊκού εδάφους να είναι υπερβολικά καταστροφική για όποιον την σκεφτεί και αποπειραθεί να την πραγματοποιήσει.
Με τις μέχρι τώρα αποφάσεις της, η ΕΕ έδειξε μεγάλη ταχύτητα προσαρμογής στις ανάγκες των εξελίξεων και ακόμα μεγαλύτερη διάθεση να εξετάσει κάθε είδους παρεμβάσεις που θα πίεζαν την Ρωσία, θα έδιναν περιθώρια αναπνοής στην Ουκρανία και θα έθεταν τις βάσεις ισχυροποίησης της στο μέλλον. Για τον τελευταίο στόχο, καθοριστικής σημασίας θα είναι φυσικά η υλοποίηση της απόφασης της Γερμανίας να χρηματοδοτήσει εξοπλισμούς 100 δισεκ. Ευρώ τα επόμενα χρόνια, τερματίζοντας τους περιορισμούς που είχε ακολουθήσει μεταπολεμικά.
[Ανοίγει παρένθεση: Αν και μέλος του ΝΑΤΟ, η Γερμανία διατηρούσε ένα στρατό με πιο περιορισμένες αποστολές και λιγότερες δομές μάχης σε σύγκριση με άλλες χώρες της συμμαχίας. Μάλιστα, η τάση της Γερμανίας να αποφεύγει τις υψηλές στρατιωτικές δαπάνες ήταν ένας από τους παράγοντες που εξέθρεψαν τις ανισότητες μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ και ειδικότερα της Ευρωζώνης. Για μεν την Γερμανία, το δημοσιονομικό όφελος από την αποφυγή δημιουργίας και συντήρησης ενός μεγάλου στρατού -όπως των αντίστοιχων χωρών στο ΝΑΤΟ– διοχετεύτηκε σε τεχνολογικές υποδομές που αύξησαν την γερμανική παραγωγικότητα και οδήγησαν στην υπερ-συσσώρευση εξωτερικών πλεονασμάτων.
Αντίθετα, άλλες χώρες ήταν υποχρεωμένες να διοχετεύουν σημαντικούς πόρους στην προστασία των συνόρων τους και κατ’ επέκταση στην άμυνα ολόκληρης της ΕΕ. Όσα όμως κεφάλαια δεσμευόταν για εξοπλισμούς, έφευγαν από αμιγώς παραγωγικές δαπάνες με αποτέλεσμα οι χώρες αυτές να χάνουν σε ανταγωνιστικότητα και να συσσωρεύουν μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα. Κατά κάποιον τρόπο τα 100 δισεκ. Ευρώ που ανακοίνωσε ο καγκελάριος Σολτς είναι η αναδρομική καταβολή του αμυντικού μερίσματος της Γερμανίας που οφείλει στις άλλες χώρες. Κλείνει η παρένθεση].
Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχει τόσο η βούληση όσο και οι πόροι για μια ριζική «αλλαγή παιγνιδιού» και θα περιλαμβάνει μια νέα γενιά κανόνων, στρατηγικής και πρακτικών στην ΕΕ με τις οποίες εφεξής θα αντιμετωπίζει την εκδήλωση επιβουλών και άλλων αυθαίρετων και επιθετικών συμπεριφορών εναντίον μελών της ή/και άλλων ελεύθερων κρατών μακρύτερα ή κοντύτερα στα σύνορα της. Το κεντρικό ερώτημα βέβαια είναι προς ποια κατεύθυνση θα είναι στραμμένες οι κεραίες της ετοιμότητας που πλέον θα έχει αναπτύξει και θα μπορεί να επιβάλλει ακόμη και επιχειρησιακά;
1. Είναι προφανές ότι ένα σημαντικό μέρος πόρων, πρωτοβουλιών και πιέσεων θα στραφεί – για όσο χρειαστεί – εναντίον της σημερινής Ρωσίας και των συμμάχων της για να την υποχρεώσει να αποσυρθεί από την Ουκρανία και να μην διανοηθεί να το επαναλάβει εκεί ή αλλού. Πρέπει όμως να θέσει με προσοχή το όριο αυτής της πρωτοβουλίας, ώστε να μην αποκοπούν οριστικά και βάναυσα ιστορικοί, πολιτιστικοί και οικονομικοί δεσμοί μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας που θα μπορούσαν και πάλι να τεθούν σε κίνηση όταν το σημερινό καθεστώς αλλάξει. Διαφορετικά, κινδυνεύουν να αφήσουν την τελευταία στην διακριτική ευχέρεια των ΗΠΑ και του διεθνούς καταμερισμού που αυτές μόνες τους σχεδιάζουν αγνοώντας κατάφωρα τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες, όπως για παράδειγμα έγινε στην αιφνιδιαστική ίδρυση του AUKUS*.
Σε μια τέτοια περίσταση, οι ΗΠΑ καθόλου δεν θα διστάσουν να οδηγήσουν την Ρωσία πρώτα στην αγκαλιά της Κίνας και μετά στο στόχαστρο που ετοιμάζουν και για τις δύο, αποκόπτοντας τις από την ΕΕ και εξουθενώνοντας την τελευταία από κάθε ζωτικό χώρο για τις οικονομίες της. Όμως η ΕΕ δεν θα έχει κάτι να ωφεληθεί από την καθίζηση της Κίνας και την ιστορική εκμηδένιση της Ρωσίας. Για αυτό καλό είναι από τώρα να προετοιμάζει εναλλακτικές στρατηγικές στους μονόπλευρους σχεδιασμούς της Αμερικής.
2. Ένας δεύτερος τομέας προτεραιότητας στην προστασία συνόρων και ασφάλειας της ΕΕ είναι βεβαίως τα διάφορα κύματα και οι διάσπαρτες εστίες διεθνούς τρομοκρατίας, κυρίως από το ισλαμιστικό τζιχάντ. Από το Σαχέλ έως το Ιντλίμπ, και από τις περιοχές της Νιγηρίας έως τις ισλαμιστικές φατρίες στην ΝΑ Ασία έρχονται κατά καιρούς βόμβες, απειλές και επιθέσεις εναντίον της ΕΕ και των ευρωπαϊκών αξιών που θέλουν αποφασιστική απάντηση αν θέλουμε να τις κατοχυρώσουμε.
3. Υπάρχουν όμως και άλλα ζητήματα ανοιχτά, που αν κοιτάζει κάποιος τον χάρτη μόνο από τον Βορρά μπορεί να μην τα βλέπει με την απαιτούμενη ευκρίνεια. Και αυτά βρίσκονται σε όλο το μήκος των Νοτιο-ανατολικών συνόρων της ΕΕ με τρίτες χώρες, δηλαδή με την Τουρκία η οποία σήμερα παρατάσσει ένα συνδυασμό συστηματικών παραβιάσεων, αναθεωρητικών βλέψεων και ευθέων απειλών εναντίον Ελλάδας και Κύπρου, ενίοτε όμως και άλλων χωρών όπως πρόσφατα η Γαλλία και παλιότερα η Βουλγαρία.
Αφετηρία της τουρκικής επιθετικότητας υπήρξε η εισβολή στο ανεξάρτητο κυπριακό κράτος το 1974. Για όσους θυμούνται, έγινε μάλιστα με ένα διάγγελμα που είχε τον ίδιο κυνισμό και το ίδιο ψεύδος με τα όσα ανακοίνωσε ο Πούτιν εισβάλλοντας στην Ουκρανία. Εάν η ΕΕ θέλει το νέο σύστημα ασφαλείας που θα οικοδομήσει μετά την Ρωσική εισβολή να είναι αξιόπιστο και αρραγές πρέπει δύο βασικά του προπύργια να βρίσκονται στον Έβρο και το Αιγαίο, και άλλο ένα μεγαλύτερο στα Κατεχόμενα της Κύπρου. Ότι είναι ζήτημα ζωής και θανάτου για τους ουκρανούς πολίτες, είναι και για τους Έλληνες.
*Από τα αρχικά Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ. Πρόκειται για μια νέα στρατιωτική συμμαχία που ανακοινώθηκε το 2021, αποκλείοντας κάθε μέλος της ΕΕ. Από όλους έχει εκληφθεί ότι μελλοντικά θα στραφεί εναντίον της Κίνας.
news247.gr