Του Κώστα Χρυσόγονου – Αρθρο-Παρέμβαση
Tις ώρες που γράφονται αυτές οι γραμμές η διαπραγμάτευση μεταξύ Ελλάδας και δανειστών βρίσκεται στις πιο κρίσιμες στιγμές της. Θα μπορούσε πάντως να επισημανθεί ότι η χώρα μας έχει κάποιες νομικές δυνατότητες ελιγμών απέναντι στους δανειστές, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Σύμφωνα με το άρθρο 7 του Κανονισμού 3603/93 του Συμβουλίου “η χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ή τις εθνικές κεντρικές τράπεζες προς το δημόσιο τομέα για την εκπλήρωση υποχρεώσεων έναντι του ΔΝΤ […] δεν θεωρείται πιστωτική διευκόλυνση κατά την έννοια του άρθρου 104 [ήδη άρθρου 126] της συνθήκης”. Αυτό σημαίνει ότι θεωρητικά το ελληνικό δημόσιο, προκειμένου να εξοφλήσει τις δανειακές του υποχρεώσεις ύψους περίπου 1,6 δις ευρώ προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, θα μπορούσε μέχρι τις 30 Ιουνίου, οπότε είναι εξοφλητέα η δόση αυτή, να λάβει ισόποσο δάνειο από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Τούτο θα μας έδινε ένα μεγαλύτερο (κατά μερικές ημέρες ή εβδομάδες) περιθώριο χρόνου για συνέχιση της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές, αλλά δεν θα έλυνε οριστικά το πρόβλημα της εξόφλησης του ΔΝΤ (που είναι για πολλούς λόγους ο χειρότερος πιστωτής) αφού και η δυνατότητα δανεισμού από την Τράπεζα της Ελλάδος είναι περιορισμένη με βάση τα οικονομικά της μεγέθη.
Μία δεύτερη δυνατότητα δίνεται από το γεγονός ότι τα ελληνικά ομόλογα που έχει στην κατοχή της η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) διέπονται από το ελληνικό δίκαιο. Συγκεκριμένα, με την υπ’ αριθμό 2/13203/0023Α απόφαση του Υπουργού Οικονομικών το 2012 (ΦΕΚ 705 Β’/2012) τα ελληνικά ομόλογα που είχε στην κατοχή της η ΕΚΤ, αξίας τότε περίπου 47,2 δις ευρώ (τώρα έχουν απομείνει περίπου 27 δις), εξαιρέθηκαν από τη διαδικασία ανταλλαγής με νέα ομόλογα που θα διέπονταν στο εξής από το αγγλικό δίκαιο (βλ. Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου 5/2012 «Έναρξη διαδικασίας τροποποίησης επιλέξιμων τίτλων και καθορισμός όρων ανταλλαγής τους» ΦΕΚ Α΄ 37/24.2.2012).
Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και σήμερα τα εναπομένοντα από τα ομόλογα αυτά στην κατοχή της ΕΚΤ θα μπορούσαν να αντικατασταθούν με απόφαση της Ελληνικής Δημοκρατίας, κυρίαρχα και μονομερώς, λόγω της εξαιρετικά κρίσιμης δημοσιονομικής κατάστασης, από άλλα, μεταγενέστερης λήξης. Τούτο βέβαια θα προκαλούσε πιθανότατα εξοντωτικά “αντίποινα” της ΕΚΤ σε βάρος του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
Το πραγματικό πρόβλημα δηλαδή είναι ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ελέγχει τη στρόφιγγα της ρευστότητας προς τις ελληνικές τράπεζες και, αν αποφασίσει να την κλείσει, οι συνέπειες για την ελληνική οικονομία θα είναι καταλυτικές. Όποιος προτείνει ρήξη με τους δανειστές θα πρέπει, αν θέλει να είναι πειστικός, να παρουσιάσει σχέδιο αντιμετώπισης μιας παρόμοιας κατάστασης είτε με την έκδοση εθνικού νομίσματος (οπότε όμως τίθεται το ερώτημα πού θα βρεθούν συναλλαγματικά αποθέματα για να υποστηρίξουμε την ισοτιμία του) είτε με άλλον τρόπο.
Προς το παρόν τέτοιο ολοκληρωμένο σχέδιο δεν φαίνεται να υπάρχει στον ορίζοντα.