Με το βλέμμα στραμμένο στις ανοικτές «πληγές» εκατοντάδων χιλιάδων οικογενειών που περνούν τα σύνορα για να ξεφύγουν από τη φρίκη του πολέμου, αλλά και στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, όπως επίσης και στην πρόσφατη πικρή ευρωπαϊκή και διεθνή εμπειρία, φέραμε προς ψήφιση ένα ακόμη νομοσχέδιο για τη μετανάστευση.
Γιατί είναι αναπόφευκτο οποιοσδήποτε σχεδιασμός, οποιαδήποτε νομοθέτηση να μην λαμβάνει υπόψη όλα τα δεδομένα.
Είναι αναπόφευκτο, δηλαδή, να μην συνυπολογίσουμε την εξαιρετικά αρνητική διεθνή συγκυρία και το γεγονός ότι οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές -που αποτελούν πραγματικότητα παγκοσμίως- αυξάνονται αντί να μειώνονται, καθώς οι αιτίες πρόκλησης τους δεν εξαλείφονται, είναι αναπόφευκτο να μην συνυπολογίσουμε πως οι αφίξεις προσφύγων και μεταναστών στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και στον Έβρο συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό (με βάση τα στοιχεία: Το 2017, ο μέσος όρος ήταν περίπου 54 είσοδοι την ημέρα. Το πρώτο δίμηνο του 2018, ήταν 62 με 66 είσοδοι, ανά ημέρα χωρίς να συνυπολογίσουμε την αύξηση στον Έβρο),
είναι αναπόφευκτο, τέλος, να μην συνυπολογίζουμε ότι δεν λειτουργεί, σε επίπεδο Ε.Ε. ένας δεσμευτικός μηχανισμός διανομής του βάρους της φιλοξενίας και ότι η όποια διαχείριση πρέπει να υπακούει στο σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ταυτόχρονα να μην διαταράσσει -όσο το δυνατόν- τις ισορροπίες για τους ντόπιους, τις ζωές και τις περιουσίες τους.
Και το ζήτημα είναι τι κάνουμε από εδώ και πέρα.
Είναι ξεκάθαρο πως η διαχείριση της κατάστασης απαιτεί και δράση και επιμονή και υπομονή και φυσικά επικαιροποίηση του νομοθετικού πλαισίου για την διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος, αλλά και για την προάσπιση στο μέγιστο δυνατό βαθμό των ατομικών δικαιωμάτων των προσφύγων.
Και το νομοσχέδιο του Υπουργείο Μετανάστευσης προχωρά με συντεταγμένες ενέργειες σε μια πιο αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων που έχουν προκύψει και που η εμπειρία έχει αναδείξει.
Θα αναφερθώ στις βασικές παρεμβάσεις του νομοσχεδίου:
Ρυθμίσεις για την υποδοχή αιτούντων ασύλου: Πρόκειται για ενσωμάτωση ευρωπαϊκής οδηγίας που αφορά την ενημέρωση, τη μέριμνα για την οικογενειακή ενότητα, την εκπαίδευση, την απασχόληση, την επαγγελματική κατάρτιση, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, τις υλικές συνθήκες υποδοχής. Θέτουν, δηλαδή, τις βασικές αρχές για την υποδοχή και συνεπακόλουθα την ουσιαστική ένταξη των αιτούντων άσυλο στη χώρα μας. Εδώ πρέπει να πούμε ότι πολλές από τις κατευθύνσεις που δίνει η οδηγία αυτή έχουν ήδη δρομολογηθεί από την ελληνική πολιτεία (έχει κατοχυρωθεί το δικαίωμα των αιτούντων ασύλου στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας, η χορήγηση ΑΜΚΑ για πρόσβαση στο ΕΣΥ και σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, πρόσβαση στην εκπαίδευση για τα προσφυγόπουλα κ.α.).
Τροποποίηση και επίσπευση των διαδικασιών ασύλου: Πρόκειται για μια σειρά από ρυθμίσεις που έχουν ως στόχο το ελληνικός κράτος χωρίς παραβίαση των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο να εκτελεί γρήγορα τις διαδικασίες χορήγησης ασύλου. Προς αυτήν την κατεύθυνση αποφασίζονται και τα εξής: Αύξηση του υφιστάμενου προσωπικού με νέες προσλήψεις και διευκόλυνση των μετατάξεων από άλλες δημόσιες υπηρεσίες, αλλαγές σε θέματα οργάνωσης και λειτουργίας των υπηρεσιών του Υπουργείου, ώστε να ενισχυθεί η παραγωγικότητα και η αποτελεσματικότητα των δομών, υπερωριακή απασχόληση, απλοποίηση διαδικασίας διορισμών, έλεγχοι παραγωγικότητας, επαναλειτουργία των παλαιότερων επιτροπών προσφυγών, αυστηροποίηση της διεργασίας μεταγενέστερων αιτήσεων, επιτάχυνση στη δικαστική διαδικασία χωρίς να επηρεάζονται οι προθεσμίες προσφυγής σε αυτή από τους αιτούντες κ.α.
Μεταφορά ευάλωτων μεταναστών, όπως τα ασυνόδευτα παιδιά, στην ενδοχώρα και σε κατάλληλες δομές: Κάπως έτσι, σε συνδυασμό με το νόμο του Υπ. Εργασίας ολοκληρώνεται μια διαδικασία, ώστε αυτά τα παιδιά να έχουν την πρέπουσα αντιμετώπιση και συγχρόνως δεν επιτρέπουμε κανένας ανήλικος να είναι είτε στα κρατητήρια, είτε σε safe zone.
Αποζημίωση για καταστροφές: Οι καταγεγραμμένες ζημιές που υπέστησαν περιουσίες στη Λέσβο και την Χίο, οι οποίες οφείλονται σε πράξεις προσφύγων ή μεταναστών αποζημιώνονται από πιστώσεις του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Οι αρμόδιοι δήμοι θα επιχορηγηθούν με τα αντίστοιχα ποσά, ώστε στη συνέχεια να καταβληθούν στους δικαιούχους.
Τα παραπάνω σε συνδυασμό με άλλες ενέργειες (πχ επέκταση του προγράμματος «ΕΣΤΙΑ» που σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία ήδη έχει τοποθετήσει 20.000 και πλέον ανθρώπους σε διαμερίσματα)
Είναι αυτονόητο ότι ο νόμος δεν πρόκειται να λύσει ως δια μαγείας το προσφυγικό και μεταναστευτικό πρόβλημα, αλλά προσπαθεί να προσαρμόσει επί τα βελτίω τις συνθήκες που υπάρχουν, και να αποσυμπιεστούν τα νησιά χωρίς να αναπληρώνεται αυτός ο πληθυσμός από νέες ροές. Ακόμα δε περισσότερο, κανένα νομοθέτημα, όσο καλά σχεδιασμένο κι αν είναι, δεν θα είναι ποτέ επαρκές αν δεν συνοδεύεται από μία ουσιαστική αλλαγή της ευρωπαϊκής πολιτικής, που να αναγνωρίζει το προσφυγικό ζήτημα ως ένα πρόβλημα που αφορά ολόκληρη την ήπειρο.
Συνεπώς, πρόκειται για μια προσπάθεια να αξιοποιηθεί η μέχρι σήμερα εμπειρία, ώστε να δοθούν ρεαλιστικές λύσεις και να επανακτηθεί η ισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα των προσφύγων και την κανονικότητα στις επιβαρυμένες περιοχές. Είναι μια μάχη που πρέπει να κερδίσουμε, απέναντι σε ακραίες ξενοφοβικές φωνές και όντας περήφανοι για τον τρόπο με τον οποίο υποδέχθηκαν οι κοινωνίες των νησιών μας τους πρόσφυγες εκείνους τους πρώτους δύσκολους μήνες.