Τριήμερο Παρασκευή 7 – Κυριακή 9 Φλεβάρη στο Κοινωνικό Στέκι – Στέκι Μεταναστών
Το τριήμερο Ένας άλλος κόσμος είναι εδώ: κοινωνικά & αλληλέγγυα κινήματα που οργανώνεται από το Κοινωνικό Στέκι-Στέκι Μεταναστών έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά εκδηλώσεων για αυτόν τον κόσμο που θέλουμε του στεκιού αλλά και άλλων φορέων και συλλογικοτήτων. Ενδεικτικά σημειώνουμε τη συζήτηση για τα κοινωνικά και αλληλέγγυα κινήματα της Κρήτης στο 7ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ, τον κύκλο εκδηλώσεων της προηγούμενης χρονιάς στο στέκι με τη συμμετοχή συνελεύσεων γειτονιών, κοινωνικού ιατρείου Ρεθύμνου, το κοινωνικό φαρμακείο Χανίων, η συλλογικότητα Terra Verde και ο συνεταιρισμός το Κιβώτιο, τις εκδηλώσεις από το Κιβώτιο καθώς και το 20ο Συνέδριο του τμήματος Κοινωνιολογίας στο Ρέθυμνο με θέμα: Κοινωνική οικονομία εναλλακτικές στρατηγικές.
Από την αρχή σε αυτές τις εκδηλώσεις συνυπήρχαν συλλογικότητες πολύ διαφορετικές μεταξύ τους: συνεταιριστικά εγχειρήματα που αναζητούν έναν άλλο τρόπο εργασίας, συλλογικότητες όπως τα κοινωνικά ιατρεία και η κοινωνική κουζίνα με προνοιακή δράση και συμμετοχή σε εθελοντική βάση, απόπειρες οργάνωσης σε τοπική βάση, όπως οι συνελεύσεις γειτονιών, εναλλακτικές απόπειρες διαχείρισης των αναγκών μας, όπως τα ανταλλακτικά δίκτυα. Παρά τις σημαντικότατες διαφορές και παρόλο που ο κινηματικός χαρακτήρας ορισμένων εγχειρημάτων δεν είναι πάντοτε σαφής, δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί πια ότι όλα αυτά τα εγχειρήματα αποτελούν δυνάμεις ανατροπής. Η δυναμική ανατροπής έγκειται όχι μόνο στο ότι συνδιαμορφώνουν το δίκτυο συλλογικοτήτων που αντιστέκεται και βγαίνει στο δρόμο αλλά ακόμα στο ότι τα κινήματα αυτά:
- διεκδικούν και πετυχαίνουν έναν πιο δίκαιο τρόπο κατανομής αγαθών και πρόσβασης σε υπηρεσίες.
- επαναοικειοποιούνται το δημόσιο χώρο/λόγο, προτάσσουν τη συλλογικότητα, τόσο γιατί προφανώς είναι συλλογικότητες και όχι ατομικές επιχειρήσεις/πρωτοβουλίες, όσο και γιατί το να είναι ανοιχτά και να παρεμβαίνουν είναι αναπόσπαστο μέρος της λειτουργίας τους.
Στη δυναμική ανατροπής αυτών των εγχειρημάτων οφείλεται κυρίως η επιμονή μας να συναντιόμαστε και να κουβεντιάζουμε ξανά και ξανά. Επιπλέον, εύκολα διαπιστώνουμε ότι αυτά τα εγχειρήματα πολλαπλασιάζονται με ραγδαίους ρυθμούς. Συνεπώς, θεωρούμε απαραίτητο να ενημερωνόμαστε και να παρακολουθούμε αυτές τις εξελίξεις. Ειδικότερα, στη συγκεκριμένη εκδήλωση δεν θέλουμε να μείνουμε στην παρουσίαση κοινωνικών και αλληλέγγυων κινημάτων του τόπου μας, αλλά να αναζητήσουμε απαντήσεις σε συγκεκριμένα ερωτήματα και προβληματισμούς με στόχο την εμβάθυνση. Οι περισσότεροι από αυτούς τους προβληματισμούς δεν είναι καινούριοι, ωστόσο τώρα μπορούν να απαντηθούν με την εμπειρία που σε ορισμένες περιπτώσεις μετρά και χρόνια. Για την καλύτερη οργάνωση της συζήτησης επιλέξαμε να την μοιράσουμε σε τρεις μέρες:
1η μέρα: Αλληλέγγυα εγχειρήματα
- Υποκατάσταση δημόσιων δομών ή αυτοοργάνωση στη βάση των κοινωνικών αναγκών;
- Μαθαίνοντας την αλληλεγγύη
- Χρηματοδότηση εγχειρημάτων
- Πολιτικά προτάγματα
α)Το ερώτημα κατά πόσο εγχειρήματα που έχουν προνoιακή λειτουργία όπως κοινωνικά ιατρεία ή κοινωνικές κουζίνες αποτελούν δυνάμεις ανατροπής ή δρουν συμπληρωματικά σε ένα κράτος που έχει αποσυρθεί από τις υποχρεώσεις δεν είναι βέβαια καινούριο. Γίνεται όμως επιτακτικό όσο το κράτος που αφήνει στην τύχη τους νοσοκομεία ή ολόκληρες περιοχές χωρίς γιατρό, αναλαμβάνει να χρηματοδοτήσει, μέσω προγραμμάτων κοινωνικά ιατρεία. Ακόμα γίνεται επιτακτικό όσο μειώνονται οι δυνατότητες προσφοράς σε εργασία και σε χρήματα ενώ αυξάνονται οι ανάγκες.
β)Στα περισσότερα εθελοντικά εγχειρήματα συναντιούνται άνθρωποι που αντιλαμβάνονται την αλληλεγγύη ως το “πρώτο βήμα αντίστασης” και άνθρωποι, είτε δέκτες των παρεχόμενων υπηρεσιών, είτε με διάθεση να συνεισφέρουν σε ένα “καλό σκοπό” χωρίς ωστόσο να έχουν προβληματιστεί στο ζήτημα της αλληλεγγύης. Πως μπορούμε μέσα στις πολύ δύσκολες συνθήκες που επικρατούν σε αυτές τις περιπτώσεις να μάθουμε την αλληλεγγύη. Πως όλη αυτή η προσπάθεια, όλη αυτή η οργάνωση μπορεί να γίνει και τρόπος αντίστασης;
γ)Πως μπορεί να αξιοποιηθεί περαιτέρω η ¨κινηματική¨ εμπειρία και η τεχνογνωσία που έχει αποκτηθεί σε αυτούς τους χώρους στον εμπλουτισμό υπόλοιπων θυλάκων αντίστασης? (πχ συνδικαλιστικό κίνημα)
2η μέρα: Κολεκτιβιστικά εγχειρήματα
- Βιωσιμότητα,
- Αυτονομία,
- Πολιτικά προτάγματα.
α)Πως επιτυγχάνεται η αυτονομία τέτοιων εγχειρημάτων. Αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι από τη μια κοινωνικά εγχειρήματα βρίσκονται συχνά σε μια ημιπαράνομη κατάσταση, ή από την άλλη έχουν τη δυνατότητα να “πριμοδοτηθούν” από το κράτος. Ως προς την πρώτη περίπτωση, το ελληνικό κράτος από τη μια έχει δημιουργήσει (όχι μόνο τώρα) έναν απίστευτο κυκεώνα γραφειοκρατίας και δε διστάζει να χαρακτηρίσει από παράνομη ως τρομοκρατική όποια δραστηριότητα δεν του αρέσει. Τα παραδείγματα είναι πολλά, από το κάθε συνεταιριστικό εγχείρημα ως τα δίκτυα χωρίς μεσάζοντες . Ως προς τη δεύτερη περίπτωση ακούμε συνεχώς για επιχειρηματικά προγράμματα που ενισχύουν ακόμα και οικονομικά τέτοιου είδους επιχειρήσεις.
Πώς λοιπόν μέσα σε αυτές τις συνθήκες μπορούν τα συνεργατικά εγχειρήματα να διατηρήσουν την αυτονομία τους και ποιο είναι το θεσμικό πλαίσιο που διεκδικούμε;
β)Είναι η βιωσιμότητα αυτών των εγχειρημάτων βασικός στόχος ή κυριαρχούν τα πολιτικά προτάγματα; Κατά πόσο η ανάγκη για βιωσιμότητα καθορίζει τις επιλογές στον τρόπο εργασίας, στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχονται;
γ)Ποιοι είναι οι στόχοι, πέρα από τη βιωσιμότητα, τέτοιων εγχειρημάτων και πως μπορούν να τους επικοινωνήσουν με κοινωνικούς χώρους και κινήματα που δεν έχουν κολεκτιβιστικό χαρακτήρα.
δ)Επικοινωνία με συνδικαλισμό, σωματεία άλλων εργασιακών χώρων .
3η μέρα: Αυτοοργανωμένοι χώροι και δίκτυα αυτοδιαχείρισης των αναγκών μας
- Άμεση δημοκρατία: Ζητούμενο; Κεκτημένο; Ουτοπία; Πρόβλημα;
- Στραβός είναι ο γιαλός ή εμείς στραβά αρμενίζουμε;
- Για την ανατροπή
Την τρίτη μέρα της εκδήλωσης συναντιούνται αυτοοργανωμένοι χώροι κινήματα αντίστασης και δίκτυα αυτοδιαχείρισης των αναγκών μας, συλλογικότητες που μετράνε αρκετά χρόνια ζωής και συλλογικότητες που προέκυψαν μέσα στην κρίση-λόγω κρίσης.
Τα ζητήματα που θέλουμε να θίξουμε εδώ είναι βέβαια διαχρονικά:
α)Ενώ η άμεση δημοκρατία είναι από τα βασικά χαρακτηριστικά των περισσότερων εγχειρημάτων, στην πράξη όχι πάντα επιτυγχάνεται, άλλες φορές στο όνομά της κρύβονται ιεραρχικές και εξουσιαστικές συμπεριφορές, ενώ άλλοτε φαντάζει ως εμπόδιο στην πολιτική πράξη. Λίγες είναι επίσης οι φορές όπου στους χώρους κατακτάται ένα επίπεδο ¨συνεχούς αυτοκριτικής¨ θα διαφύλαγε την αμεσοδημοκρατική λειτουργία
β)Κατά πόσο αυτές οι πρωτοβουλίες είναι ανοιχτές στην κοινωνία; Επιτυχίες και αποτυχίες στην όσμωση των χώρων με ευρύτερα κοινωνικά κομμάτια. Η απότομη φτωχοποίηση και οι πολιτικές διεργασίας των τελευταίων χρόνων έφεραν σε επαφή αρκετές φορές τους προαναφερθέντες χώρους με μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας. Είναι ένα ζήτημα το κατά πόσο και με ποιους μηχανισμούς οι χώροι επηρεάστηκαν από αυτή την επαφή ή διατήρησαν αναλλοίωτο τον πυρήνα της πολιτικής τους ύπαρξης. Επίσης χωράει συζήτηση για το κατά πόσο οι χώροι αυτοί ανοίχθηκαν και οσμώθηκαν με την κοινωνία ή αν –με εξαίρεση λίγες στιγμές ¨κινηματικής έξαρσης¨- εξακολουθούν να παραμένουν στο περιθώριο του κοινωνικού γίγνεσθαι. Τρίτον, σε εποχές επιτάχυνσης των πολιτικών διαδικασιών και ριζικών κοινωνικών μετασχηματισμών, οι άνθρωποι που συμμετέχουμε σε τέτοιου είδους εγχειρήματα κατά πόσο τα αντιλαμβανόμαστε ως μεταβατικές λύσεις προς κάτι άλλο ή κατά πόσο ως μορφώματα συνυφασμένα με τον πυρήνα της ύπαρξής μας και των ουτοπιών που ονειρευόμαστε?
γ)Τέλος, όλα αυτά τα τόσο διαφορετικά μεταξύ τους κινήματα έχουν την ικανότητα να συντονιστούν μεταξύ τους και να αποτελέσουν τον κορμό της ανατροπής του σημερινού βάρβαρου καπιταλιστικού συστήματος ή εν τέλει συνιστούν οάσεις ασφάλειας και εκτόνωσης στη σημερινή βαρβαρότητα;
