Όλο και μεγαλύτερη είναι η πίεση που δέχεται η Ε.Ε προκειμένου να βάλει «stop» στη ροή του ρωσικού αργού πετρελαίου, το οποίο αφενός αποτελεί βασική πηγή εσόδων της Μόσχας κι αφετέρου πηγή ενέργειας που είναι πιο εύκολο για την Ένωση να «κόψει» από ό,τι το φυσικό αέριο.
«Είναι αναπόφευκτο να αρχίσουμε να μιλάμε για τον ενεργειακό τομέα και μπορούμε σίγουρα να μιλήσουμε για το πετρέλαιο γιατί είναι τα μεγαλύτερα έσοδα στον προϋπολογισμό της Ρωσίας», δήλωσε ο λιθουανός υπουργός Εξωτερικών Gabrielius Landsbergis τη Δευτέρα, κατά την άφιξή του σε συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες.
Η ιδέα αυτή για «μπλόκο» στο ρωσικό πετρέλαιο υποστηρίζεται από έναν αυξανόμενο αριθμό χωρών της ΕΕ, καθώς το μπλοκ εξετάζει τον πέμπτο γύρο κυρώσεων κατά της Ρωσίας για την εισβολή στην Ουκρανία, όπως επισημαίνει το Politico σε δημοσίευμα με τίτλο: «Πιέζοντας τον Πούτιν εκεί που πονάει: Οι εξαγωγές πετρελαίου του».
«Θα συνεχίσουμε να συζητάμε για το είδος των κυρώσεων που μπορούμε να σκεφτούμε ξανά, ειδικά σε σχέση με την ενέργεια», δήλωσε ο επικεφαλής Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ. Το ζήτημα θα τεθεί επί τάπητος όταν οι ηγέτες της ΕΕ συναντηθούν αργότερα αυτήν την εβδομάδα σε κοινή σύνοδο κορυφής με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος έχει ήδη κηρύξει εμπάργκο σε όλες τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας.
Γιατί υπάρχει νευρικότητα στη Μόσχα
«Από όσο γνωρίζουμε, συζητούν ενεργά την επιβολή εμπάργκο στην προμήθεια (σ.σ. ρωσικού) πετρελαίου», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ τη Δευτέρα, προσθέτοντας ότι οποιοδήποτε τέτοιο βήμα σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι «θα περάσουν δύσκολα».
Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ είπε στη Ρωσική Δούμα ότι δεδομένων των προετοιμασιών της Δύσης για απαγόρευση της αγοράς ρωσικού πετρελαίου, είναι όλο και πιο επείγον για τη Ρωσία να ενισχύσει τις αποστολές στην Ασία.
Το πρόβλημα για τη Μόσχα είναι ότι είναι πολύ πιο ευάλωτη σε διακοπή του αργού παρά σε κυρώσεις για το φυσικό αέριο, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Politico.
Η ΕΕ λαμβάνει περίπου το ένα τέταρτο του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία -το μεγαλύτερο μέρος αυτού που αποστέλλεται μέσω αγωγών, γεγονός που καθιστά δύσκολη την ταχεία αντικατάστασή του.
Αλλά το αργό πετρέλαιο είναι μια διαφορετική ιστορία. Αν και η ΕΕ προμηθεύεται περίπου το ένα τρίτο του πετρελαίου της από τη Ρωσία, μόνο το 4% έως 8% προέρχεται από αγωγούς — που σημαίνει ότι μπορεί να αντικατασταθεί πιο εύκολα με την αγορά πετρελαίου στις διεθνείς αγορές. Είναι επίσης πολύ πιο οδυνηρό πλήγμα για τη Ρωσία, καθώς κερδίζει σημαντικά περισσότερα από την πώληση πετρελαίου παρά φυσικού αερίου.
Η εξάρτηση από το ρωσικό αργό διαφέρει πολύ. Η Γαλλία λαμβάνει περίπου το 13% του πετρελαίου της από τη Ρωσία, η Γερμανία περίπου το ένα τρίτο, ενώ η Πολωνία και η Φινλανδία λαμβάνουν τα δύο τρίτα και η Σλοβακία τα τρία τέταρτα, σύμφωνα με ανάλυση της ΜΚΟ Transport & Environment.
«Το κλειδί είναι να διακοπεί η χρηματοδότηση της ρωσικής πολεμικής μηχανής. Οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τη Δύση μέχρι στιγμής δεν έχουν επηρεάσει σε καμία περίπτωση τη στάση της Ρωσίας», δήλωσε ο Piotr Arak, επικεφαλής του Πολωνικού Οικονομικού Ινστιτούτου.
Οι συνέπειες της διακοπής στο ρωσικό πετρέλαιο και τα πιθανά ισοδύναμα μέτρα – Επιστρέφει η τηλεργασία;
Η εισβολή στην Ουκρανία κάνει ήδη το ρωσικό πετρέλαιο εμπόρευμα-παρίας, όπως αναφέρει το Politico. Η ναυαρχίδα του ρωσικού αργού πετρελαίου στα Ουράλια διαπραγματεύεται τώρα με έκπτωση σχεδόν 30 δολαρίων σε σχέση με το παγκόσμιο σημείο αναφοράς πετρελαίου και αγωνίζεται να βρει αγοραστές, αν και υπήρξε ώθηση των πωλήσεων σε αγορές όπως η Ινδία και η Κίνα.
«Οι ρωσικές θαλάσσιες εξαγωγές αργού πετρελαίου τον Μάρτιο έχουν αυξηθεί από τον περασμένο μήνα», δήλωσε η Petro-Logistics, μια εταιρεία ανάλυσης που παρακολουθεί πετρελαιοφόρα, προσθέτοντας: «Υπάρχουν ορισμένα φορτία που περιμένουν προορισμούς μετά τις κυρώσεις της Δύσης στη Μόσχα».
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας προειδοποιεί ότι η Μόσχα θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις πιέσεις των κυρώσεων μειώνοντας την παραγωγή – αν και αυτό θα έκλεινε επίσης τα μετρητά των περίπου 250 εκατομμυρίων ευρώ την ημέρα που πηγαίνουν από την ΕΕ στη Ρωσία – που η Ουκρανία λέει ότι βοηθά στη χρηματοδότηση του πολέμου.
Από τον επόμενο μήνα, η Ρωσία μπορεί να μειώσει την παραγωγή πετρελαίου έως και 3 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, προειδοποίησε ο ΔΟΕ την Παρασκευή – περίπου το ένα τρίτο των εξαγωγών αργού της.
«Με την πιθανή απώλεια μεγάλων ποσοτήτων ρωσικών προμηθειών να διαφαίνεται, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος οι αγορές να σφίξουν περαιτέρω και οι τιμές του πετρελαίου να κλιμακωθούν σημαντικά τους επόμενους μήνες καθώς ο κόσμος εισέρχεται στην περίοδο αιχμής της ζήτησης τον Ιούλιο και τον Αύγουστο», ανέφερε η έκθεση του ΔΟΕ της Παρασκευής.
«Οι απώλειες θα μπορούσαν να αυξηθούν εάν κλιμακωθούν οι περιορισμοί ή η δημόσια καταδίκη», πρόσθεσε ο ΔΟΕ σε ξεχωριστή ανάλυση της αγοράς πετρελαίου.
Αυτό συμβαίνει ήδη: Το Σαββατοκύριακο οι τρεις μεγαλύτεροι πάροχοι υπηρεσιών κοιτασμάτων πετρελαίου στον κόσμο άρχισαν να διακόπτουν τους δεσμούς τους με τη Ρωσία και χωρίς αυτούς, η Ρωσία θα έχει πρόβλημα να διατηρήσει τον όγκο.
Η έκθεση του ΔΟΕ της Παρασκευής περιλαμβάνει μια λίστα με 10 συστάσεις – όπως μείωση των ορίων ταχύτητας, υποστήριξη των τρένων έναντι των αεροπλάνων και παροχή κινήτρων για εργασία στο σπίτι – για τη μείωση της ζήτησης πετρελαίου και την εξεύρεση χρόνου για τις κυβερνήσεις για να βρουν αντικαταστάτες από άλλες χώρες παραγωγής πετρελαίου.
Σύμφωνα με το Politico, θα μπορούσαν να εξοικονομηθεί το ισοδύναμο των 2,7 εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου μέχρι το καλοκαίρι, εάν αυτά εφαρμοστούν πλήρως από τα 31 μέλη του ΔΟΕ, τα περισσότερα από τα οποία είναι χώρες της ΕΕ. Ο οργανισμός θα συγκεντρώσει υπουργούς Ενέργειας και Κλίματος από όλο τον κόσμο την Τετάρτη και την Πέμπτη για να συντονίσουν την απάντησή τους.
«Ζητείται πετρέλαιο» – Τι δείχνει η «έρευνα αγοράς»
Τα μέλη του ΔΟΕ έχουν ήδη συμφωνήσει να απελευθερώσουν 63 εκατομμύρια βαρέλια αποθεμάτων πετρελαίου έκτακτης ανάγκης στην αγορά «για να στείλουν ένα ενιαίο και ισχυρό μήνυμα στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου ότι δεν θα υπάρξει έλλειμμα σε προμήθειες ως αποτέλεσμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία».
Αλλά αυτό είναι μόνο ένα προσωρινό απόθεμα — και τα αποθέματα πετρελαίου στις χώρες του ΟΟΣΑ βρίσκονται σε χαμηλά οκτώ ετών, προειδοποίησε ο ΔΟΕ. Η ΕΕ απαιτεί από τις χώρες να έχουν στη διάθεσή τους προϊόντα πετρελαίου για 90 ημέρες, επομένως υπάρχει ακόμη χρόνος για προγραμματισμό.
Από την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία, οι αναλυτές αναζητούν εναλλακτικές πηγές πετρελαίου για να αντικαταστήσουν το αργό πετρέλαιο των Ουραλίων, για την επεξεργασία του οποίου έχουν δημιουργηθεί τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια. Το πετρέλαιο αυτό είναι ένα αργό με παρουσία θείου που καθιστά πιο δύσκολη και δαπανηρή τη διύλισή του.
Πολλές λύσεις περιλαμβάνουν τη «στροφή» σε καθεστώτα με καταγραφές ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως αυτές της Ρωσίας.
Ο Alain Mathuren, διευθυντής επικοινωνίας της Fuels Europe, της ένωσης ευρωπαϊκών διυλιστηρίων πετρελαίου, είπε ότι το αραβικό ελαφρύ αργό από τη Σαουδική Αραβία είναι συχνά ένα χρήσιμο υποκατάστατο για αυτό των Ουραλίων όταν είναι διαθέσιμο – αν και πολλά διυλιστήρια της ΕΕ μπορούν γρήγορα να προσαρμοστούν για να χειριστούν άλλους τύπους.
Ωστόσο, ενώ «η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαθέτουν σημαντική πλεονάζουσα χωρητικότητα που θα μπορούσε να βοηθήσει άμεσα να αντισταθμιστεί το έλλειμμα της Ρωσίας», ανέφερε ο IEA στη μηνιαία έκθεσή του για την αγορά, το «ζεύγος» κρατών «μέχρι στιγμής δεν δείχνει προθυμία να αξιοποιήσει τα αποθέματά του».
Εάν οι ΗΠΑ άρουν το εμπάργκο κατά του Ιράν, έχουν «περίπου 60 εκατομμύρια βαρέλια σε πλωτές αποθήκες που θα μπορούσαν να έρθουν στην αγορά αμέσως εν αναμονή μιας συμφωνίας κυρώσεων», δήλωσε ο Andy Critchlow της S&P Global Commodity Insights.
Ως πρόσθετο πλεονέκτημα, ο Critchlow πρόσθεσε το ιρανικό ελαφρύ αργό είναι ουσιαστικά μια παρόμοια εναλλακτική αντί των ρωσικών Ουραλίων.
Η αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία Chevron ζητά άδεια για να αυξήσει την παραγωγή στη Βενεζουέλα εάν οι αρχές των ΗΠΑ άρουν την απαγόρευση που ισχύει από το 2019.
Αλλά συνολικά, οι μεγάλοι παγκόσμιοι παραγωγοί είναι απρόθυμοι να αυξήσουν την παραγωγή.
Σε μια συνάντηση του ΟΠΕΚ στις 2 Μαρτίου και των συμμάχων του που παράγουν πετρέλαιο – συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας – οι συμμετέχοντες συμφώνησαν σε μια μέτρια συνολική αύξηση 400.000 βαρελιών την ημέρα τον Απρίλιο, αλλά αρνήθηκαν ότι υπήρχε παγκόσμια έλλειψη προσφοράς.
Ο διευθυντής του ΔΟΕ Φατίχ Μπιρόλ χαρακτήρισε αυτή την αξιολόγηση απογοητευτική.
«Ελπίζω ότι στην επόμενη συνάντηση στις 31 Μαρτίου θα έρθουν με κάποια μηνύματα που θα βοηθήσουν στην ανακούφιση της πίεσης στις αγορές πετρελαίου», είπε ο Μπιρόλ.