Του Φώτη Ποντικάκη *

Περιβάλλον δεν είναι μόνο το φυσικό αλλά οτιδήποτε μας περιβάλλει, βρίσκεται γύρω μας. Και στα Χανιά έχουμε την τύχη να μας περιβάλλει όχι η πολύτιμη φυσική ομορφιά αλλά και τα μνημεία και η πολιτιστική κληρονομιά της Παλιάς Πόλης, που πρόσφατα εντάχθηκε και στον κατάλογο μνημείων της UNESCO. Το Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ) Βάμου, αναγνωρίζοντας τη σημασία και του πολιτιστικού περιβάλλοντος και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, εδώ και χρόνια προσφέρει σε μαθητές και εκπαιδευτικούς ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την Παλιά Πόλη των Χανίων.

Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα διεξάγεται εξ ολοκλήρου υπαίθρια στην Παλιά Πόλη των Χανίων. Μαθητές κι εκπαιδευτικοί που συμμετέχουν χωρίζονται σε δυο ομάδες και με τη βοήθεια χάρτη και πυξίδας προσπαθούν να ανακαλύψουν τον κρυμμένο θησαυρό της Παλιάς Πόλης των Χανίων που δεν είναι άλλος από τα ονομαστά μνημεία της. Ακολουθώντας τις οδηγίες φτάνουν έτσι σε μνημεία όπως  η Δημοτική Αγορά, το παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο (μονή Φραγκισκανών), το παλιό Δημαρχείο στην οδό Χάληδων, το Γιαλού Τζαμί, το Μεγάλο Αρσενάλι, τα Νεώρια, το λόφο Καστέλι, τον Άγιο Ρόκκο και τον Άγιο Νικόλαο στη Σπλάντζια κοκ και παράλληλα μαθαίνουν για την ιστορία του Φάρου των Χανίων.

Σε κάθε μνημείο που ανακαλύπτουν, διαβάζουν μια μικρή καρτέλα με πληροφορίες για την ιστορία του συγκεκριμένου μνημείου, βλέπουν παλιότερες εικόνες του και απαντάνε σε μια ερώτηση σχετικά με αυτό. Στη διάρκεια του προγράμματος κάνουν κι ένα μικρό εργαστήριο (σε δυο ομάδες) κατασκευής πινακίδας με πηλό, σκαλίζοντας με σύμβολα της Γραμμικής Γραφής Β’ (που θεωρείται η πρώτη ελληνική γραφή) μια παραγγελία (πχ τροχούς, άλογα, υφάσματα, λάδι, κρασί κλπ) που θα έκαναν στα πλαίσια του εμπορίου πχ της Μινωικής εποχής με την Αίγυπτο ή άλλα μέρη της Μεσογείου που επικοινωνούσε η Κρήτη.

Οι ομάδες ανταλλάσσουν τις πινακίδες τους και προσπαθούν να μεταφράσουν η καθεμιά την πινακίδα της άλλης, για να μάθουν τι παραγγελία προϊόντων έχουν κάνει. Έτσι μαθαίνουν για πολλά πράγματα, για το πόση σημασία έχει η καθαρή γραφή, για το πώς γινόταν το εμπόριο παλιότερα, για τις περιοχές με τις οποίες επικοινωνούσε η Κρήτη, για τα προϊόντα που έκανε εξαγωγή και γι’ αυτά που εισήγαγε κοκ.

Στο εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα του ΚΕΠΕΑ Βάμου έχουν πάρει μέρος μαθητές και εκπαιδευτικοί από σχολεία όχι μόνο των Χανίων και της Κρήτης αλλά και από όλη την Ελλάδα και, πρόσφατα, από όλη την Ευρώπη στα πλαίσια προγραμμάτων Erasmus+, μιας και η Παιδαγωγική Ομάδα του ΚΕΠΕΑ Βάμου το έχει μεταφράσει και στα Αγγλικά.

Είναι η δική μας μικρή συμβολή στην προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και της ανάδειξης του πολιτιστικού πλούτου αυτής της πόλης που συνδυάζει μνημεία από τη Μινωική εποχή, την αρχαιοελληνική, τη βυζαντινή, ενετική και οθωμανική περίοδο, από τα 5.500 χρόνια Ιστορίας των Χανίων. Κι αυτά αποτελούν κοινή μας πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά, πηγή πλούτου πολιτιστικού (και οικονομικού, γιατί πολλοί επισκέπτες έρχονται γι’ αυτά) και πρέπει να τα προστατέψουμε από την καταστροφή, την εγκατάλειψη, τον υπερτουρισμό, την εκποίηση των πάντων στο βωμό του κέρδους.

* Υπεύθυνος του Κέντρου Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ) Βάμου