Πιο υψηλά ποσοστά καρκίνου από τον εθνικό μέσο όρο καταγράφονται στην Κρήτη. Αυτό μας είπε ο καθηγητής κ. Χρήστος Λιονής, εκ των υπευθύνων του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου, μίας πρωτοποριακής προσπάθειας που σκοπό έχει την λεπτομερή καταγραφή των μορφών και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των κρουσμάτων καρκίνου σε κάθε γωνιά της Κρήτης.
Η προγραμματική σύμβαση μεταξύ Περιφέρειας Κρήτης και Ιατρικών Σχολών του Πανεπιστημίου Κρήτης υπογράφηκε στις 17 Δεκεμβρίου του 2013 και τα αποτελέσματα για την περίοδο 1992-2013 αν και είχαν προγραμματισθεί για να ανακοινωθούν στις αρχές Φεβρουαρίου του 2015, τελικώς η παρουσίαση των στοιχείων θα γίνει τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου.
Η αφετήρια του Κέντρου Καταγραφής Καρκίνου είχε δοθεί το 1992 από τον καθηγητή κ. Βλαχονικολή, και για 20 και πλέον χρόνια είχε σιγήσει. Η διακοπή χρηματοδότησης είχε δημιουργήσει πολλά ερωτηματικά αφού στην πρώτη αυτή έρευνα παρουσιαζόταν στοιχεία τα οποία τεκμηρίωναν μία σημαντική έξαρση κρουσμάτων καρκίνου στην Κρήτη σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα, αλλά και στα Χανιά σε σχέση με την υπόλοιπη Κρήτη.
Σήμερα, 20 χρόνια μετά, το Κέντρο Καταγραφής Καρκίνου επανέρχεται, με την ερευνητική ομάδα πλέον να χρησιμοποιεί τις νέες τεχνολογίες ώστε τα αποτελέσματα της έρευνας να μπορούν να χρησιμοποιηθούν πιο αποτελεσματικά από τις υπηρεσίες υγείας αλλά και για τη γενικότερη χάραξη πολιτικής από την Περιφέρεια Κρήτης.
Στην πρωτοποριακή πρωτοβουλία συμμετέχει η Παθολογική-Ογκολογική Κλινική του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου επιστημονικός υπεύθυνος και διευθυντής είναι ο καθηγητής κ. Β. Γεωργούλιας, και η Κλινική Κοινωνικής και Οικογενειακής Ιατρικής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου διευθυντής είναι ο καθηγητής κ. Χρήστος Λιονής.
Λειτουργεί με μια διεπιστημονική ομάδα, που απαρτίζεται από ογκολόγους, γενικούς γιατρούς, στατιστικούς και επιστήμονες πληροφορικής.
Χρ. Λιονής: Δυστυχώς, εντυπωσιακά τα αποτελέσματα της έρευνας
Μιλήσαμε με τον καθηγητή κ. Λιονή ο οποίος μας είπε ότι τα αποτελέσματα είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακά: «Έχουμε ήδη κάποια δεδομένα αλλά δε μπορώ να τα ανακοινώσω. Είναι όμως δυστυχώς εντυπωσιακά και δεν δημιουργούν αισιοδοξία αφού δίνουν δραματική αύξηση σε κάποιες μορφές καρκίνου».
Όπως μας είπε, «υπάρχει αύξηση στον καρκίνο του παχέως εντέρου» κάτι που ανάμεναν οι ερευνητές κυρίως εξαιτίας των διατροφικών συνηθειών των κρητικών: «Υπάρχει αλλαγή διατροφικού μοντέλου στην Κρήτη ενώ βασική αιτία είναι και η παχυσαρκία».
Σύμφωνα με τον καθηγητή, τα μηνύματα της έρευνας είναι πολλά. Διαπιστώνεται τα τελευταία χρόνια έξαρση του καρκίνου του θυροειδούς αλλά και του καρκίνου του ήπατος που παραμένει σε ψηλά επίπεδα, όπως είχε καταγραφεί και στην παλαιότερη έρευνα του κ. Βλαχονικολή.
Ο κ. Λιονής επισημαίνει ότι αυτά τα στοιχεία πρέπει να χρησιμοποιηθούν από τις αρχές γιατί δίνουν τις κατευθύνσεις για πιο στοχευμένες δράσεις στα πλαίσια οργάνωσης προγραμμάτων για τη διαφύλαξης της δημόσιας υγείας.
Διαφορές από νομό σε νομό
Μάλιστα, μέσω των προβλεπτικών μοντέλων που έχουν αναπτυχθεί οι ερευνητές θα μπορούν να κάνουν προβλέψεις για την πορεία του καρκίνου τα επόμενα 10 με 20 χρόνια. Όπως μας είπε, το ανησυχητικό είναι ότι ακόμα και σε περιοχές με μικρή συχνότητα καρκίνου διαφαίνεται μία τάση «η κατάσταση μελλοντικά να είναι πολύ χειρότερη».
Σημαντικό στοιχείο επίσης που προκύπτει από την έρευνα είναι ότι υπάρχουν διαφορές «από νομό σε νομό και μέσα στον ίδιο το νομό».
«Ανοίγει μία πολύ μεγάλη συζήτηση και είμαι πολύ χαρούμενος γιατί με πολύ μικρή χρηματοδότηση και χωρίς να πληρωθούν ερευνητές και γιατροί παρά μόνο οι άνθρωποι που έκαναν ουσιαστικά την καταγραφή, καταφέραμε να καταγράψουμε όλες τις περιπτώσεις του καρκίνου την τελευταία δεκαπενταετία», είπε ο κ. Λιονής.
«Ούτε ένα ευρώ δεν πήραμε, προσφέρουμε στην Κρήτη»
Η Κρήτη μέσα από αυτή την έρευνα είναι η μοναδική περιφέρεια στην Ελλάδα που έχει καταφέρει να συλλέξει με τέτοιο συστηματικό τρόπο στοιχεία για τον καρκίνο. Και αυτό είναι το αποτέλεσμα της δουλειάς πολλών ανθρώπων που έχουν μείνει στην αφάνεια.
«Μπορεί να έχω τη χαρά να τους συντονίζω, αλλά είναι πάνω από 30 άτομα που εργάζονται στην έρευνα».
Πιο συγκεκριμένα, η εργασία έγινε από δύο ομάδες: Την ομάδα των ογκολόγων την οποία συντόνιζε ο καθηγητής κ. Γεωργούλιας, και την ομάδα κοινωνικής ιατρικής της οποίας τον συντονισμό είχε ο καθηγητής κ. Λιονής. Συγχρόνως εργάστηκαν και 15 καταγραφείς, άνθρωποι εκπαιδευμένοι στη συλλογή στοιχείων και οι οποίοι ενώ δουλεύουν πολλές ώρες πληρώνονται μόνο τα οδοιπορικά τους.
«Δεν ξοδεύουμε χρήματα, κ. Αγγελάκη», μας είπε ο καθηγητής.
«Η δική μας συμμετοχή, εμένα και του καθηγητή κ. Γεωργούλια, σε μία εποχή που όλοι κουβεντιάζουν για χρήματα, είναι μηδέν. Ούτε ένα ευρώ δεν πήραμε, ούτε ένα ταξίδι δε μας πληρώθηκε. Κάναμε κάτι που μας ενδιαφέρει επιστημονικά, προσφέρουμε στην Κρήτη. Και πρέπει να ευχαριστήσουμε εδώ και το Περιφερειακό Συμβούλιο που με ομόφωνη απόφασή του έδωσε 30.000 ευρώ για τα κόστη της έρευνας σε διάστημα δύο χρόνων, για να βοηθήσει ουσιαστικά τους καταγραφείς να συλλέξουν τα στοιχεία σε δήμους, κοινότητες και νοσοκομεία».
Όπως μας είπε ο κ. Λιονής, σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που έχουν δουλέψει δίχως κάποιο αντίτιμο, αξίζει μία ιδιαίτερη αναφορά.
Όσο για τα αναλυτικά αποτελέσματα της έρευνας, θα πρέπει να περιμένουμε λίγο ακόμα. Έως το τέλος Μαΐου.