Η Λιμνοθάλασσα του Μπάλου στα δυτικά του νομού Χανίων, αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες όχι μόνο από τον νομό Χανίων, αλλά και ολόκληρης της Κρήτης. Οι φωτογραφίες, βίντεο και σχόλια από την περιοχή αυτή κατακλύζουν με φρενήρειςρυθμούς τα κοινωνικά δίκτυα την ίδια στιγμή που σε μεγάλους τουριστικούς ιστότοπους τα ποσοστά θετικών σχολίων για το τοπίο ξεπερνούν το 95%.
Μόνο για την τουριστική περίοδο 2015 η διάσημη πλέον, θεσπέσια αυτή περιοχή, δέχτηκε περισσότερους από τριακόσιους πενήντα χιλιάδες καταγεγραμμένους επισκέπτες, παρουσιάζοντας ρυθμό αύξησης επισκεψιμότητας πλέον του 30%, τον υψηλότερο με διαφορά, σε ολόκληρη την Κρήτη.
Χαρακτηριστικό είναι ότι περισσότεροι από τους μισούς των επισκεπτών, προέρχονται από άλλους νομούς, κυρίως Ρεθύμνου καιΗρακλείου. Το γεγονός αυτό, αυξάνει έμμεσα τα έσοδα του νομού Χανίων, και ιδιαιτέρως της Κισσάμου, αφού οι συγκεκριμένοι επισκέπτεςαναμφίβολα πραγματοποιούν δαπάνες κατά την ημέρα επίσκεψης τουςστον Μπάλο. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από το ότι περίπου οι μισοί δηλώνουν πρόθεση να επισκεφτούν κάποιο εστιατόριο /ταβέρνα της περιοχής και ένας στους τέσσερις, δηλώνει ότι θα ήθελε να διανυκτερεύσει στην ευρύτερη περιοχή της Κισσάμου.
Το προφίλ του αλλοδαπού επισκέπτη στο Μπάλο
Η πλειοψηφία των επισκεπτών είναι νεαρής ή μέσης ηλικίας, που έρχονται με τις οικογένειές τους ή ως ζευγάρι και επισκέπτονται την περιοχή για πρώτη φορά.Κυριότερες χώρες προέλευσης των επισκεπτών, είναι αυτές της Κεντρικής αλλά και Ανατολικής Ευρώπης, ακολουθούμενοι από χώρες της Μεσογείου.
Οι Σκανδιναβοί, παρά το ότι αποτελούν την κυρίαρχη ομάδα επισκεπτών του νομού, δεν προτιμούν την περιοχή του Μπάλου (μόνο ένα 9% του δείγματος που καταγράφηκε ήταν Σκανδιναβοί). Αξιοσημείωτο είναι ότι οι μισοί από τους επισκέπτες γνωρίζουν ότι η λιμνοθάλασσα του Μπάλου, αποτελεί προστατευόμενη περιοχή (δίκτυο Natura 2000) με πολλά ενδημικά φυτά, είδη και υποείδη ερπετών και ασπόνδυλων αλλά και μεταναστευτικά πουλιά.Επίσης σχεδόν όλοι θα πρότειναν σε κάποιον φίλο τους να επισκεφθεί την περιοχή.
Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι οι μισοί επισκέπτες, δε γνώριζαν τίποτε για την περιοχή του Μπάλου πριν έρθουν στην Κρήτη και παρόλα αυτά αποφάσισαν να περάσουν μια ημέρα των διακοπών τους εκεί. Η σημαντικότερη πηγή πληροφόρησης, ήταν τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και το διαδίκτυο, γεγονός που καταδεικνύει τους τρόπους στους οποίους θα πρέπει να στραφούν οι τοπικοί παράγοντες για να προωθήσουν τις ομορφιές της περιοχής τους.
Ενδιαφέρον εύρημα, αποτελεί και ότι περίπου οι μισοί των επισκεπτών θα ενδιαφερόντουσαν για την πραγματοποίηση άλλων δραστηριοτήτων φυσιολατρικού τουρισμούστα όρια της συγκεκριμένης περιοχής (καταβάλλοντας και επιπλέον χρηματικό τίμημα τουλάχιστον 3€/ανά άτομο σαν κόστος ξενάγησης), τοποθέτηση πουχρίζει ιδιαίτερης προσοχής από όλους τους εμπλεκόμενους ώστε να εμπλουτιστεί το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών σε κάτι περισσότερο από απλά μια «βουτιά» στα νερά της περιοχής.
Η συντριπτική πλειοψηφία των επισκεπτών (90% +), δηλώνει ικανοποιημένη από την περιοχή του Μπάλου, αναφέροντας χαρακτηρισμούς όπως «παράδεισος» και «εξωτικός προορισμός», ενώ τα αρνητικά σχόλια αφορούσαν τις καιρικές συνθήκες, «ύπαρξη ανέμου, υπερβολική ζέστη» στην περιοχή, καθώς και τον «συνωστισμό» που αντιμετώπισαν στην παραλία. Αναφορικά με το τελευταίο πρόβλημα, σε σχετική ερώτηση που τους έγινε και αφορούσε τη χρήση on-line συστήματος κρατήσεων με ποσόστωση για επίσκεψη στην περιοχή, ώστε να αποφεύγεται ο συνωστισμόςμόνο οι μισοί περίπου απάντησαν θετικά, ένα αποτέλεσμα το οποίο ίσως να καταδεικνύει ότι είτε ότι η όχληση είναι σε ανεκτά επίπεδα είτε ότι δεν θα επιθυμούσαν να μπουν σε διαδικασία να προγραμματίσουν εκ των προτέρων την επίσκεψη τους στο Μπάλο.
Στα θετικά πρέπει να υπολογισθεί ότι ησυντριπτική πλειοψηφία των αλλοδαπών επισκεπτών (83% +), δήλωσαν διατεθειμένοι να πληρώσουν 1,2ή και 5 ευρώ επιπλέον του ήδη υπάρχοντος (ένα ευρώ/άτομο) ανταποδοτικού τέλους για την επίσκεψη τους στην περιοχή.
Διαφοροποίηση απόψεων ανάλογα με το μεταφορικό μέσο επίσκεψης
Η πρόσβαση στην περιοχή, μπορεί να γίνει είτε μέσω θαλάσσης (με καράβι από την Κίσσαμο) είτε οδικώς (αυτοκίνητο/ μηχανή ή λεωφορείο).Με βάση αυτό το διαχωρισμό επιχειρήθηκε σκιαγράφηση του προφίλ των επισκεπτών για να εντοπιστούν τυχόν διαφοροποιήσεις στις εντυπώσεις που εκφράζει η κάθε ομάδα. Αξίζει να επισημανθεί ότι για πρώτη φορά φέτος οι επισκέπτες από τον δρόμο είναι αριθμητικά στο ίδιο ποσοστό με αυτούς του καραβιού, γεγονός που δείχνει την τεράστια αυξητική τάση των επισκεπτών μέσω οδικού δικτύου. Οι επισκέπτες του καραβιού σε ποσοστό 70% θεωρούν την τιμήεισιτηρίου του πλοίου κανονική (ενώ το 25% ακριβή). Στον αντίποδα σχεδόν οι μισοί από τους επισκέπτες που έρχονται μέσω του δρόμου το θεωρούν ακριβό ή πολύ ακριβό.
Ξεκινώντας με το εάν αυτή ήταν η πρώτη επίσκεψη τους στην περιοχή, σχεδόν όλοι (95%) δηλώσαν ότι επισκέφτηκαν την περιοχή για πρώτη φορά.
Οι επισκέπτες που έρχονται οδικώς, ωστόσο, είναι πιο ενημερωμένοι (60% δήλωσαν ότι γνώριζαν για την περιοχή σε σχέση με ένα 40% αυτών που έρχονται μέσω θαλάσσης). Οι δύο κυριότερες πηγές πληροφόρησης για τον Μπάλο, είναι τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης / διαδίκτυο και η ενημέρωση από φίλους και συγγενείς. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, ότι οι επισκέπτες που χρησιμοποιούν το καραβάκι, δηλώνουν ως τρίτη πηγή ενημέρωσης με ποσοστό 20% τα τουριστικά γραφεία, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των επισκεπτών που προτίμησαν το δρόμο κυμαίνεται μόλις στο ασήμαντο 2,4%.
Αναφορικά με το κατά πόσο ο Μπάλος έπαιξε ρόλο στην επίσκεψη τους στην Κρήτη, φαίνεται ότι παίζει μεγαλύτερο ρόλο στους επισκέπτες που έρχονται οδικώς στην περιοχή (44% έναντι 30%).
Στον αντίποδα, οι επισκέπτες του πλοίου εμφανίζονται πιο ενημερωμένοι για την ύπαρξη προστατευόμενων ειδών και για τον χαρακτηρισμό της περιοχής στο δίκτυο Natura 2000.
Υπάρχει ομοιόμορφο ενδιαφέρον, για πραγματοποίηση εκδρομής εντός του Μπάλου, ποσοστά κοντά στο 50% και για τις δύο ομάδες επισκεπτών.
Η χρήση αυτοκινήτου ή μηχανής, συνάδει και με την επίσκεψη σε άλλες κοντινές περιοχές της Κισάμου, δύο στους τρεις δηλώνουν προθυμία για να δουν τέτοιες περιοχές, σε αντίθεση με τους επισκέπτες του πλοίου, με ποσοστά να κυμαίνονται στο 40%. Ακόμα, δύο στους δέκα από τους επισκέπτες της πρώτης κατηγορίας δήλωσε ότι έχει επισκεφτεί την περιοχή κατά το παρελθόν σε αντίθεση με την άλλη κατηγορία, όπου το ποσοστό είναι στο 10%.
Στο ακόλουθο γράφημα, αναφέρονται οι απαντήσεις των ερωτώμενων και τα ποσοστά απόλυτης ικανοποίησης αναφορικά με διάφορους παράγοντες.
Παρατηρείται μεγάλη ικανοποίηση, αναφορικά με την καθαριότητα της περιοχής καθώς και για τις προσφερόμενες υπηρεσίες παραλίας και διαχείρισης.
Όσον αφορά τη μετάβαση στο Μπάλο, οι επισκέπτες του καραβιού ήταν απόλυτα ικανοποιημένοι σε αντίθεση με αυτούς που προτίμησαν τον οδικό τρόπο μετάβασης, κάτι που κρίνεται αναμενόμενο βάσει του οδικού δικτύου της περιοχής (μόνο το 24% των οδικών επισκεπτών δήλωσαν ικανοποιημένοι). Ένα πιθανό πρόβλημα που αναφέρεται και από τις δύο ομάδες επισκεπτών, αλλά επισημαίνεται κυρίως από τους τουρίστες του οδικού δικτύου, σχετίζεται με την ανεπάρκεια υποδομών υγιεινής και τις τουαλέτες, γεγονός που θα πρέπει να εξεταστεί περαιτέρω από τους τοπικούς φορείς. Σε γενικές γραμμές, φαίνεται ότι οι επισκέπτες της περιοχής που προτιμούν το καράβι είναι περισσότερο ικανοποιημένοι σε σχέση με αυτούς που επιλέγουν τον οδικό τρόπο μετάβασης στην περιοχή.
Σ’ αυτό το σημείο πρέπει ν’ αναφερθεί ότι ο Δήμος Κισσάμου φιλοδοξεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα της οδικής προσέγγισης με την αποκλειστική μεταφοράτων επισκεπτών με λεωφορείο, στο «δύσκολο» τμήμα της διαδρομής, για την καλύτερη και ασφαλέστερη πρόσβαση καθώς και την ελεγχόμενη από το περιβάλλον ρύπανση.Για το σκοπό αυτό ο Δήμος έχει ήδη προχωρήσει στην αδειοδότηση του χώρου πάρκινγκ και προσδοκά ότι η λειτουργία του θα ξεκινήσει την ερχόμενη τουριστική περίοδο.
Κατανομή δαπανών ανάλογα με το μέσο επίσκεψης
Όπως ήταν αναμενόμενο οι δύο κατηγορίες τουριστών που διαμορφώνονται από το μέσο επίσκεψης που χρησιμοποιούν για την προσέγγισή τους στην περιοχή, δημιουργούνκαι ουσιαστικά δύο ομάδες με εντελώς διαφορετικές ανάγκες και καταναλωτικές συμπεριφορές σ’ ότι αφορά το ύψος δαπανών που πραγματοποιούν, ή είναι διατεθειμένοι να πραγματοποιήσουν στην ευρύτερη περιοχή της Κισσάμου.
Στο ειδικό γράφημα συνιστωσών είναι σαφώς ορατός ο διαχωρισμός στις προτιμήσεις στα δύο «νέφη» τουριστών όσον αφορά την πρόθεση περαιτέρω δαπανών.
Στα δύο βασικά ερωτήματα που αφορούν στη σίτιση και διαμονή στην περιοχή της Κισσάμου οι καταφατικές απαντήσεις ανήκουν στον πυρήνα των «οδικών» επισκεπτών. Συγκεκριμένα, στο ερώτημα της επίσκεψης σε κάποια ταβέρνα της περιοχής, οι επισκέπτες που επιλέγουν την οδική οδό, φαίνονται περισσότερο διατεθειμένοι να γευματίσουν μετά την επίσκεψη τους στον Μπάλο. Επίσης διπλάσιο ποσοστό της κατηγορίας αυτής, δηλώνουν την πρόθεσή τους να διανυκτερεύσουν στην περιοχή της Κισσάμου (40% έναντι 20%).
Κοινά σημεία δαπανών εντοπίζονται στην αγορά νερού, πρόχειρου φαγητού (70% για όλες τις ομάδες) και ενοικίαση ειδών παραλίας (με ένα προβάδισμα στους «οδικούς» επισκέπτες), ενώ οι «ακτοπλοϊκοί» επισκέπτες είναι εκείνοι που θα προβούν σε σαφώς μεγαλύτερο ποσοστό στη δαπάνη για αγορά αναμνηστικών και άλλων προϊόντων της περιοχής.
Σε κάθε περίπτωση, με δεδομένη την ανοδική πορεία του αριθμού των επισκεπτών στην περιοχή τόσο στο σύνολό τους, όσο και ειδικά μέσω της αύξησης των «οδικών» τουριστών, είναι σίγουρο ότι το οικονομικό αποτύπωμα που είναι διατεθειμένοι να αφήσουν στην περιοχή θα μεγεθυνθεί, ενώ παράλληλα θα πολλαπλασιαστούν τα ζητήματα διαχείρισης του όγκου των επισκεπτών, και θεμάτων χειρισμού μιας προστατευόμενης περιοχής ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους. Είναι όμως ενθαρρυντικό ότι, όλα τα παραπάνω και σύμφωνα με τα θετικά σχόλια των τουριστών, αντιμετωπίζονται έως σήμερα με επιτυχία από τις τοπικές αρχές.
________________________________
Ομάδα συγγραφής και ανάλυσης:
• Δρ. Γεώργιος Μπαουράκης, (Διευθυντής ΜΑΙΧ)
• Καθηγητής Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης, (Πολυτεχνείο Κρήτης – AudenciaNantesSchoolofMa-nagement, Γαλλία)
• Ελένη Σταματάκη, Ερευνήτρια, Τμ. Οικονομίας και Διοίκησης, Μ.Α.Ι.Χ.
• Περικλής Δράκος, (Ε.Δ.Ι.Π. Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Παν/μιο Κρήτης)
• Δρ. Δημήτριος Νίκλης, Ερευνητής, Τμ. Οικονομίας και Διοίκησης, Μ.Α.Ι.Χ. – Πολυτεχνείο Κρήτης
Ταυτότητα της έρευνας
• Η έρευνα διεξήχθη από το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων (ΜΑΙΧ) σε συνεργασία και με την αρωγή του Δήμου Κισσάμου. Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως τον Δήμαρχο κ. Θεόδωρο Σταθάκη, την Αντιδήμαρχο κα Βαρουχάκη – Μαραγκουδάκη Σταυρούλα, καθώς και την ομάδα συμβασιούχων εργαζομένων στις πύλες εισόδου στο Μπάλο, που βοήθησαν στην υλοποίηση τηςέρευνας.
• Κατά την διάρκεια της τουριστικής περιόδου 2015 συγκεντρώθηκαν από 16 μεταπτυχιακούς φοιτητές του ΜΑΙΧ και ERASMUS, (προερχόμενοι από τις κυριότερες χώρες του δείγματος) πρωτογενή δεδομένα με δείγμα 750 επισκεπτών στην περιοχή της Λιμνοθάλασσας του Μπάλου μέσω προσωπικών συνεντεύξεων από τον Ιούλιο μέχρι και Σεπτέμβριο.
• Πληθυσμός – Δείγμα: Αλλοδαποί τουρίστες που επισκέπτονται τη Λιμνοθάλασσα οδικώς ή/και ακτοπλοϊκώς.
• Σκοπός της έρευνας: Απεικόνιση απόψεων εντυπώσεων σχετικά με την επίσκεψη στη Λιμνοθάλασσα του Μπάλου.