Ήταν το 1975, πριν 45 ολόκληρα χρόνια, που εκπονήθηκε η μελέτη “Προστασίας και Ανάδειξης της Μεσαιωνικής πόλης Χανίων” που έμεινε γνωστή με το όνομα των μελετητών της, των καταξιωμένων αρχιτεκτόνων Αριστείδη Ρωμανού και Αλέξανδρου Καλλιγά.
Από τότε, η μελέτη ποτέ δεν εφαρμόστηκε αφού πάντα προέκυπταν ουσιαστικοί ή λιγότερο ουσιαστικοί λόγοι, μικρά και μεγάλα συμφέροντα που εμπόδισαν την εφαρμογή.
Το 2006 έφυγε από τη ζωή ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Καλλιγάς, την Κυριακή 15 Ιουλίου έφυγε από τη ζωή και ο Αριστείδης Ρωμανός, δίχως ουδείς να δει το σημαντικό τους έργο να εφαρμόζεται.
Ο Αριστείδης Γ. Ρωμανός ήταν αρχιτέκτων (ΕΜΠ) και πολεοδόμος (ΜPhil., Πανεπιστήμιο του Λονδίνου). Δίδαξε επί δέκα έτη στην Architectural Association του Λονδίνου, καθώς και σε διάφορες αρχιτεκτονικές σχολές στη Βρετανία, τις ΗΠΑ και την Ελλάδα.
Είχε ασχοληθεί κυρίως με μελέτες στους τομείς της προστασίας και ανάδειξης ιστορικών πόλεων, της κατοικίας και οικιστικής ανάπτυξης και της αρχιτεκτονικής. Διετέλεσε Διευθυντής Μελετών και Ερευνών στη ΔΕΠΟΣ (Δημόσια Επιχείρηση Πολεοδομίας και Στέγασης) και Διευθυντής της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας. Από το 2001 ήταν σύμβουλος Διοίκησης στην Οργανωτική Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004».Πολλές μελέτες του είχαν δημοσιευθεί σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά.
Ο θάνατός του γνωστοποιήθηκε από τον γιο του και διευθυντή του γραφείου Τύπου της Νέας Δημοκρατίας, Νίκο Ρωμανό, με ανάρτησή του στο Facebook:
«Το τελευταίο καθιερωμένο check up πριν τα Χριστούγεννα, ο γιατρός είχε πει ότι ήταν σαν check up 50αρη. Μέσα στο lock down έδειξε τα πρώτα σημάδια επιδείνωσης της υγείας του, κόπωση, υπνηλία, πιο αργές αντιδράσεις, δυσκολία στην κίνηση. Μέχρι τότε ήταν ενεργός, ήταν δημιουργικός, διάβαζε τα πάντα και έγραφε διαρκώς, βιβλία, μελέτες, άρθρα, παρέδιδε online μαθήματα σε φοιτητές της Κίνας, κι ας είχε βγει στην σύνταξη εδώ και χρόνια. Οι εξετάσεις επιβεβαίωσαν το χειρότερο σενάριο. Εστίες καρκίνου παντού, οστά, κεφάλι, συκώτι κτλ. 2 μήνες και κάτι κράτησε η ταλαιπωρία του. Την Πέμπτη γύρισε σπίτι. Εχθές έφυγε γλυκά, ήρεμα, γαλήνια, όπως έζησε, με τους πιο αγαπημένους του ανθρώπους στο πλευρό του.
Την Δευτέρα στις 11:00 αποχαιρετούμε τον πατέρα μου Αριστείδη Ρωμανό στο 1ο Νεκροταφείο Αθηνών.
Μακάρι να μπορέσω να ακολουθήσω το 1 στα 10 από όσα μου έμαθε, από όσα μου έδειξε, από όσα μου έδωσε. Αγάπη, γλυκύτητα, ευαισθησία, δικαιοσύνη, γνώσεις και άπειρη, ατελείωτη, ανείπωτη καλοσύνη. Ένα τεράστιο ευχαριστώ και ένα ακόμη μεγαλύτερο σαγαπώ που ποτέ δεν θα μάθω αν πρόλαβα, αν κατάφερα, να του πω και να του δείξω όπως του άξιζε.
ΥΓ Θερμές ευχαριστίες στον Διοικητή του ΓΝΑ Λαϊκού κ. Αντωνόπουλο, στην Υποδιοικήτρια του Λαϊκού κα Εγγλεζοπούλου, στον Διοικητή του Σωτηρία κ. Μητσιάδη, σε όλο το ιατρικό και νοσηλευτικό team των δύο νοσοκομείων όπου νοσηλεύτηκε καθώς και στο προσωπικό του Iatropolis όπου έκανε ακτινοθεραπείες. Αυτοί οι άνθρωποι είναι ήρωες, είναι η ζωντανή διαφήμιση του συστήματος υγείας μας και τους είμαστε όλοι ευγνώμονες.»
Μιχ. Ανδριανάκης: “Εφυγε” χωρίς να δει το σημαντικό έργο του να παίρνει σάρκα και οστά”
Χαρακτηριστική είναι και η ανάρτηση του Μιχάλη Ανδριανάκη, πρώην Έφορου Αρχαιοτήτων, με τον οποίο είχε συνεργαστεί.
Γράφει σχετικά για τον Ρωμανό και τη μελέτη Ρωμανού – Καλλιγά:
“Τον θυμάμαι από το 1977, τότε που αυτός καταξιωμένος επιστήμονας και εγώ στα πρώτα μου βήματα στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, βρεθήκαμε στις διαδικασίες για την έγκριση της “Μελέτης Προστασίας και Ανάδειξης της Μεσαιωνικής πόλης Χανίων”, ή όπως τη γνωρίζουμε καλύτερα “Μελέτη Ρωμανού-Καλλιγά”.
Ήταν μια εξαιρετικά προοδευτική κίνηση του Δήμου Χανίων σε μια εποχή, που είχαν ξεκινήσει ανάλογες προσπάθειες για την προστασία διατηρητέων οικισμών, όπως τα Χανιά και το Ρέθυμνο (εκεί η διαδικασία ολοκληρώθηκε), ώστε να μπει μια τάξη σε αυτό που φαινόταν πως θα συμβεί κάποια στιγμή, καθώς προχωρούσε η μονόπλευρη “ανάπτυξη” της χώρας. Έγινε μια εξαιρετική ανάλυση των στοιχείων (δρόμο-δρόμο και σπίτι-σπίτι) με βάση την Ιστορία, την Αρχιτεκτονική, τα Κοινωνικά και άλλα δεδομένα.
Πάνω σε αυτά στηρίχθηκαν οι προτάσεις τους σε επίπεδο προστασίας και ανάδειξης του μνημείου, επίλυσης του οξύτατου προβλήματος του “Νέου Ρυμοτομικού Σχεδίου” και των εξαρτώμενων από αυτό συνεπειών (ακόμη δεν έχουν καταλάβει κάποιοι το πρόβλημα), σε επίπεδο χωροταξίας και καθορισμού ζωνών χρήσης, ενώ ετοιμάστηκε το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα. Η Μελέτη εγκρίθηκε “μετά πολλών επαίνων” ως υποδειγματική και άρχισε ο Μαραθώνιος των επόμενων ενεργειών, που θα έβαζαν το όλο θέμα “σε τάξη”.
Έγιναν κάποιες προσπάθειες στα χρόνια που ακολούθησαν, αλλά σε μάλλον χαλαρούς ρυθμούς, λες και η απαράδεκτη αυτή κατάσταση που διαιωνίζεται, βόλευε κάποιους. Έτσι φτάσαμε στην ανάγκη επικαιροποίησης στη δεκαετία του 1990, που σχεδόν ολοκληρώθηκε, αλλά και πάλι έμεινε στη μέση και χρειάζεται για μια ακόμη φορά ΑΜΕΣΗ επανάληψή της.
Έτσι η παλιά πόλη συνεχίζει το δρόμο της σαν “καράβι στον άνεμο”, που δεν εξαρτάται από κάποιους ειδικούς κανόνες, όπως θα έπρεπε, αλλά μένει στις γνώσεις (ή την απουσία τους) και την πολιτική βούληση (ή απουσία της) των ανά τετραετία εναλασσόμενων δημοτικών και άλλων εξαρτώμενων από αυτές αρχών. Και αν πει κανείς κάτι για τη σοβαρή αυτή υπόθεση, θεωρείται γραφικός ή αντιπολιτευόμενος.
Ο Αριστείδης Ρωμανός “έφυγε” χωρίς να δει το σημαντικό αυτό έργο του να παίρνει σάρκα και οστά, όπως είδε την ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας, αν και πάντα ενδιαφερόταν ξεχωριστά γι’ αυτό και είχε προσφερθεί να βοηθήσει από τη θέση του. Δεν θα μπορούσα να μην θυμηθώ κάποια πράγματα διαβάζοντας με ειλικρινή θλίψη για το θάνατό του. Το κενό που αφήνει είναι πολύ μεγάλο και η μνήμη του θα είναι αιώνια για όσα έκανε (αλλά και όσα δεν μπόρεσε να κάνει για λόγους ανεξάρτητους από τη βούλησή του).”
