Γράφει ο Αρχιμανδρίτης
Ιγνάτιος Θ. Χατηνικολάου
Θεολόγος – τ. Λυκειάρχης
Ρίπτουσι την σην Σαμαρείτιν εις φρέαρ,
Την εις φρέαρ σοι συλλαλήσασαν, Λόγε
Μια από τις Ιεραποστόλους και μάρτυρες των πρώτων χριστιανικών χρόνων, και που αξιώθηκε να δει και να συνομιλήσει με τον Χριστόν, είναι η αγία Μεγαλομάρτυς Σαμαρείτις μετονομασθείσα Φωτεινή. Η Εκκλησία μας, μαζί με τις έξι αδελφές της την αγία Ανατολή, την αγία Φωτώ, την αγία Φωτίδα, την αγία Παρασκευή, την αγία Κυριακή και τα δύο της παιδιά τον Φωτεινόν και τον άγιον Ιωσή, όλες και όλοι μάρτυρες, εορτάζουν την 26ην εκάστου Φεβρουαρίου, ημέρα του μαρτυρίου τους και της αδελφής και μητρός τους Αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδος. Μια ολόκληρη οικογένεια εμαρτύρησε τότε φρικτά. Εκείνη την ημέρα πρέπει να εορτάζουν όσες φέρουν το όνομα Φωτεινή και όχι τα Φώτα, 6 Ιανουαρίου, ή του αγίου Φωτίου 6 Φεβρουαρίου. Να σημειώσομε επίσης ότι έχομε αγία Φωτεινή μάρτυς, 20 Αυγούστου, οσία Φωτεινή ή Φωτού 2 Αυγούστου, άγιος Φωτεινός μάρτυς 24 Μαΐου, άγιος Φώτιος, μάρτυς 28 Οκτωβρίου, άγιος Φώτιος, μάρτυς 5 Μαρτίου, άγιος Φώτιος μάρτυς 12 Αυγούστου, και ο όσιος Φώτιος 9 Ιουλίου. Κεντρική πηγή για το ιστορικόν της πρότερον ζωής της Σαμαρείτιδος την έχομε στην γνωστή Ευαγγελική περικοπή, Κυριακή Ε’ από το Πάσχα, από το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον Κεφάλαιον 4 στίχοι 5-42.
Ένας διάλογος, στο φρέαρ του Ιακώβ, προφητικός, αφυπνιστικός, αγιοποιητικός, που κατέληξε στην ολόψυχη μεταμόρφωση «εις είδος και κάλλος» μιας ριπαράς ψυχής. Μιας ψυχής μεταστρεφομένης ριζικά σε ομολογητή του Χριστού, της απεμπολήσεως της πρότερον αμαρτωλής και βορβόρου ζωής και φλογερής ιεραποστόλου όχι μόνον στον τόπον της αλλά και σε άλλα μέρη όπως στην φοινίκη και σε άλλα μέρη της Παλαιστίνης, στην Αίγυπτο, στην Καρχηδόνα και τελικά έφθασε στην Ρώμη, στην καρδιά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Να σημειώσομε, πριν πάμε στο μαρτύριόν της, των παιδιών και αδελφών της , ότι η Αγία Φωτεινή μετά τη σύλληψη, τον σταυρικό θάνατο και την Ανάσταση του Κυρίου μαζί με τις αδελφές της και τα παιδιά της κατέβηκε στην Ιερουσαλήμ. Την ημέρα της Πεντηκοστής άκουσαν το κήρυγμα του αποστόλου Πέτρου και ήταν ανάμεσα στις τρεις χιλιάδες που βαπτίστηκαν και εντάχθηκαν στην Εκκλησία του Χριστού.
Πυρακτωμένη θείω έρωτι, και με την ευλογία των αγίων αποστόλων, άρχισε το ιεραποστολικό της έργο.
Και πάμε στο μαρτύριό της: Στα χρόνια που βασίλευε ο θηριώδης Νέρων (54-68 μ.Χ) η αγία Φωτεινή βρέθηκε στην Αφρικανική μεγαλούπολη της Καρχηδόνας, της σημερινής Τυνησίας, την οποίαν αξιώθηκα να επισκεφθώ.
Ευρισκόμεθα στα πρόθυρα των αμείλικτων διωγμών κατά των Χριστιανών. Ο παράφρων Νέρων αρχίζει τον φοβερό πρώτο διωγμό κατά των Χριστιανών, δίνοντας εντολή να συλλάβουν όλους τους χριστιανούς.
Συνέλαβαν την Αγία Φωτεινή, τα παιδιά της και τις αδελφές της. Στάθηκαν όρθιοι ομολογητές μπροστά στον αυτοκράτορα και τους δημίους και δέχθηκαν τον μαρτυρικόν θάνατον.
Απολυτίκιον
Χριστώ συνωμίλησας, επί το φρέαρ σεμνή,
και πίστιν εις δέδεξαι, την προς αυτόν ακλινώς,
φωτεινή ισαπόστολε• όθεν της ευσεβείας,
εφαπλούσα το φέγγος, ήθλησας υπέρ φύσιν,
συν νιοίς και συγγόνοις•
μεθ’ ων απαύστως πρέσβευε υπέρ των τιμών
των σε.
Κοντάκιον
Πίστει ελθούσα εν τω φρέατι, η Σαμαρείτις
εθεάσατο, το της σοφίας ύδωρ σε, ω ποτισθείσα Σαψιλώς βασιλείαν την άνωθεν, εκληρώσατο αιωνίως η αοίδιμος.