Της Πηνελόπης Ι. Ντουντουλάκη
Ένα διώροφο λιθόκτιστο κτίσμα, αρκετά υπερυψωμένο από τον δρόμο, δεσπόζει στην οδό Αγίας Λαύρας στο Κουμ-Καπί.
Τι κι αν το σαρωτικό διάβα του χρόνου και η ανακατανομή αναγκών και επιλογών οδηγεί σταθερά σε πλήρη αλλοίωση του οικιστικού τοπίου της πόλης, τι κι αν η αξιολόγηση και τεκμηρίωση των κριτηρίων για τα κατεδαφιστέα ή μη κτήρια θα χρειαζόταν πληρέστερη αποσαφήνιση, η ματιά και η ψυχή του διαβάτη που περιπατεί και σπουδάζει την εντός και εκτός των τειχών πόλη ασφαλώς μπορεί να αναγνωρίσει και να οριοθετήσει ό,τι και όπως δει.
Η ανέγερση του συγκεκριμένου κτίσματος ανάγεται στα 1850, ήταν μάλιστα το πρώτο εκτός των τειχών κτίσμα στην περιοχή αυτή. Κατά ασφαλείς πληροφορίες από τους προγενέστερους κτήτορες το κτήριο χρησίμευε ως θερινή κατοικία Τούρκου αξιωματούχου.
Ο Ιωάννης Κουφάκης ήταν εκείνος που αγόρασε από την τράπεζα Ελλάδος, το 1923, το κτήριο αυτό, στο οποίο έζησαν, στη συνέχεια, διαδοχικές γενεές της οικογένειας.
Η πλατειά πέτρινη σκάλα που περιστοιχίζεται από δυο μεγάλες αλτάνες στα άκρα της οδηγεί στον χώρο της λιθόστρωτης αυλής. Ακανόνιστα σε σχήμα και μέγεθος κομμάτια μαρμαρόπετρας, κάποια ιδιαίτερα παλαιά, επιβεβαιώνουν την ηλικία του ακινήτου. Το κτίσμα έχει προσανατολισμό νοτιοδυτικό. Στο χώρο της βορεινής αλτάνας υπάρχει πηγάδι και στέρνα. Στη βορειοδυτική αλτάνα υπάρχει ακόμα μία από τις αιωνόβιες μουριές που κάποτε έριχναν τον ίσκιο τους στην αυλή. Μάλιστα δεξιά της εισόδου του οικήματος υπάρχει και η χειροποίητη επιγραφή, την οποία είχε φιλοτεχνήσει πριν αρκετά χρόνια ο Αριστείδης Κουκόπουλος, σύζυγος της Ανθίμης Λιουδάκη-Κουκοπούλου (εγγονής του Ιωάννη Κουφάκη), και η οποία υποδέχεται με μία μαντινάδα τους επισκέπτες, κάτω από τον τίτλο «ΟΙ ΜΟΥΡΝΙΕΣ»:
“Βλέπω δικούς και χαίρομαι Φίλους κι αναντρανίζω
Κι από τα βάθη τση καρδιάς Σας (ε) καλωσορίζω».
Ο ισόγειος χώρος του κτηρίου περιλαμβάνει τον χώρο του καθιστικού, όπου η λιθοδομή είναι εμφανής σε όλες τις επιφάνειες. Ο χώρος αυτός συνέχεται προς βορά με την κουζίνα, όπου και η παλαιότατη καμινάδα, ενώ προς νότο υπάρχει η ευρύχωρη τραπεζαρία.
Η ξύλινη σκάλα μας οδηγεί στο ανώγειο, όπου υπάρχει ένας μικρός κεντρικός χώρος, ο οποίος οδηγεί στις τρεις κρεβατοκάμαρες της οικίας. Η πέτρα και το ξύλο δεσπόζουν ως δομικά υλικά, με τα οποία εναρμονίζονται απόλυτα όλα τα στοιχεία του εσωτερικού διάκοσμου. Όλα μαζί συνθέτουν το ξεχωριστό ύφος και τη μοναδική ατμόσφαιρα του κτηρίου.
Ένα εύλογο ερώτημα είναι αν υπάρχουν πολλά ανάλογα κτήρια (με την ίδια μακρά ιστορία, το ίδιο αποτύπωμα του Χρόνου και το ίδιο αναλλοίωτα χαρακτηριστικά. Η απάντηση είναι πως ασφαλώς όχι. Το παρόν οίκημα, όπως διασώζεται μέχρι σήμερα, είναι, όπως προαναφέρθηκε, έργο σεβασμού, αγάπης, και αφοσίωσης, ένα ύμνος σε εποχές περασμένες, κάποτε πολύ δύσκολες, σφραγισμένες από την απαντοχή και την ελπίδα.
Για όλους αυτούς τους παραπάνω λόγους, αυτοί οι συχνά παραγνωρισμένοι πυρήνες ιστορίας και ζωής του Τόπου καλό είναι να μην υφίστανται πλήγματα που θα αλλοίωναν κατά οποιοδήποτε τρόπο τη μορφή και τον χαρακτήρα τους. Η συγκεκριμένη κατοικία, ηλικίας δύο αιώνων, είναι από κάθε άποψη μουσειακός χώρος και δικαιούται να εξακολουθήσει να χαιρετά αλώβητη τους περαστικούς, ξεδιπλώνοντας μια μοναδική εικόνα, μόλις δυο βήματα από την παραλία του Κουμ-Καπί. Η Πολιτεία και η περιφέρεια, η Δημοτική Αρχή και οι αρμόδιες υπηρεσίες είναι σε θέση και έχουν την ευθύνη να περιφρουρήσουν κάθε θησαυρό της μακραίωνης κληρονομιάς μας.