Σε ένα κομβικό σημείο μετασχηματισμού βρίσκεται το εργασιακό τοπίο της Κρήτης, με το νησί να καλείται να διαχειριστεί μια σύνθετη πραγματικότητα: από τη μία πλευρά καταγράφονται ποσοστά ανεργίας χαμηλότερα του εθνικού μέσου όρου, και από την άλλη αναδύονται σοβαρές διαρθρωτικές στρεβλώσεις που απειλούν την κοινωνική συνοχή. Αυτό ήταν το κεντρικό συμπέρασμα της εσπερίδας που διοργάνωσε ο Περιφερειακός Μηχανισμός Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς Εργασίας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, χαρτογραφώντας τις τάσεις έως το 2027.

Η εκδήλωση, η οποία συγκέντρωσε εκπροσώπους θεσμικών φορέων, της ακαδημαϊκής κοινότητας και της αγοράς, λειτούργησε ως πεδίο γόνιμου διαλόγου για την επόμενη μέρα της εργασίας στο νησί. Πέρα από τους αριθμούς, η συζήτηση εστίασε στην ποιότητα της απασχόλησης και στην ανάγκη επανασχεδιασμού του παραγωγικού μοντέλου.

Η «ακτινογραφία» των παθογενειών: Από την επισφάλεια στην υποαπασχόληση

Τα ευρήματα των ερευνών του Μηχανισμού, που παρουσιάστηκαν στο πρώτο σκέλος της εσπερίδας, ανέδειξαν μια αντιφατική εικόνα. Παρά τη θετική στατιστική εικόνα της απασχόλησης, η ποιοτική ανάλυση αποκαλύπτει βαθιές πληγές. Κυρίαρχα χαρακτηριστικά παραμένουν οι έμφυλες ανισότητες και η επικράτηση μορφών ευέλικτης και επισφαλούς εργασίας, που δημιουργούν συνθήκες εργασιακής ανασφάλειας.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το φαινόμενο της μακροχρόνιας ανεργίας, το οποίο εγκλωβίζει ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού στο περιθώριο, αλλά και η δομική αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης. Από τη μία υπάρχουν κενές θέσεις εργασίας και από την άλλη ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης που παραμένει ανεκμετάλλευτο.

Σε αυτό το πλαίσιο, αναδείχθηκε έντονα το πρόβλημα του brain loss. Σε αντίθεση με το brain drain (διαρροή εγκεφάλων στο εξωτερικό), το brain loss αφορά την υποαπασχόληση υψηλά καταρτισμένων εργαζομένων εντός της χώρας, σε θέσεις που δεν αξιοποιούν τις γνώσεις και τις δεξιότητές τους, οδηγώντας σε απαξίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου.

Τα δεδομένα ως πυξίδα χάραξης πολιτικής

Στον κρίσιμο ρόλο της τεκμηρίωσης εστίασαν η Προϊσταμένη του Περιφερειακού Παρατηρητηρίου Κοινωνικής Ένταξης, Κατερίνα Βλασάκη, και η Προϊσταμένη της Γενικής Διεύθυνσης Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, Χρύσα Δασκαλάκη. Όπως τονίστηκε, τα καινοτόμα συστήματα χωρικής τεκμηρίωσης και τα Παρατηρητήρια δεν είναι απλώς μηχανισμοί καταγραφής, αλλά στρατηγικά εργαλεία απαραίτητα για τον σχεδιασμό της βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.

Το θεσμικό πλαίσιο στήριξης περιέγραψαν στους χαιρετισμούς τους η Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης, Μαρία Βαμβακάκη, και η Προϊσταμένη της Διαχειριστικής Αρχής Κρήτης, Μαρία Κασσωτάκη, η οποία αναφέρθηκε στις προτεραιότητες του ΕΣΠΑ και των ευρωπαϊκών προγραμμάτων για την ενίσχυση της απασχόλησης.

Το χάσμα δεξιοτήτων και η αναζήτηση νέου παραγωγικού μοντέλου

Η εσπερίδα κορυφώθηκε με τη διεξαγωγή στρογγυλής τράπεζας, υπό τον συντονισμό του Μαρίνου Κριτσωτάκη, Προϊσταμένου της Γενικής Διεύθυνσης Βιώσιμης Ανάπτυξης. Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων έθεσαν επιτακτικά το ζήτημα της ποιότητας της εργασίας. Ο Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου, Στέλιος Βοργιάς, μίλησε για την ανάγκη αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου και την εξισορρόπηση των τομέων δραστηριότητας, ώστε η οικονομία του νησιού να μην είναι μονοδιάστατη.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Χανίων, Γιάννης Μανωλικάκης, εστίασε στην αναβάθμιση της κατάρτισης για την ομαλή απορρόφηση των αποφοίτων, ενώ ο Πρόεδρος του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Ρεθύμνου, Κωνσταντίνος Νικολιδάκης, υπογράμμισε τη σημασία των συλλογικών συμβάσεων ως ανάχωμα στην εργασιακή αβεβαιότητα.

Από την πλευρά της εκπαίδευσης και της επιστημονικής κοινότητας, ο Περιφερειακός Διευθυντής Εκπαίδευσης Κρήτης, Εμμανουήλ Καρτσωνάκης, και η Αναπληρώτρια Συντονίστρια του Σ.Σ.Π.Α.Ε., Άννα Λίβα, ανέδειξαν την αξία της τεχνικής εκπαίδευσης και του θεσμού της μαθητείας. Παράλληλα, ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Μηχανισμού, Μιχάλης Ταρουδάκης, και ο Αναπληρωτής του, Νίκος Παπαδάκης, ανέλυσαν το υπαρκτό χάσμα μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας, προτάσσοντας την ανάγκη για ενίσχυση της κριτικής σκέψης και της προσαρμοστικότητας των νέων εργαζομένων.

Το κοινό συμπέρασμα της διοργάνωσης ήταν σαφές: Η Κρήτη δεν χρειάζεται απλώς περισσότερες θέσεις εργασίας, αλλά μια ολιστική στρατηγική που θα θέτει στο επίκεντρο την ποιότητα, την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια του εργαζομένου.