Μία ώρα ύπνου θα χάσουμε με την εφαρμογή της θερινής ώρας από τα ξημερώματα της Κυριακής 27 Μαρτίου.
Οι δείκτες των ρολογιών πρέπει να πάνε μια ώρα μπροστά, στις 3:00 θα πρέπει να δείχνουν 4:00.
Γιατί αλλάζει η ώρα
Η θερινή ώρα, που αρχίζει την Κυριακή 27 Μαρτίου, δεν είναι και τόσο πρόσφατη επινόηση. Η αρχική ιδέα ανήκει στον Μπέντζαμιν Φράνκλιν, τον αμερικάνο φιλόσοφο, πολιτικό και εφευρέτη, μεταξύ άλλων, του αλεξικέραυνου και των διπλοεστιακών φακων.
Στο Παρίσι, όπου ήταν επί εννέα χρόνια πρεσβευτής των ΗΠΑ έγραψε το 1784 ένα άρθρο με τίτλο «Ένα οικονομικό σχέδιο για τον περιορισμό του κόστους φωτισμού» και το έστειλε στην εφημερίδα Journal de Paris. Ο Φράνκλιν υποστήριζε ότι οι Παριζιάνοι μπορούν «να περιορίσουν τη χρήση κεριών» και να έχουν την σχετική οικονομία, αφήνοντας το κρεβάτι τους νωρίτερα το πρωί, και να αρχίσουν την ήμερα τους «επωφελούμενοι της αυγής».
Πέρασαν όμως σχεδόν 120 χρόνια για να γίνει αποδεκτή η ιδέα του και να διατυπωθεί ο όρος «θερινή ώρα». Ήταν ένας Άγγλος, ο Γουίλιαμ Γουίλετ ο οποίος το 1902 κυκλοφόρησε ένα φυλλάδιο με τίτλο «Το χαμένο φως της ημέρας» στο οποίο καλούσε τις Αρχές «να ξυπνούν τον κόσμο νωρίτερα, μετακινώντας τα ρολόγια των πόλεων» τους θερινούς μήνες. Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την εφαρμογή του μέτρου σε εθνική κλίμακα.
Ήταν η Γερμανία η οποία στην διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, στις 30 Απριλίου 1916, υιοθέτησε και επέβαλε την θερινή ώρα, «κερδίζοντας» μια ώρα για λόγους οικονομίας. Περιορίζεται η κατανάλωση κάρβουνου και αυξάνει το απόθεμα για τις βιομηχανίες πολέμου, τόνιζε το υπουργείο Στρατιωτικών. Ακολούθησε η Αγγλία λίγες εβδομάδες αργότερα, για τους ίδιους λόγους. Ούτε η μια ούτε η άλλη διατήρησαν την θερινή ώρα με την λήξη του πολέμου το 1918, αν και την επανέφεραν 20 και πλέον χρόνια αργότερα.
Τον 19ο αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 20ού η αλλαγή της ώρας δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Οι δείκτες των ρολογιών δεν κινούνταν προς τα πίσω, έσπαγε ο μηχανισμός αν το επιχειρούσες, και έπρεπε να τους προχωρήσεις έντεκα ώρες για να βρεις τη θερινή ώρα. Αυτό συμβαίνει και σήμερα με τα παμπάλαια ρολόγια -που όμως λειτουργούν θαυμασια- σε πολλές εκκλησίες, δημαρχεία και κρατικά κτίρια του 18ου αιώνα και παλαιότερα σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.
Η πιο «γραφική» περίπτωση όμως είναι με τα ρολόγια της Βασιλικής Συλλογής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι περισσότερα από 900, το νεότερο ηλικίας 62 ετών και το παλαιότερα «άνω των 280», γράφει ο σχετικός Βασιλικός Οδηγός. Στο ανάκτορο του Γουίντσορ βρίσκονται 379 επιτραπέζια ρολόγια, άλλα 500 στα ανάκτορα του Μπάκινχαμ και 89 στα ανάκτορα του Χόλιρουντ Χάους. Κάθε χρόνο, την Άνοιξη και το φθινόπωρο, όταν αρχίζει η χειμερινή ώρα, επιστρατεύονται καμιά δεκαριά υπάλληλοι και υπηρέτες στα ανάκτορα για να κινήσουν τους λεπτοδείκτες ώστε «να δείχνουν τη νέα, κανονική, ώρα» λέει ο επικεφαλής της υπηρεσίας ελέγχου βασιλικής συλλογής του Γουίντσορ. Είναι «έργο ευαισθησίας που θέλει (συνολικά) τουλάχιστον 50 ώρες προσοχής» αναφέρει.
Στην Ευρώπη, οι χώρες της ΕΕ καθώς και η Ελβετία και η Νορβηγία υιοθέτησαν την θερινή ώρα -από την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου- στα μέσα της δεκαετίας του 1960. Στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ 1986-2006 έγιναν πέντε αλλαγές στην ημερομηνία έναρξης, τελικά όμως κατέληξαν στις 30 Απριλίου ως ημερομηνία έναρξης της θερινής ώρας. Ισχύει και στον Καναδά. Δεν την εφαρμόζουν η Ρωσία, η Ισλανδία, η Γεωργία, η Αρμενία και η Λευκορωσία.
Δεν λείπουν, φυσικά, οι επικριτές της καθιέρωσης του «κινητού ωρολογίου». Υποστηρίζουν ότι το ξύπνημα πριν χαράξει η αυγή είναι επικίνδυνο για τα παιδιά που περπατούν ή μετακινούνται με οχήματα για να πάνε σχολείο και ότι η εξοικονόμηση ενέργειας είναι άνευ σημασίας αφού τα σπίτια, τα γραφεία κ.λπ. πρέπει να κρατήσουν ανοικτό τον κλιματισμό μια ώρα περισσότερο τα ζεστά βραδια. Δεν είχαν αποτέλεσμα οι παρατηρήσεις τους, ούτε καν στις ΗΠΑ όπου σε αρκετές Πολιτείες (Καλιφόρνια, Φλόριντα, Βερμόντ κ.α.) ήταν …ευκαιρία να δημιουργηθούν «κινήματα» εναντίον της θερινής ώρας.
Θερινή Ώρα
Σήμερα το τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού που χρησιμοποιεί τη θερινή ώρα αποτελεί μειοψηφία καθώς σχεδόν όλες οι Ασιατικές και Αφρικανικές χώρες δεν συμμετέχουν.
Εναλλακτικά της θερινής ώρας θα μπορούσαμε να ξυπνούσαμε μία ώρα νωρίτερα την θερινή περίοδο για να εκμεταλλευόμαστε περισσότερο το ηλιακό φως. Αυτό όμως θα προκαλούσε αντιδράσεις. Η λύση ήταν να τυποποιηθεί το σύστημα της θερινής ώρας.
Χειμερινή Ώρα
Στο τέλος εφαρμογής της θερινής ώρας (φθινόπωρο), τα ρολόγια διορθώνονται μια ώρα πίσω ώστε να δείχνουν την πραγματική ώρα.
Εφαρμογή στην Ελλάδα και Ευρώπη
Δύο χρόνια μετά την ενεργειακή κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη το 1974 αποφασίστηκε η υιοθέτηση του μέτρου της θερινής ώρας από μεγάλο μέρος των κρατών της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας
Στην Αγγλία και στην Ιρλανδία, καθιερώθηκε το 1916, στην Ιταλία το 1966, στη Γαλλία το 1976, στην Ελλάδα το 1978, ενώ στη Γερμανία και τη Δανία το 1980. Αν και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπαθούσε να ρυθμίσει το ζήτημα από το 1976, αυτό επιτεύχθηκε τέσσερα χρόνια μετά, με μία ιστορική Οδηγία που καθόριζε τις διατάξεις για την κοινή θερινή ώρα (22/7/80) και τέθηκε σε εφαρμογή την επόμενη χρονιά.
Σε μια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπου γινόταν προσπάθεια να διερευνηθεί το θέμα, τα πράγματα περιπλέκονταν ακόμη περισσότερο. Οπως αναφερόταν: «Πρόκειται για ένα λεπτό θέμα, επί του οποίου οι απόψεις των κοινωνικών στρωμάτων διαφέρουν. Αυτοί που προτιμούν τη λήξη της θερινής ώρας στο τέλος Σεπτεμβρίου (έχοντας έτσι φωτεινότερα πρωινά, αλλά και σκοτεινότερα βραδινά τον Οκτώβριο) στην ηπειρωτική Ευρώπη είναι οι υπάλληλοι, οι γονείς των παιδιών σχολικής ηλικίας που αρχίζουν το σχολείο στις 8.00 π.μ., οι ταχυδρόμοι και οι εργαζόμενοι το πρωί.
Ενώ σε εκείνους που επιθυμούν τη λήξη της θερινής ώρας στο τέλος Οκτωβρίου (γιατί, έτσι κερδίζουν φωτεινότερα απογεύματα, αλλά σκοτεινότερα πρωινά τον Οκτώβριο) περιλαμβάνονται οι Βρετανοί και οι Ιρλανδοί αγρότες που πρέπει να πληρώνουν εργάτες, οι οποίοι περιμένουν μέχρι το μεσημέρι ώστε να στεγνώσει η πάχνη προτού αρχίσουν τη συγκομιδή ή τη σπορά».
Τελικά, συμφωνία για κοινή ημερομηνία έναρξης και λήξης της θερινής ώρας επιτεύχθηκε το 1994 με καταληκτική ημερομηνία την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου, όπως απαιτούσαν οι δύο βορειοευρωπαϊκές χώρες και το μέτρο άρχισε να ισχύει από το 1996, στη μορφή που επιβιώνει μέχρι σήμερα.
ΟΔΗΓΙΑ 2000/84/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 19ης Ιανουαρίου 2001 σχετικά µε τις διατάξεις για τη θερινή ώρα
Άρθρο 1
Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας, ως «περίοδος θερινής ώρας» νοείται η περίοδος του έτους κατά την οποία η ώρα μετατίθεται εξήντα λεπτά μπροστά σε σχέση με την ώρα που ισχύει το υπόλοιπο έτος.
Άρθρο 2
Από το έτος 2002, η περίοδος της θερινής ώρας αρχίζει στα κράτη μέλη στις 1π.μ., ώρα Γκρίνουιτς, την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου.
Άρθρο 3
Από το έτος 2002, η περίοδος της θερινής ώρας λήγει στα κράτη μέλη στις 1π.μ., ώρα Γκρίνουιτς, την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου.
Άρθρο 4
Η Επιτροπή δημοσιεύει στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για πρώτη φορά κατά τη δημοσίευση της παρούσας οδηγίας και στη συνέχεια κάθε πέντε έτη ανακοίνωση περιέχουσα τις ημερομηνίες έναρξης και λήξης της περιόδου θερινής ώρας για τα πέντε επόμενα έτη.
Άρθρο 5
1. Η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το αργότερο στις 31 Δεκεμβρίου 2007 σχετικά με τις επιπτώσεις των διατάξεων της παρούσας οδηγίας στους οικείους τομείς. Η έκθεση συντάσσεται με βάση τις πληροφορίες που κοινοποιούν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή το αργότερο στις 30 Απριλίου 2007.
2. Η Επιτροπή θα υποβάλει, εφόσον χρειασθεί και με βάση τα συμπεράσματα της έκθεσης που αναφέρεται στην παράγραφο 1, κατάλληλες προτάσεις.
Άρθρο 6
Η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται στα υπερπόντια εδάφη των κρατών μελών.
Άρθρο 7
Τα κράτη μέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νομοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις, για να συμμορφωθούν με την παρούσα οδηγία, το αργότερο την 31η Δεκεμβρίου 2001. Πληροφορούν αμέσως την Επιτροπή σχετικά.
Όταν τα κράτη μέλη θεσπίζουν τις εν λόγω διατάξεις, οι τελευταίες αυτές περιέχουν παραπομπή στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από παρόμοια παραπομπή κατά την επίσημη δημοσίευσή τους. Ο τρόπος της παραπομπής καθορίζεται από τα κράτη μέλη.
Άρθρο 8
Η παρούσα οδηγία αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.
Άρθρο 9
Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη.
