«Φτάσαμε στη διακεκαυμένη ζώνη. Από εδώ και μετά υπάρχει ναρκοπέδιο». Η περιγραφή του πρωθυπουργού για την κατάληξη της διαπραγμάτευσης με τους πιστωτές ταιριάζει και στην τραυματική μετάβαση του ΣΥΡΙΖΑ από την αντιμνημονιακή ανεμελιά στον πολιτικό και οικονομικό ρεαλισμό.
Το κυβερνών κόμμα πέρασε μέσα από τη διακεκαυμένη ζώνη της πρώτης ψηφοφορίας με χαρακτηριστικά «συνθηκολόγησης» (κατά την έκφραση που χρησιμοποίησε ο ΥΠΑΜ Π. Καμμένος) με βαθιές αμυχές και εγκαύματα. Στο Μέγαρο Μαξίμου δεν περίμεναν 17 διαρροές (δύο όχι, επτά απουσίες, οκτώ παρών μεταξύ των οποίων της ΠτΒ και δύο υπουργών, των κκ Λαφαζάνη και Στρατούλη).
Τυπικά δεν υπάρχει θέμα δεδηλωμένης, αλλά επί της ουσίας υπάρχει σοβαρό πολιτικό ζήτημα. Ιδιαίτερα όταν 15 βουλευτές που ψήφισαν ΝΑΙ εξέφρασαν στη συνέχεια την αλληλεγγύη τους σε εκείνους που ψήφισαν ΟΧΙ και επιφυλάχθηκαν για τη στάση τους κατά τις ψηφοφορίες για τους εφαρμοστικούς νόμους.
Ενα πρώτο πολιτικό συμπέρασμα είναι ότι η παρούσα κοινοβουλευτική πλειοψηφία δεν μπορεί να υποστηρίξει κανένα πρόγραμμα με προδιαγραφές ευρωζώνης. Αυτό μπορεί να συμβεί σε κοινοβουλευτικό επίπεδο μόνο με τη στήριξη των δημοκρατικών φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων της αντιπολίτευσης που δείχνουν προθυμία να παίξουν αυτό το ρόλο.
Η ανάγνωση των άλλων
Ενα μεγάλο ερώτημα είναι ποια ανάγνωση θα κάνουν οι εταίροι-πιστωτές των αποτελεσμάτων της κρίσιμης ψηφοφορίας. Θα θεωρήσουν ότι 251 «ναι» δημιουργούν συνθήκες ευρείας πολιτικής συναίνεσης που διασφαλίζει την προώθηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων και μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης; Η θα καταλήξουν ότι αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να ακολουθήσει το δρόμο που της δείχνουν και επομένως δεν έχει νόημα η συνέχεια της προσπάθειας με τα ίδια δεδομένα;
Πριν από την ψηφοφορία τα μηνύματα που έφταναν από τις Βρυξέλλες ήταν ότι οι «θεσμοί» έχουν εγκρίνει επί της αρχής την ελληνική πρόταση που πάντως θα περάσει από τα σαράντα κύματα, δεδομένου ότι στο Eurogroup του Σαββάτου ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ Β. Σόιμπλε δύσκολα θα πρωτοτυπήσει εγκαταλείποντας την συνήθη στάση του, ενώ έπονται δύσκολες ψηφοφορίες σε εθνικά κοινοβούλια χωρών της ευρωζώνης.
Κάτι που μπερδεύει τα πράγματα είναι η de facto αναβάθμιση του ρόλου του Π. Καμμένου. Είναι γνωστό ότι οι εταίροι αντιμετωπίζουν ως σοβαρό πρόβλημα τη συμμετοχή των ΑΝΕΛ στην κυβέρνηση, όμως στην κρίσιμη ψηφοφορία η συνοχή της συμπολίτευσης κρατήθηκε χάρη στους βουλευτές του κόμματος του Π. Καμμένου που μπαινόβγαιναν στην αίθουσα. Η ισχυροποίηση του μικρότερου κυβερνητικού εταίρου είναι αυτονόητο και καταδείχθηκε επίσης νωρίτερα, όταν ο ΥΠΑΜ ζήτησε και πήρε διευκρινίσεις από τον ΥΠΟΙΚ κ. Τσακαλώτο για τις αμυντικές δαπάνες, στην περικοπή των οποίων ενίσταται.
Η στάση της αντιπολίτευσης
Από την πλευρά της ΝΔ, του Ποταμιού και του ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να κινηθεί θέμα αλλαγής της κυβέρνησης και αυτό έχει ήδη διαμηνυθεί στο Μέγαρο Μαξίμου. Η άποψη που επικρατεί στα επιτελεία Μεϊμαράκη, Θεοδωράκη και Γεννηματά είναι ότι τα 251 «ναι» δίνουν ισχυρή εξουσιοδότηση στον πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών να διαπραγματευτούν για το κλείσιμο της συμφωνίας που θα κρατήσει τη χώρα στην καρδιά της ΕΕ.
Και εννοείται ότι θα δοθεί στήριξη στις κρίσιμες ψηφοφορίες που έπονται προκειμένου να μπει σε τροχιά το τριετές πρόγραμμα της ελληνικής διάσωσης που μπορεί να κοστίσει ακόμη και 70 με 80 δισ ευρώ. Παρόλο που βουλευτές της αντιπολίτευσης δυσφορούν για το γεγονός ότι θα λερώσουν και πάλι τα χέρια τους ψηφίζοντας σκληρά μέτρα, στο επίπεδο της ηγεσίας οι αποφάσεις έχουν παρθεί και είναι ότι θα υποστηριχτεί η εθνική προσπάθεια και μάλιστα χωρίς συναλλαγές για νομή της εξουσίας.
Ένας λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ότι κανένα κόμμα δεν θέλει εκλογές, αφού οι δημοσκοπήσεις δείχνουν τη ΝΔ να κινείται σε πολύ χαμηλά ποσοστά, το ΠΑΣΟΚ έτσι κι αλλιώς έχει φτάσει σε ιστορικό ναδίρ, ενώ το Ποτάμι έχει κάνει σημαία τη θέση του κατά των πρόωρων εκλογών γενικώς. Η χειραψία Μεϊμαράκη-Τσίπρα, με πρωτοβουλία του προέδρου της ΝΔ μετά την ομιλία του στη Βουλή, ήταν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στιγμιότυπα της νύχτας που έκανε ήδη το γύρο του κόσμου γιατί δεν εντάσσεται -κάθε άλλο- στην ελληνική πολιτική ρουτίνα.
«Στην ώρα τους»
Παρά την διάθεση της αντιπολίτευσης να αποφευχθούν οι ραγδαίες εξελίξεις, οι κάλπες είναι αναπόφευκτες. Η πιθανότερη εκδοχή είναι να γίνουν το φθινόπωρο μετά την ολοκλήρωση της μεγάλης συμφωνίας για το τριετές πρόγραμμα προσαρμογής. Ο πρωθυπουργός Α. Τσίπρας, παρόλο που είναι πολιτικά κυριάρχος, δεν μπορεί να αγνοήσει τη στάση τόσων βουλευτών που μάλιστα δεν έκριναν σκόπιμο να παραιτηθούν και να παρδώσουν την έδρα τους. Η φράση του «όλα τα άλλα στην ώρα τους» λίγες ώρες μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας αφήνει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά.
Ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι τώρα προέχει η διαπραγμάτευση και η θετική έκβασή της για την επίτευξη μια βιώσιμης και κοινωνικά δίκαιης συμφωνίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, αφού αρθεί η εκρηκτική αυτή εκκρεμότητα, θα ζητηθεί από όσους έχουν θεσμικό ρόλο να παραιτηθούν και αυτό αφορά την πρόεδρο της Βουλής και τους υπουργούς Λαφαζάνη και Στρατούλη.