Ένα νέο φάρμακο, η δονανεμάμπη (donanemab), χαρακτηρίζεται ως σημείο καμπής στην μάχη κατά του Αλτσχάιμερ, αφού μια παγκόσμια δοκιμή επιβεβαίωσε ότι επιβραδύνει τη γνωστική έκπτωση.
Το φάρμακο αντισωμάτων βοηθά στα αρχικά στάδια της νόσου, καθαρίζοντας μια πρωτεΐνη που συσσωρεύεται στους εγκεφάλους των ατόμων με Αλτσχάιμερ.
Αν και δεν είναι θεραπεία, οι φιλανθρωπικές οργανώσεις λένε ότι τα αποτελέσματα που δημοσιεύθηκαν στο JAMA σηματοδοτούν μια νέα εποχή όπου το Αλτσχάιμερ μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Η δονανεμάμπη λειτουργεί στη νόσο του Αλτσχάιμερ, αλλά όχι σε άλλους τύπους άνοιας, όπως η αγγειακή άνοια.
Στις δοκιμές, φαίνεται ότι επιβράδυνε τον ρυθμό της νόσου κατά περίπου 30%, επιτρέποντας στους ασθενείς να διατηρήσουν περισσότερο την καθημερινή τους ζωή και τις εργασίες τους, όπως το να μαγειρεύουν και να κάνουν κάποιο χόμπι.
Η δονανεμάμπη παρασκευάζεται από την φαρμακοβιομηχανία Eli Lilly και λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο όπως η λεκανεμάμπη (lecanemab), που αναπτύχθηκε από τις εταιρείες Eisai και Biogen και που είχε προκαλέσει αντίστοιχο ενθουσιασμό σε όλο τον κόσμο πέρυσι, όταν αποδείχθηκε ότι επιβραδύνει το Αλτσχάιμερ.
Αν και εξαιρετικά ελπιδοφόρα, αυτά τα φάρμακα δεν είναι θεραπείες χωρίς κίνδυνο.
Το πρήξιμο του εγκεφάλου ήταν μια συχνή παρενέργεια σε έως και το ένα τρίτο των ασθενών στη δοκιμή της δονανεμάμπης. Για τους περισσότερους, αυτό επιλύθηκε χωρίς να προκαλέσει συμπτώματα. Ωστόσο, δύο εθελοντές, και πιθανώς ένας τρίτος, πέθαναν ως αποτέλεσμα επικίνδυνου οιδήματος στον εγκέφαλο.
Ένα άλλο φάρμακο αντισωμάτων για το Αλτσχάιμερ, που ονομάζεται αδουκανουμάμπη (aducanumab), απορρίφθηκε πρόσφατα από τις ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια και έλλειψη αποδείξεων ότι ήταν αρκετά αποτελεσματικό για τους ασθενείς.
Τι έδειξε η δοκιμή του νέου φαρμάκου για το Αλτσχάιμερ
Στη δοκιμή της δονανεμάμπης, οι ερευνητές εξέτασαν 1.736 άτομα ηλικίας 60 έως 85 ετών με νόσο Αλτσχάιμερ σε πρώιμο στάδιο.
Σε διάστημα 18 μηνών οι μισοί από αυτούς έλαβαν μια μηνιαία έγχυση της θεραπείας και στους άλλους μισούς χορηγήθηκε ένα εικονικό φάρμακο.
Τα ευρήματα έδειξαν τα εξής:
- Η δονανεμάμπη φαίνεται να έχει σημαντικό όφελος, τουλάχιστον για ορισμένους ασθενείς
- Όσοι είχαν νωρίτερα Αλτσχάιμερ και λιγότερο αμυλοειδές εγκεφάλου κατά την έναρξη, είχαν μεγαλύτερο όφελος, όσον αφορά την κάθαρση που παρατηρήθηκε στις σαρώσεις εγκεφάλου
- Όσοι έλαβαν τη δονανεμάμπη διατήρησαν επίσης σε μεγαλύτερο βαθμό την καθημερινή τους ζωή, όπως το να μπορούν να συζητούν τρέχοντα γεγονότα, να απαντούν στο τηλέφωνο ή να ασχολούνται με χόμπι
- Ο ρυθμός προόδου της νόσου, που κρίθηκε από το τι μπορούσαν ακόμα να κάνουν οι άνθρωποι καθημερινά, επιβραδύνθηκε κατά περίπου 20-30% συνολικά και κατά 30-40% σε ένα σύνολο ασθενών που οι ερευνητές θεωρούσαν πιο πιθανό να ανταποκριθούν στο φάρμακο
- Υπήρχαν σημαντικές παρενέργειες και οι ασθενείς θα πρέπει να γνωρίζουν τους κινδύνους της θεραπείας
- Οι μισοί από τους ασθενείς που έλαβαν δονανεμάμπη μπόρεσαν να σταματήσουν τη θεραπεία μετά από ένα χρόνο, επειδή είχε καθαρίσει επαρκώς τις εναποθέσεις στον εγκέφαλο
Το αμυλοειδές είναι μόνο ένα μέρος της περίπλοκης εικόνας του Αλτσχάιμερ και δεν είναι σαφές εάν η θεραπεία με δονανεμάμπη θα μπορούσε να συνεχίσει να κάνει μεγαλύτερη διαφορά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Η επίδραση του φαρμάκου μπορεί να είναι μέτρια, αλλά τα αποτελέσματα παρέχουν περαιτέρω επιβεβαίωση ότι η αφαίρεση του αμυλοειδούς από τον εγκέφαλο μπορεί να αλλάξει την πορεία του Αλτσχάιμερ και να βοηθήσει τους ασθενείς εάν λάβουν θεραπεία την κατάλληλη στιγμή, λένε οι ερευνητές.
Ο καθηγητής Giles Hardingham από το Ερευνητικό Ινστιτούτο Άνοιας του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε: “Είναι φοβερό να βλέπεις αυτά τα αποτελέσματα να δημοσιεύονται πλήρως. Περιμέναμε πολύ καιρό για τις θεραπείες για το Αλτσχάιμερ, επομένως είναι πραγματικά ενθαρρυντικό να βλέπουμε απτή πρόοδο να συνεχίζει να επιταχύνεται στον τομέα”.
Η δρ. Susan Kohlhaas, από το Alzheimer’s Research UK, δήλωσε: “Αυτή η ανακοίνωση σηματοδοτεί ένα ακόμη ορόσημο. Χάρη σε δεκαετίες έρευνας, οι προοπτικές για την άνοια και οι επιπτώσεις της στους ανθρώπους και την κοινωνία αλλάζουν επιτέλους και εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή όπου η νόσος του Αλτσχάιμερ θα μπορούσε να γίνει θεραπεύσιμη”.
Μιλώντας στην εκπομπή PM του BBC Radio 4, ο πρώην πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, David Cameron, είπε ότι πρέπει να διατεθούν πόροι για περαιτέρω έρευνα για αυτό που παρομοίωσε με “στατίνη για τον εγκέφαλο”:
“Θέλουμε ένα χάπι που οι άνθρωποι που έχουν συσσώρευση αυτών των πρωτεϊνών στον εγκέφαλο μπορούν να παίρνουν κάθε μέρα ή κάθε εβδομάδα για να καθαρίσουν αυτές τις πρωτεΐνες από τον εγκέφαλο και επομένως να μειώσουν τις πιθανότητες να πάθουν μια ασθένεια που προκαλεί άνοια”.
Η Alzheimer’s Society δήλωσε: “Αυτό είναι πραγματικά ένα σημείο καμπής στον αγώνα κατά του Αλτσχάιμερ και η επιστήμη αποδεικνύει ότι είναι δυνατό να επιβραδυνθεί η νόσος”.