Του Δημήτρη Κ. Τυραϊδή *
Ανέκαθεν ο άνθρωπος ήταν είναι και θα είναι ο στενά συνδεδεμένος με το ζωικό βασίλειο της Γης. Η ανάγκη για την επιβίωσή του τον έσπρωξε να καταφύγει στην εξημέρωση πολλών άγριων ζώων αλλά και όσα δεν μπόρεσε να τα εξημερώσει βρήκε την μέθοδο της αιχμαλωσίας και τα εκμεταλλεύεται ποικιλοτρόπως.
Το κρέας, το μαλλί, το γάλα και πλήθος άλλα προϊόντα που παράγονται από αυτά αξιοποιούνται από τον άνθρωπο, εκτός από τροφή,για την παραγωγή διάφορων εργαλείων για την ευκολότερη εκμετάλλευση της γης και την καλυτέρευση της ζωής του. Ειδικότερα, τον περασμένο αιώνα το όργωμα της γης γινότανε πρώτα με το γάιδαρο, στην συνέχεια με τα βοοειδή και τα άλογα,ώστε να παραχθεί το κυριότερο αγαθό της γης, το σιτάρι, για να χορτάσει η φαμελιά ψωμί.
Ποια είναι όμως η συμπεριφορά του ανθρώπου σ’ αυτά τα πλάσματα της Γης; Δυστυχώς ο άνθρωπος, ή τουλάχιστον μεγάλο ποσοστό ανθρώπων, είναι το λιγότερο απαράδεκτοι. Στις δεκαετίες του περασμένου αιώνα, τότε που ήμουν αμούστακο ακόμα παιδί, είδα ιδίοις όμμασι πολλούς καταδικασμένους σε θάνατο σκύλους από το αφεντικό τους να τους εκτελούν δια λιθοβολισμού. Πόσο πιο βάρβαρο θέαμα μπορεί να αντικρίσει κάποιος από την παραπάνω αποτρόπαια πράξη!Και το χειρότερο ήταν, δένοντάς το με μια αλυσίδα το κακόμοιρο το ζώο το παρέδινε στους εκτελεστές του που δεν ήταν άλλοι από τα παιδιά του δημοτικού σχολείου ή και μικρότερα ακόμα. ‘’Σκοτώστε το…’’ τους έλεγε και μην κατανοώντας τι κάνουν οι ‘’μικροί δήμιοι’’ το λιθοβολούσαν ανελέητα και πολλά παιδιά γι’ αυτό το μεγάλο επίτευγμά τους καμάρωναν.
Δεν έφταιγαν όμως τα παιδιά, έτσι τα είχαν μάθει, αυτό έβλεπαν να γίνεται κατά καιρούς από τους μεγαλύτερους κι αυτό έκαναν. Ο δάσκαλος του χωριού βέβαια προσπαθούσε να βοηθήσει τα παιδιά να κατανοήσουν ότι αυτή η αποτρόπαια πράξη, δηλαδή ο σκοτωμός ενός ζώου, σκύλου ή γάτας ή αλεπούς που τύχαινε να την πιάσουν ζωντανή οι κυνηγοί των θηραμάτων, δεν είναι πράξη επίδειξης ισχύος αλλά πράξη απαράδεχτη για τον άνθρωπο. Έτσι μας έλεγε και για τα φίδια ο παπάς του χωριού στο κατηχητικό που πηγαίναμε να μάθουμε πολλά χρήσιμα για τη ζωή μας πράγματα. Το φίδι, έλεγε, ξεγέλασε την Εύα και η Εύα με τη σειρά της τον Αδάμ κι έφαγε τον απαγορευμένο καρπό στον παράδεισο που τους είχε βάλει ο Θεός για να ζήσουν κ.α. Αποτέλεσμα αυτής της διδασκαλίας ήταν, ορισμένα παιδιά, ‘’δήμιοι’’, δεν άφηναν φίδι για φίδι όπου κι αν το έβλεπαν να σέρνεται στο χώμα. Μάλιστα ,δεν ήταν λίγες οι φορές που έπαιρναν σβάρνα τα χωράφια κυνηγώντας τα κάθε είδους ερπετά, πολύ περισσότερο τα φίδια. Δεν συμφωνούσαν βέβαια όλα τα παιδιά με τα παραπάνω διδάγματα και εκείνα που είχαν αντίθετη γνώμη τα έλεγαν κοροϊδευτικά φοβιτσιάρηδες κι ανίκανους.
Πολλά τους ρωτούσαν:‘’Πως θα πάτε ρε στον πόλεμο να υπερασπιστείτε την πατρίδα αφού δεν τολμάτε να σκοτώσετε ένα φίδι;’’Βέβαια, δεν ήταν λόγια δικά τους… άλλων λόγια έλεγαν.
Είδε κι έπαθε ο δάσκαλος να πείσει πολλά από τα παιδιά ότι αυτή η πράξη δεν είναι πράξη ανδρισμού αλλά πράξη βάρβαρη κι απολίτιστη. Τέλος πάντων.
Ίσως τότε, εκείνες τις πέτρινες εποχές για τη χώρα μας, φεύγοντας οι αιμοχαρείς κατακτητές οι Γερμανοίνα άφησαν κατάλοιπο βαρβαρότητας, που όχι μόνο τα ζώα σκότωναν δίχως έλεος ποικιλοτρόπως, αλλά βασάνιζαν μέχρι θανάτου αναίτια ανθρώπους που είχαν την τύχη να πέσουν στα χέρια τους γιατί αγωνίζονταν να τους διώξουν από την πατρίδα μας. Ο βασανισμός και ο θάνατος ενός ανθρώπου τότε ήταν κάτι το συνηθισμένο, πολύ περισσότερο δε ο βάρβαρος θάνατος ενός ζώου.
Μήπως όμως και σήμερα η κακομεταχείριση των ζώων διαφέρει πάρα πολύ από την τυραννία που βίωναν τότε; Ελάχιστα έχει αλλάξει η εξόντωσή τους. Δεν είναι πολλά χρόνια που έτυχε να δω από κοντά με ποιον τρόπο ήθελαν να σκοτώσουν ένα τετράποδο με σπασμένο το πόδι του που ήταν πια αδύνατον να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο αφεντικό του. Είχε σκοπό ο ιδιοκτήτης του να πάει το τραυματισμένο ζώο με όποιο τρόπο θα μπορούσε στο χείλος ενός γκρεμού και να το σπρώξει να γκρεμοτσακιστεί και σίγουρα να πεθάνει, μάλλον εκεί που τον είδα ήταν ο πιο κατάλληλος γκρεμός. Έπειτα από έντονη λογομαχία με το αφεντικό του τον έπεισα, μαζί με κάποιον άλλο επισκέπτη που έτυχε να περνάει από κείνο το μέρος, να μην προβεί στην αποτρόπαια εκείνη πράξη που είχε κατά νου να κάνει αλλά να βρει άλλον τρόπο να το θανατώσει. Τέλος το τετράποδο δεν έζησε, λες και ο Θεός το λυπήθηκε και την ώρα που λογομαχούσαμε πέθανε. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου ήρωα που γλύτωσα ένα αθώο ζωντανό του Θεού να μην υποστεί περισσότερη τυραννία από όση βίωνε… όχι…όμως το αναφέρω ως μια λογική πράξη που ο κάθε λογικός άνθρωπος αυτό θα έκανε.
Τους έλεγα ότι δεν έχουμε το δικαίωμα να βασανίζουμε τα ζώα γιατί κι αυτά έχουν ψυχή γιομάτη με αισθήματα πιο ευαίσθητα από τα δικά μας. Πόσες και πόσες φορές δεν βλέπουμε ζώα στις οθόνες των τηλεοράσεων, τυραννισμένα ζώα από τα αφεντικά τους; Πολλές φορές ορισμένοι αφήνουν τα σκυλιά τους νηστικά και διψασμένα, τραυματισμένα κι αβοήθητα να τριγυρνάνε στους δρόμους και στα χωράφια και στις παραλίες, φοβισμένα και αφάνταστα ταλαιπωρημένα και όταν τα βλέπεις σε πιάνει ρίγος. Πριν από λίγα χρόνια είδαμε, σε σκοτεινή βέβαια εικόνα, ένα σκύλο κρεμασμένο σε κάποιο δέντρο. Φανταστείτε τον πόνο που ένιωσε εκείνο το ζώο. Τι σόι άνθρωπος ήταν εκείνος που προέβη στην πιο πάνω αποτρόπαια πράξη;
Τώρα, όταν ήμουν μικρός, είδα μια μέρα στα λιβάδια του χωριού μου ένα γάιδαρο που του είχαν δεμένα τα μπροστινά του πόδια με σύρμα και δεν μπορούσε, μάλλον μετά από την ταλαιπωρία του, δύο τρεις μέρες καθισμένος σε μια γωνιά και έτσι σκελετωμένος που ήταν, άκουσονάκουσον, πήγαν τα κοράκια και του έβγαλαν τα μάτια. Το παραπάνω περιστατικό το αναφέρω στο βιβλίο μου ‘’Διηγήματα του χωριού και της στάνης’’.
Εδώ ήθελα να τονίσω ότι, το να αποφασίσεις να πάρεις ένα ζώο στο σπίτι σου, πρώτα – πρώτα πρέπει να σκεφτείς αν αγαπάς τα ζώα πραγματικά κι αυτό το κάνεις γιατί το θέλεις εσύ κι όχι γιατί είδε το μικρό κουταβάκι ο μικρός γιος σου και κλαίοντας σου είπε να το πάρεις στο σπίτι για να του κάνει παρέα. Τα ζώα έχουν κι αυτά ανάγκες και χρειάζονται την φροντίδα μας. Δεν το παίρνουμε κι όταν περάσει ο καημός του μικρού το παρατάμε στους πέντε δρόμους και στο έλεος του Θεού. Πρέπει να σκεφτούμε πρώτα πολύ καλά, κι αν μπορούμε να το φροντίσουμε, τότε και μόνο τότε να το συμμαζέψουμε στο σπίτι μας. Είναι γνωστές οι απαραίτητες φροντίδες ενός ζώου. Θέλει τη βόλτα του αν είναι σκύλος, θέλει τον γιατρό του, την καθαρή κατοικία του, την τροφή του κ.α. Θυμίζει ανθρώπινη συμπεριφορά να πάρουμε ένα ζώο και να το κλείσουμε σ’ ένα κλουβί ή να του έχουμε για κατοικία του ένα σιδεροβάρελο κι όσο αντέξει;
Τελειώνοντας το σημερινό άρθρο μου θα αναφέρω τη μαρτυρική ζωή που έζησε ένας χιμπατζής, που το γεγονός αυτό είδε το φως της δημοσιότητας πριν από λίγο καιρό. Ήταν κλεισμένο το κακόμοιρο εκείνο ζώο 29 ολόκληρα χρόνια σε ένα κλουβί και ποτέ του δεν είχε δει τον ουρανό. Δεν έχω να προσθέσω τίποτα περισσότερο. Σχολιάστε εσείς πόσο ανθρώπινη ήταν η συμπεριφορά του αφεντικού του και πόσο ‘’άνθρωποι’’ είναι όσοι κακομεταχειρίζονται τα ζώα.
* συγγραφέας – ποιητής
μέλος της Παγκοσμίου Ενώσεως Ελλήνων Λογοτεχνών,
μέλος των Πνευματικών Δημιουργών νομού Χανίων
και άλλων πολλών πολιτιστικών συλλόγων