Είναι γεγονός ότι όλο και περισσότεροι συμπατριώτες μας, πλέον, δεν είναι όπως παλιά. Η οικονομική κρίση και η ανεργία τους έχουν κάνει να χάσουν το χαμόγελο τους, τους έχουν υποβάλλει να ζουν υπό το καθεστώς ενός διαρκούς άγχους, τους έχουν φέρει πιο κοντά στην κατάθλιψη. Στο επιστημονικό άρθρο που θα διαβάσετε θα ενημερωθείτε πλήρως για το πόσο καταστροφικό είναι για τον άνθρωπο, το τρίπτυχο: κρίση- ανεργία- κατάθλιψη και τι μπορούμε να κάνουμε για να κρατήσουμε δυνατούς ψυχικά και ψυχολογικά τους εαυτούς μας, στους καιρούς που διανύουμε.
Σε έναν χάρτη της ανεργίας ανά περιφέρεια σε ολόκληρη την ΕΕ, μπορείτε να δείτε καθαρά πού βρίσκονται τα προβλήματα. Άνεργοι οι οποίοι είναι πολλαπλώς χρεωμένοι και συχνά δυσκολεύονται να πληρώνουν τα δάνειά τους. Οι άνεργοι επίσης δεν συνεισφέρουν στα φορολογικά έσοδα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι προφανές ότι έχουν οι νοτιοευρωπαϊκές χώρες. Είναι, επίσης, ενδιαφέρον να δούμε πώς η ανεργία έχει στενά γεωγραφικά γνωρίσματα, ανάλογα με την προηγούμενη ανάπτυξη μιας περιοχής. Για παράδειγμα, τα ποσοστά ανεργίας της βόρειας Ιταλίας φαίνονται να σχετίζονται περισσότερο με το γερμανόφωνο χώρο παρά με τη νότια Ιταλία. Παρατηρήστε επίσης ότι η Γαλλία μοιάζει περισσότερο με την κεντρική Ιταλία παρά με τη Γερμανία. Βλέπουμε επίσης ξεκάθαρα ότι η πρώην Ανατολική Γερμανία εξακολουθεί να υστερεί σε σχέση με το δυτικό τμήμα. Αλλά και η διαφορά μεταξύ της Τσεχικής Δημοκρατίας και της Σλοβακίας είναι επίσης εντυπωσιακή.
Η ανεργία στην Ελλάδα αυξάνεται με δραματικούς ρυθμούς. Η εγγεγραμμένη ανεργία ήταν 1.321.236 πολίτες (περισσότεροι κατά 898.368 άτομα από το 2008 και την εμφάνιση της κρίσης). Μεγάλα ποσοστά ανεργίας καταγράφονται στη νεολαία, καθώς το 57,5% από τους νέους 15 έως 24 ετών, βρίσκεται σε αναζήτηση εργασίας, επιλέγοντας ακόμα και τη μετανάστευση από τη χώρα. Η ανεργία στις γυναίκες είναι στο 29,3% (από 25,4% τον Δεκέμβριο 2011), ενώ στους άνδρες είναι 24,3% (από 18,4%).
Στην Αττική, όπου και συγκεντρώνεται περίπου ο μισός πληθυσμός της χώρας, το ποσοστό της ανεργίας είναι 28,4%. Στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας, σε επίπεδο αποκεντρωμένων διοικήσεων της χώρας, τα στοιχεία δίνουν, Ήπειρος- Δυτική Μακεδονία (28,1% από 23%), Μακεδονία- Θράκη (26,9% από 22,9%), Θεσσαλία- Στερεά Ελλάδα (25,9% από 21,5%), Κρήτη (23,9% από 17%), Πελοπόννησος- Δυτική Ελλάδα- Ιόνιοι Νήσοι (23,7% από 18,3%) και το Αιγαίο (22,6% από 14,2%).
Ο οικονομικά μη ενεργός πληθυσμός (τα άτομα που δεν εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία) ανήλθε σε 3.341.863 άτομα. Οι οικονομικά μη ενεργοί μειώθηκαν κατά 4.584 άτομα σε σχέση με τον Δεκέμβριο 2011 (μείωση 0,1%) και κατά 1.232 άτομα σε σχέση με τον Νοέμβριο 2012 (μηδενική μεταβολή).
Πηγή: Έρευνα εργατικού δυναμικού της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ).
Σύμφωνα με μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο “International Journal of Epidemiology», η ανεργία αποτελεί σημαντικό παράγοντα κινδύνου για κατάθλιψη, ακόμη και σε άτομα χωρίς προηγούμενο ιστορικό. Στις μελέτες αυτές μεγάλη σημασία δίδεται όχι μόνο στην απώλεια της εργασίας, αλλά και στον συνολικό χρόνο που παραμένει κάποιος σε καθεστώς ανεργίας ή υποαπασχόλησης. Στο παρόν άρθρο, δεν θα αναλύσουμε τα αίτια της Ανεργίας, ούτε θα προτείνουμε μεθόδους αντιμετώπισης της. Τα ζητήματα αυτά πρέπει να απασχολήσουν αυτούς που χαράσσουν κατευθυντήριες γραμμές σε θέματα κοινωνικών και εργατικών πολιτικών. Θα ασχοληθούμε όμως με τα ζητήματα των ψυχολογικών επιπτώσεων που οφείλονται στην Ανεργία και θα προτείνουμε κάποιες πρακτικές λύσεις για την βελτίωση της ψυχολογικής κατάστασης του ανέργου.
Η Κατάθλιψη επιμηκύνει την Ανεργία
Η κατάθλιψη και το άγχος δημιουργούν ένα καταστροφικό φαύλο κύκλο για όσους αναζητούν εργασία, καθιστώντας τελικά πιο δύσκολο να βρουν μια θέση εργασίας. Η κατάσταση αυτή θα υποσκάψει την εμπιστοσύνη στον εαυτό σας και θα επηρεάσει την ικανότητά σας να σκέφτεστε και να δράτε αποτελεσματικά στις απαιτήσεις που ενδεχομένως θα έχουν οι άλλοι από εσάς, γεγονός που καθιστά δύσκολο να “πλασάρετε” τον εαυτό σας ως τον καλύτερο για μια θέση εργασίας. Η κατάθλιψη, η αρνητικότητα και η πολύ συχνή απαισιοδοξία κατά την αναζήτηση εργασίας είναι συχνά ένας παράγοντας αποτυχίας σε συνεντεύξεις από μελλοντικούς εργοδότες.
Για τους περισσότερους, το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να βρουν μια θέση εργασίας και οι ανεκπλήρωτες προσδοκίες κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Προετοιμαστείτε λοιπόν για το ενδεχόμενο να αναζητάτε εργασία για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από αυτό που είχατε προϋπολογίσει. Να ξέρετε ότι οι ματαιώσεις που πιθανά θα έχετε κατά την διάρκεια αναζήτησης εργασίας, δεν εξαρτώνται από τις ικανότητες σας, αλλά από την εν γένει κατάσταση στον επαγγελματικό στίβο και τις οικονομικές συνθήκες της Χώρας, την εποχή της αναζήτησης σας. Μαζί με εσάς, εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια συμπολιτών σας ψάχνουν για εργασία.
Η απογοήτευση, μειώνει τον χρόνο ενασχόλησης για την ανεύρεση εργασίας.
Είναι συχνό φαινόμενο, οι συχνές απογοητεύσεις κατά την αναζήτηση εργασίας, να μειώνουν την αρχική δυναμική και αισιοδοξία του ατόμου, ότι η περιπέτεια τους θα έχει σύντομα αίσιο τέλος. Αυτό το γεγονός οδηγεί τα άνεργα άτομα σε μια σταδιακή αποχή από την αναζήτηση εργασίας και τέλος την πλήρη αποχή τους. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό, ο ρυθμός αναζήτησης εργασίας να μην πέφτει, αλλά να οριοθετείται με συγκεκριμένες καθημερινές ενέργειες (π.χ. αναζήτηση αγγελιών, αποστολή βιογραφικών, τηλέφωνα κλπ) και οι οποίες μάλιστα να έχουν και συγκεκριμένη χρονική διάρκεια (π.χ. επί δίωρο-τρίωρο καθημερινά).
Επεκταθείτε και σε άλλα γνωστικά σας πεδία ή δεξιότητες.
Η εκπαίδευση και οι επαγγελματικές σας ικανότητες, μπορεί να συμπεριλαμβάνουν ευρύτερα πεδία από αυτά που είχατε ασχοληθεί στην προηγούμενη σας εργασία. Καιρός λοιπόν να ανακεφαλαιώσετε και να καταγράψετε τις ικανότητες και προσόντα σας, ώστε να διευρύνετε τα πεδία που μπορείτε να προσφέρετε ως εργαζόμενος. Αν χρειαστεί, δοκιμάστε να βελτιώσετε ακόμα περισσότερο τα προσόντα σας και μην διστάζετε να τα ανακαλείτε όλα όσα έχετε. Πιθανά κάποια από όλα αυτά θα φανούν χρήσιμα σε κάποιον μελλοντικό εργοδότη. Σημαντικό επίσης να δείτε, ποια από τα προσόντα σας θα μπορούσατε να εκμεταλλευτείτε για να ξεκινήσετε μια νέα επαγγελματική δραστηριότητα μόνος σας ή σε συνεργασία με κάποιους άλλους. Δείτε λοιπόν μήπως πρέπει να … ξαναγράψετε το βιογραφικό σας!
Ενισχύστε την εμπιστοσύνη στον εαυτό σας.
Ακόμα και τα πιο μικρά και ασήμαντα που όμως φέρνετε εις πέρας, είναι πολύ σημαντικές τονώσεις για την αυτοπεποίθηση σας. “Καθηκοντολόγια” παντός τύπου, που συντάσσετε μόνος σας ή σε συνεργασία με άλλους και που φροντίζετε επιμελώς να υλοποιείτε, μπορούν να σας διατηρήσουν σε “επιχειρησιακή ετοιμότητα” και να σας κρατήσουν μέσα στην ζωή, το καθημερινό γίγνεσθαι και να σας επιτρέψουν να νιώσετε ενεργός και χρήσιμος.
Αφιερώστε χρόνο για εσάς.
Μπορεί αυτό να ακούγετε οξύμωρο, διότι οι άνεργοι έχουν άφθονο χρόνο για τους εαυτούς τους! Κι’ όμως είναι λάθος εκτίμηση, διότι η ενασχόληση με την ανεύρεση εργασίας μπορεί να απορροφήσει περισσότερο χρόνο και ψυχικά αποθέματα από όταν κάποιος εργαζόταν. Αφιερώστε χρόνο στην οικογένεια, τους φίλους σας, ακόμα και σε κάποια ξεχασμένα χόμπι. Σίγουρα μπορείτε να καλύψετε τα κενά που ενδεχομένως είχαν δημιουργηθεί όταν παλιότερα εργαζόσασταν και πιθανά σε ξέφρενους ρυθμούς. Η συναισθηματική πλήρωση που θα λάβετε θα είναι αρκετή για να σας τροφοδοτήσει με τις απαραίτητες ψυχικές δυνάμεις στην αντιμετώπιση της νέας πραγματικότητας.
Ασχοληθείτε επίσης με την σωματική άσκηση. Είναι από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης του Άγχους. Σε κάθε περίπτωση όμως φροντίστε οπωσδήποτε να διατηρήσετε τους βιολογικούς σας ρυθμούς, μην επιτρέποντας στον εαυτό σας παρεκτροπές σε βιολογικές λειτουργίες όπως άτακτη λήψη τροφής, άτακτο ωράριο ύπνου κλπ.
Αναγνωρίστε τα συμπτώματα της Κατάθλιψης.
Μην υποτιμάτε συμπτώματα όπως συνεχής θλίψη, έλλειψη διάθεσης για προηγούμενες ευχάριστες ασχολίες, διαταραχές στον ύπνο και την όρεξη, ευερεθιστότητα, ευσυγκινησία, ευχές θανάτου, εγκατάλειψη αυτοφροντίδας και σωματικής υγιεινής, ιδιαίτερα αν όλα αυτά επιμένουν σε καθημερινή βάση και για αρκετές εβδομάδες (>15 μέρες). Συνήθως όλα αυτά είναι προοίμια επερχόμενης Καταθλιπτικής Διαταραχής και ίσως χρειαστείτε πλέον πιο εξειδικευμένη βοήθεια.
Αναζήτηση βοήθειας και συμπαράστασης.
Πολλές είναι οι στιγμές που μπορεί να νιώσετε ότι λυγίζετε από την απογοήτευση και το άγχος. Το να συζητήσετε με φίλους, οικογένεια ή και με άλλους που βρίσκονται στην ίδια θέση με εσάς, θα εκτονώσει το τοξικό άγχος και θα σας βοηθήσει να εξωτερικεύσετε τις αγωνίες σας. Αν διαπιστώσετε ότι τίποτα πλέον δεν βοηθά, η επίσκεψη σε ειδικό ψυχικής υγείας, μια ανακούφιση με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία, όχι μόνο δεν είναι ήττα, αλλά αντίθετα μια επίδειξη μεγάλης ενδοψυχικής ικανότητας για αποτελεσματική άμυνα εναντίον του Άγχους και της Κατάθλιψης. Αν το οικονομικό σας πρόβλημα είναι μεγάλο, να ξέρετε ότι πλέον λειτουργούν ποικίλες υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης, είτε στον Δημόσιο Τομέα, είτε στον Ιδιωτικό εθελοντικό τομέα (Κοινωνικά Ιατρεία κλπ). Αναζητήστε βοήθεια, το δυνατόν γρηγορότερα και πριν η Κατάθλιψη εγκατασταθεί μέσα στην ψυχή σας.
Εμμανουήλ Πολυζόπουλος
Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής
mail: polem@otenet.gr