Καζάνι που βράζει θυμίζει η Μέση Ανατολή, καθώς η λιβανέζικη μαχητική οργάνωση Χεζμπολάχ ανασυγκροτεί τον οπλισμό και τις αποδεκατισμένες τάξεις της, αψηφώντας τους όρους της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός και αυξάνοντας τις πιθανότητες νέας σύγκρουσης με το Ισραήλ, όπως αποκαλύπτει η Wall Street Journal.

Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες της αμερικανικής εφημερίδας, η υποστηριζόμενη από το Ιράν Χεζμπολάχ ανανεώνει τα αποθέματα της σε ρουκέτες, αντιαρματικoύς πυραύλους και πυροβολικό. Μερικά από αυτά τα όπλα εισέρχονται μέσω λιμανιών και -εξασθενημένων αλλά ακόμη λειτουργικών- διαδρομών λαθρεμπορίου μέσω της Συρίας, σύμφωνα με πηγές από ισραηλινές και αραβικές μυστικές υπηρεσίες. Μάλιστα, η Χεζμπολάχ φέρεται να κατασκευάζει και η ίδια μερικά νέα όπλα.

Οργισμένο το Ισραήλ – Στον «αέρα» η εκεχειρία με τον Λίβανο λόγω Χεζμπολάχ

Ο επανεξοπλισμός της Χεζμπολάχ θέτει σε δοκιμασία τη συμφωνία που τερμάτισε τη δίμηνη εκστρατεία του Ισραήλ εναντίον της οργάνωσης πριν από ένα χρόνο. Η συμφωνία προβλέπει ότι ο Λίβανος υποχρεούται να ξεκινήσει τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ σε τμήματα της χώρας, προτού προχωρήσει σε ολόκληρη τη λιβανέζικη επικράτεια. Ωστόσο, η οργάνωση έχει υιοθετήσει αδιάλλακτη στάση, υποστηρίζοντας ότι τα όπλα της είναι απαραίτητα για την υπεράσπιση της κυριαρχίας του Λιβάνου.

Το Ισραήλ, το οποίο έχει παράσχει πληροφορίες για να βοηθήσει τον λιβανέζικο στρατό να αφοπλίσει τη Χεζμπολάχ και έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 1.000 επιθέσεις εναντίον της οργάνωσης από την υπογραφή της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός τον περασμένο Νοέμβριο, χάνει την υπομονή του, ανέφεραν οι ίδιες πηγές.

Το Ισραήλ εξοργίστηκε από τα νέα ευρήματα των μυστικών υπηρεσιών και από το γεγονός ότι το θέμα που συζητείται έχει μετατοπιστεί από τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ στον επανεξοπλισμό της σε λίγους μόνο μήνες, ανέφερε στην Wall Street Journal μία από τις πηγές που είναι εξοικειωμένη με το θέμα.

«Εάν η Βηρυτός συνεχίσει να διστάζει, το Ισραήλ ενδέχεται να ενεργήσει μονομερώς -και οι συνέπειες θα είναι σοβαρές», δήλωσε τον Οκτώβριο ο Τομ Μπάρακ, πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία και βασικός αμερικανός απεσταλμένος για τον Λίβανο και τη Συρία.

Οι ηγέτες του Λιβάνου, μέσω Αράβων και Αμερικανών μεσαζόντων, ζητούν από το Ισραήλ να δείξει υπομονή και είναι ανοιχτοί στην ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών και του συντονισμού.

Ο Ναΐμ Κασέμ, ο σημερινός επικεφαλής της Χεζμπολάχ, δήλωσε σε συνέντευξη που μεταδόθηκε τον Οκτώβριο, ότι πρέπει να υπάρχει συντονισμός μεταξύ του λιβανικού στρατού και της Χεζμπολάχ, αλλά και ότι πρέπει να αντισταθούν στις προσπάθειες αφοπλισμού της οργάνωσης. Είπε ότι η Χεζμπολάχ προσπαθεί να αποφύγει έναν ακόμη πόλεμο με το Ισραήλ και έχει αποφύγει τις στρατιωτικές απαντήσεις στις ισραηλινές επιθέσεις στον Λίβανο μετά την εκεχειρία.

Το παράδειγμα της Χαμάς

Η αντιπαράθεση υπογραμμίζει τη δυσκολία να καταργηθεί μια καθιερωμένη πολιτοφυλακή με βάση υποστήριξης μεταξύ του πληθυσμού, ακόμη και όταν έχει υποστεί σοβαρή ήττα.

Οι δυσκολίες είναι επίσης εμφανείς στη Γάζα, όπου η Χαμάς αντιστέκεται στις απαιτήσεις να αφοπλιστεί και να παραιτηθεί από την εξουσία – απαιτήσεις της συμφωνίας του προέδρου Τραμπ για τον τερματισμό του διετούς πολέμου.

Η Χαμάς έχασε χιλιάδες μαχητές κατά τη διάρκεια του πολέμου και εξόργισε πολλούς κατοίκους της Γάζας για την καταστροφή που προκάλεσε. Ωστόσο, μόλις ενεργοποιήθηκε η εκεχειρία πριν από σχεδόν τρεις εβδομάδες, η Χαμάς ξεκίνησε μια εκστρατεία καταστολής των αντιπάλων της για να ενισχύσει την εξουσία της και έκτοτε έχει εμπλακεί επανειλημμένα σε συγκρούσεις με τις ισραηλινές δυνάμεις.

Τι γίνεται με τον αφοπλισμό της Χεζμπολάχ

Η Χεζμπολάχ προέκυψε από τη σιιτική κοινότητα του Λιβάνου πριν από περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες και έχει επιβιώσει από μια σειρά συγκρούσεων με το Ισραήλ. Ξεκίνησε μια νέα σύγκρουση μετά τις φονικές επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, εκτοξεύοντας ρουκέτες στο Ισραήλ σχεδόν καθημερινά και αναγκάζοντας την εκκένωση κοινοτήτων στο βόρειο Ισραήλ.

Η αντίδραση του Ισραήλ το περασμένο φθινόπωρο ήταν η πιο καταστροφική για τη Χεζμπολάχ, με χιλιάδες αεροπορικές επιδρομές εναντίον της οργάνωσης και τη σχεδόν ταυτόχρονη έκρηξη χιλιάδων βομβών που αποδεκάτισαν τις τάξεις της.

Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του περασμένου Νοεμβρίου ορίζει ότι οι προσπάθειες αποστρατιωτικοποίησης πρέπει να ξεκινήσουν νότια του ποταμού Λιτάνι, ο οποίος ορίζει μια ζώνη βάθους περίπου 20 μιλίων που εκτείνεται παράλληλα με τα σύνορα με το Ισραήλ. Ο λιβανέζος πρόεδρος Τζόζεφ Αούν και ο πρωθυπουργός Ναουάφ Σαλάμ έχουν και οι δύο υποστηρίξει δημοσίως την αποστρατιωτικοποίηση της Χεζμπολάχ στο υπόλοιπο της χώρας και το μονοπώλιο της χρήσης βίας από το κράτος.

Η κυβέρνηση του Λιβάνου έχει σημειώσει πρόοδο στην απομάκρυνση των θέσεων και των όπλων της Χεζμπολάχ στις νοτιότερες περιοχές του Λιβάνου, οι οποίες βρισκόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα υπό τον έλεγχο της οργάνωσης και υπέστησαν σοβαρές ζημιές από την ισραηλινή επίθεση πέρυσι. Ο αφοπλισμός στην περιοχή αυτή πραγματοποιήθηκε με τη συγκατάθεση της Χεζμπολάχ.

Ωστόσο, σε άλλες περιοχές με σημαντική επιρροή της Χεζμπολάχ, όπως τα νότια προάστια της Βηρυτού και η κοιλάδα της Μπεκάα που διασχίζει τον ανατολικό Λίβανο, η πρόοδος ήταν μικρή λόγω της αντίστασης της μαχητικής οργάνωσης.

Ανησυχία για νέο εμφύλιο στον Λίβανο

Οι ηγέτες του Λιβάνου βρίσκονται σε δύσκολη θέση. Ο στρατός τους είναι αριθμητικά κατώτερος από τη Χεζμπολάχ. Η πολιτική απομόνωση της Χεζμπολάχ θα μπορούσε να οδηγήσει τον σιιτικό πληθυσμό της χώρας, εκατοντάδες χιλιάδες από τους οποίους υποστηρίζουν τη Χεζμπολάχ, να αισθανθεί περιθωριοποιημένος και λιγότερο προσκολλημένος στο κράτος. Οι ηγέτες της χώρας ανησυχούν ότι μια σύγκρουση θα μπορούσε να βυθίσει ξανά τον Λίβανο σε ένα είδος εμφυλίου πολέμου, όπως αυτός που τον ταλαιπώρησε κατά το μεγαλύτερο μέρος του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα.

«Ο λιβανέζικος στρατός δεν ενδιαφέρεται ούτε είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει στρατιωτικά τη Χεζμπολάχ», δήλωσε η Ράντα Σλιμ, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Εξωτερικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς και ειδική σε θέματα επίλυσης συγκρούσεων.

«Έχουμε κολλήσει σε αυτήν την γκρίζα ζώνη, όπου η λιβανέζικη κυβέρνηση δηλώνει ότι έχει λάβει την απόφαση να αφοπλίσει τη Χεζμπολάχ. Την εφαρμογή της απόφασης αυτής πραγματοποιούν νότια του Λιτάνι. Ωστόσο, δεν υπάρχει τίποτα, κανένα συγκεκριμένο σχέδιο, για το τι θα συμβεί βόρεια του Λιτάνι», ανέφερε η Σλιμ.

Η αυξανόμενη απογοήτευση υπογραμμίζει πόσο δύσκολο είναι να μετατραπεί η παύση των έντονων μαχών σε μια διαρκή ειρήνη. Δείχνει επίσης τα όρια του αφοπλισμού ομάδων που στηρίζονται στη βία των όπλων.

«Τι περισσότερο μπορεί να κάνει το Ισραήλ για να επιτύχει το επιθυμητό αποτέλεσμα από ό,τι έχει ήδη κάνει;», δήλωσε η Σλιμ. «Θα εισβάλουν ξανά στον νότο; Θα φτάσουν μέχρι τη Βηρυτό και θα κυνηγήσουν τους πράκτορες της Χεζμπολάχ εκεί;».

Σύμφωνα με την Acled, μια οργάνωση που παρακολουθεί τα δεδομένα των συγκρούσεων, το Ισραήλ έχει επιτεθεί στον Λίβανο περίπου 1.000 φορές από τον αέρα και περισσότερες από 500 φορές με πυροβολικό από τη διακοπή των εχθροπραξιών τον Νοέμβριο του περασμένου έτους. Το Ισραήλ επιτίθεται σε στόχους που, όπως λέει, ανήκουν στη Χεζμπολάχ γύρω από τη Βηρυτό και αλλού. Οι ΗΠΑ δεν προτρέπουν σε αυτοσυγκράτηση, είπε ένας ανώτερος δυτικός αξιωματούχος.

Το Ισραήλ έχει επίσης τοποθετήσει στρατεύματα σε διάφορες θέσεις στον νότιο Λίβανο. Η Χεζμπολάχ δεν έχει ακόμη επιχειρήσει σημαντική στρατιωτική αντίδραση.

Ο βόμβος των ισραηλινών drones είναι συνεχής σε πολλές περιοχές του Λιβάνου. Περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι εξακολουθούν να είναι εκτοπισμένοι μετά τη φυγή από τα σπίτια τους κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων, σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης τον Οκτώβριο.

Οι προσπάθειες ανοικοδόμησης σε περιοχές της χώρας που έχουν υποστεί ζημιές από τις ισραηλινές επιθέσεις έχουν σταματήσει, καθώς τόσο η Χεζμπολάχ όσο και η λιβανέζικη κυβέρνηση αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, ενώ οι δυτικές και οι αραβικές χώρες του Κόλπου είναι απρόθυμες να χρηματοδοτήσουν τις εργασίες μέχρι να σημειωθεί μεγαλύτερη πρόοδος στον αφοπλισμό.

Αξιωματούχοι της Χεζμπολάχ δήλωσαν σε συνεντεύξεις στη Wall Street Journal νωρίτερα φέτος ότι, αν και η οργάνωση έχει αποδυναμωθεί από την ισραηλινή στρατιωτική εκστρατεία, έχει τρόπους να επανεξοπλιστεί αν το επιλέξει. Ανέφεραν ότι τα όπλα της Χεζμπολάχ αποτελούν πλεονέκτημα για τον Λίβανο, υποστηρίζοντας ότι ο στρατός, ένας από τους πιο αδύναμους στη Μέση Ανατολή, δεν μπορεί να υπερασπιστεί τη χώρα από το Ισραήλ.

Άραβες αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών αναφέρουν ότι η Χεζμπολάχ επιστρέφει σε μια πιο αποκεντρωμένη δομή, παρόμοια με αυτή που είχε τη δεκαετία του 1980 και σχεδόν ίδια με της Χαμάς στη Γάζα. Αν και οι δύο οργανώσεις έχουν στρατολογήσει νέους μαχητές για να συμπληρώσουν τα κενά στις τάξεις τους, η στρατιωτική ηγεσία τους εξακολουθεί να βρίσκεται σε αποδομή, σύμφωνα με άτομα που είναι εξοικειωμένα με τις μυστικές υπηρεσίες. Παρόλα αυτά, καμία από τις δύο οργανώσεις δεν φαίνεται να τα παρατάει.

«Η Χεζμπολάχ δεν αισθάνεται ότι έχει ηττηθεί», είπε η Σλιμ. «Εξακολουθεί να πιστεύει ότι μπορεί να ανασυσταθεί και εξακολουθεί να έχει έναν περιφερειακό υποστηρικτή στο Ιράν».