Αντισυνταγματική η απαγόρευση κυκλοφορίας; Η απόφαση του Γερμανικού δικαστηρίου που δημιούργησε θόρυβο

Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο (Verwaltungsgerichtshof) της Βάδης-Βυρτεμβέργης ακυρώνει την απόφαση της τοπικής κυβέρνησης για απαγόρευση της κυκλοφορίας από τις οκτώ το βράδυ μέχρι τις πέντε το πρωί, κάνοντας δεκτή τη σχετική προσφυγή μίας γυναίκας από την πόλη Τύμπινγκεν. Η δικαστική απόφαση είναι τελεσίδικη και ορίζει ότι η απαγόρευση της κυκλοφορίας αίρεται από τις 11 Φεβρουαρίου. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να εφαρμοστεί για τελευταία φορά από το βράδυ της Τετάρτης μέχρι τα ξημερώματα της Πέμπτης.

Το πλήρες κείμενο της απόφασης δεν έχει δημοσιευθεί και ακόμη δεν γνωρίζουμε ποιες παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων στηλιτεύουν οι δικαστές, ούτε πώς ακριβώς ερμηνεύουν την αρχή της αναλογικότητας στη συγκεκριμένη περίπτωση. Σύμφωνα πάντως με ανακοίνωση του Δικαστηρίου του Δευτέρα, η επιβολή απαγόρευσης της κυκλοφορίας σε ολόκληρο το κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης, με βάση τη σημερινή επιδημιολογική εικόνα, κρίνεται «απλουστευτική και χωρίς διαφοροποιήσεις», ενώ δεν θεωρείται επαρκής τεκμηρίωση «ο φόβος για μία εκθετική αύξηση του αριθμού των νέων κρουσμάτων». Αυτό σημαίνει ότι οι δικαστές δεν απορρίπτουν εξ’ αρχής το μέτρο, προειδοποιούν όμως ότι δεν μπορεί να επιβληθεί παρά μόνον εφόσον αποδεδειγμένα δεν έχουν αποδώσει άλλα, πιο ήπια μέτρα.

Συμμόρφωση υπόσχεται η πολιτική ηγεσία

Η τοπική κυβέρνηση δηλώνει ότι θα συμμορφωθεί με την ετυμηγορία. Υπενθυμίζεται ότι από το 2016 κυβερνά στο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης ο «Πράσινος» Βίνφριντ Κρέτσμαν ως επικεφαλής κυβέρνησης συνασπισμού με τους Χριστιανοδημοκράτες (CDU). Μέχρι πριν δύο εβδομάδες ο Κρέτσμαν, σε δηλώσεις του, επέμενε στη νυχτερινή απαγόρευση κυκλοφορίας, επικαλούμενος τη σχετική εμπειρία της Αυστρίας. Σε μία πρώτη αντίδραση μετά τη δικαστική απόφαση ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ρούντι Χούγκβιλετ παραδέχεται ότι «με δεδομένη τη μείωση του αριθμού των κρουσμάτων ήταν αναμενόμενο να τεθεί κάποια στιγμή το ζήτημα της αναλογικότητας» και σημειώνει ότι «έχουμε πλέον σαφή εικόνα για τα νομικά δεδομένα της υπόθεσης». Για τον υπουργό Υγείας Μάνφρεντ Λούκα από το κόμμα των Πρασίνων «εξυπακούεται ότι η δικαστική απόφαση θα υλοποιηθεί με τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα». Ωστόσο ο υπουργός δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι, για όσον καιρό εφαρμόζεται, η απαγόρευση της κυκλοφορίας «έχει συμβάλλει αποφασιστικά στη μείωση του αριθμού των κρουσμάτων».

Κριτική ασκεί στην τοπική κυβέρνηση η σοσιαλδημοκρατική αντιπολίτευση. «Τα θεμελιώδη δικαιώματα δεν είναι ελεημοσύνες» δηλώνει χαρακτηριστικά ο βουλευτής Μπόρις Βάιρχαουχ. Ικανοποίησή για τη δικαστική απόφαση εκφράζει και το κόμμα των Φιλελευθέρων (FDP). Σύμφωνα με γερμανικά ΜΜΕ η τοπική κυβέρνηση Κρέτσμαν προσανατολίζεται πλέον σε αλλαγή στρατηγικής, επιβάλλοντας μία απαγόρευση κυκλοφορίας μόνο σε συγκεκριμένες πόλεις που, με βάση την επιδημιολογική εικόνα τους, παραμένουν hot spots του κορωνοϊού. Αποφάσεις δεν αναμένονται πάντως πριν από τις επικείμενες διαβουλεύσεις, την Τετάρτη, ανάμεσα στην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και τους πρωθυπουργούς των 16 ομόσπονδων κρατιδίων.

Πληθαίνουν οι παρεμβάσεις της δικαιοσύνης

Ασφαλώς η δικαιοδοσία του δικαστηρίου περιορίζεται στα όρια της Βάδης-Βυρτεμβέργης, το τρίτο σε πληθυσμό κρατίδιο της Γερμανίας. Εκτιμάται ωστόσο ότι η συγκεκριμένη απόφαση θα διαβαστεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ολόκληρη τη Γερμανία. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που η δικαιοσύνη ανατρέπει αποφάσεις της εκτελεστικής εξουσίας για την πανδημία, έστω και σε τοπικό επίπεδο.

Τον Νοέμβριο του 2020 το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας, του πολυπληθέστερου κρατιδίου της Γερμανίας, είχε αμφισβητήσει την πολιτική απόφαση για υποχρεωτική δεκαήμερη καραντίνα δέκα ημερών σε ταξιδιώτες που  φτάνουν στη Γερμανία, ακόμη και σε εκείνους που προσκομίζουν αρνητικό τεστ. Μετά τη δικαστική απόφαση η τοπική κυβέρνηση της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας αναγκάστηκε να καταργήσει την υποχρεωτική καραντίνα. Πρόσφατα ωστόσο την επανέφερε για συγκεκριμένες χώρες (Μ.Βρετανία, Ιρλανδία κ.α.) με αιτιολογία την καταπολέμηση του νέου, παραλλαγμένου στελέχους του κορωνοϊού, το οποίο θεωρείται πιο μεταδοτικό.

Γιάννης Παπαδημητρίου (ARD, SWR)

DW