Οι ανακοινώσεις των κηδειών και τα στοιχεία από τους κατασκευαστές προσθετικών μελών δείχνουν ότι οι θάνατοι από τον πόλεμο στην Ουκρανία είναι πολύ υψηλότεροι για τους Ουκρανούς από εκείνους των Ρώσων (στη φωτογραφία από το X, επάνω, ουκρανικό νεκροταφείο με πρόσφατα θαμμένους στρατιώτες).
Πρόσφατα άρθρα σε πολλές κορυφαίες αμερικανικές εφημερίδες αναφέρθηκαν στη δήλωση της εκπροσώπου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Αντριεν Γουάτσον, η οποία είπε ότι η Ρωσία υπέστη «απίστευτα υψηλές απώλειες» στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Οι αναλογίες θυμάτων είναι αρκετά σταθερές σε μεγάλο αριθμό πολέμων
Τάφοι ουκρανών στρατιωτών, εν μέσω της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, σε νεκροταφείο της πόλης Πολτάβα, στις 23 Μαΐου 2023 (φωτογραφία Reuters/Dan Peleschuk).
Οι απώλειες είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση του πολέμου όχι μόνο επειδή σχετίζονται με το μέλλον της Ουκρανίας και της Ρωσίας, αλλά επίσης, αν είναι τόσο σοβαρές όσο ορισμένοι επιμένουν ότι είναι, απαντούν και στο ερώτημα για πόσο καιρό μπορεί να συνεχιστεί η σύγκρουση.
Κάθε αριθμός που αναφέρεται παρακάτω προέρχεται από το Διαδίκτυο. Δεν υπάρχουν ελεγχόμενα, διαβαθμισμένα ή αποκλειστικά στοιχεία. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ μπορεί να γνωρίζει πράγματα τα οποία δεν ξέρουμε, αλλά αυτή δεν θα ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που οι αναφορές σε θύματα διογκώνονται από τις κυβερνητικές υπηρεσίες.
Γνωρίζουμε, όμως, ότι οι αναλογίες θυμάτων είναι αρκετά σταθερές σε μεγάλο αριθμό πολέμων και αυτό μας βοηθά να χρησιμοποιούμε αποτελεσματικά τα στοιχεία από τις δημόσιες πηγές. Εχουμε πολύ λίγα ποσοτικά δεδομένα. Ομως αυτά που διαθέτουμε καταδεικνύουν ότι ο αριθμός των θυμάτων της Ουκρανίας είναι μεγαλύτερος από της Ρωσίας.
Τα στοιχεία για τη Ρωσία
Τα λίγα στοιχεία που έχουμε για τη Ρωσία προέρχονται κυρίως από μια πηγή, μια ομάδα κατά του Πούτιν που έχει ανθρώπους στη χώρα του, οι οποίοι από την αρχή του πολέμου έψαχναν συνεχώς σε τοπικές εφημερίδες καθώς και σε χιλιάδες ιστότοπους σ’ όλη τη Ρωσία αναζητώντας αναγγελίες θανάτων ή ψηφιακά «μνημόσυνα» για μέλη οικογενειών και φίλους.
Κατάφεραν να βρουν περίπου 36.000 τεκμηριωμένους θανάτους. Εκτιμούν ότι λείπει σχεδόν το 50% και επί του παρόντος «εικάζουν» ότι οι θάνατοι των Ρώσων ανέρχονται σε «47.000 – 70.000». Τι σημαίνει αυτό για τις συνολικές απώλειες, δηλαδή του νεκρούς, τους τραυματισμένους, τους αγνοούμενους και τους αιχμαλώτους;
Ο αριθμός των αιχμαλώτων είναι χαμηλός. Τα καλύτερα δημοσιευμένα στοιχεία δείχνουν ότι αυτή τη στιγμή υπάρχουν λιγότεροι από 5.000 Ρώσοι που κρατούνται από την Ουκρανία και λιγότεροι από 12.000 Ουκρανοί κρατούνται από τη Ρωσία.
Για υπολογιστικούς λόγους, χαρακτηρίσαμε όλους τους θανάτους Ρώσων ως «Killed In Action» (KIA), «Σκοτωμένων Στη Μάχη». Αυτό, βέβαια, δεν είναι (και ποτέ δεν είναι) τεχνικά σωστό.
Στο Βιετνάμ, οι ΗΠΑ είχαν 58.000 νεκρούς (58.220). Στην πραγματικότητα, μόνο 47.434 «σκοτώθηκαν στη μάχη». Οι υπόλοιποι θάνατοι προήλθαν από ένα σωρό άλλες αιτίες. Ανεπίσημες αναφορές υποδηλώνουν ότι ένα σημαντικό ποσοστό των θανάτων Ρώσων δεν σχετίζονται, στην πραγματικότητα, με τη μάχη.
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις
Μυστήριο παραμένει και ο αριθμός των αγνοουμένων. Πρέπει να υπάρχουν μερικοί, αλλά αυτοί οι αριθμοί είναι άγνωστοι. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων, σχεδόν όλοι νεαροί, που έχουν εγκαταλείψει τις δύο χώρες. Αυτοί ανέρχονται (άλλη μια εικασία) σε περίπου 350.000-400.000 Ρώσους και πάνω από 650.000 Ουκρανούς.
Το νεκροταφείο του μικρού ρωσικού χωριού Bakinskaya, στο οποίο θάβονταν μέλη της Βάγκνερ που σκοτώθηκαν στο μέτωπο της Ουκρανίας, έχει επεκταθεί καθώς ο αριθμός των νεκρών αυξήθηκε
Οι αριθμοί των «Wounded in Action» (WIA) «Τραυματισμένων Στη Μάχη», και πάλι με βάση τις ανεπαρκείς αναφορές, ήταν κατά μέσο όρο μεταξύ 3 και 4 φορές μεγαλύτεροι από τους αριθμούς των KIA. Το 3,5 είναι μια καλή γενική εκτίμηση και για τις δύο πλευρές.
Η συγκέντρωση δεδομένων από δημόσιες πηγές για διάφορες επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του πολέμου – η επίθεση στο Κίεβο, ο αγώνας για τη Μαριούπολη, η αντεπίθεση στο Χάρκοβο, η μάχη δυτικά του ποταμού Δνείπερου, η μάχη για το Μπαχμούτ, η καλοκαιρινή αντεπίθεση του 2023 – υποδηλώνει συνολικά 55.000-65.000 ρωσικούς KIA από τα τέλη Νοεμβρίου, οι οποίοι εμπίπτουν άνετα στην εκτίμηση των 47.000-70.000 που αναφέρθηκε παραπάνω.
Αυτή είναι τόσο καλή εκτίμηση όσο μπορούμε να έχουμε σ’ αυτό το σημείο. Χρησιμοποιώντας μια αναλογία 3,5 WIA προς KIA, λαμβάνουμε 47.000 KIA και 164.500 WIA (χαμηλό) και 70.000 KIA και 245.000 WIA (υψηλό) ή συνολικές απώλειες μεταξύ 211.500 – 315.000. Αυτοί οι αριθμοί είναι πολύ κοντά στις εκτιμήσεις που ανέφερε το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ.
Το παράδειγμα της Αβντιίβκα
Εχει επισημανθεί ότι οι Ρώσοι υπέστησαν 13.000 απώλειες και έχασαν 220 τεθωρακισμένα οχήματα, σε δέκα εβδομάδες συγκρούσεων γύρω από την Αβντιίβκα.
Οι μάχες εκεί ήταν πολύ έντονες κι ενώ δεν εμπλέκουν το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών στρατευμάτων, αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο ποσοστό των ρωσικών πολεμικών ενεργειών σ’ ολόκληρο το μέτωπο, μερικές φορές έως και το 75% των συνολικών ρωσικών πολεμικών επιχειρήσεων για μια δεδομένη ημέρα, τουλάχιστον με βάση τους σχολιασμούς του Ουκρανικού Γενικού Επιτελείου για τους αριθμούς των «μαχών».
Χρησιμοποιώντας τον πολλαπλασιαστή 3,5 σε 13.000 συνολικά θύματα, εικάζουμε 2.900 KIA και 10.100 WIA για 10 εβδομάδες. Αν υποθέσουμε ότι αντιπροσωπεύει το 75% των ρωσικών απωλειών σ’ ολόκληρο το πεδίο των μαχών, αυτό σημαίνει ότι οι συνολικές ρωσικές απώλειες αυτές τις δέκα εβδομάδες ήταν 3.900 KIA και 13.600 WIA.
Εάν αυτός ο αριθμός κατανεμηθεί σ’ ολόκληρο τον πόλεμο, οι ρωσικές απώλειες θ’ ανέλθουν σε 36.000 KIA και 126.000 WIA. Επιστρέφουμε στο ίδιο εύρος αριθμών που υποστηρίζουν τα εξακριβωμένα δεδομένα για τους θανάτους Ρώσων.
Αν υποθέσουμε ότι οι απώλειες γύρω από την Αβντιίβκα αντιπροσωπεύουν το ήμισυ των ρωσικών απωλειών, καταλήγουμε σε 6.000 KIA και 21.000 WIA σε διάστημα 10 εβδομάδων, ή συνολικούς αριθμούς πολέμου για τη Ρωσία 60.000 KIA και 210.000 WIA.
Αναξιόπιστοι αριθμοί
Αυτά τα στοιχεία έρχονται σ’ αντίθεση με τις ημερήσιες αναφορές του Γενικού Επιτελείου της Ουκρανίας (UGS).
Πόσο υπερβολικές είναι αυτές οι αναφορές του UGS; Την επομένη της εμφάνισης της εκπροσώπου του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Αντριεν Γουάτσον, στο CNN, το UGS ανέφερε ότι οι Ρώσοι είχαν – σε μία μόνο μέρα – 1.030 KIA και έχασαν 50 τεθωρακισμένα οχήματα.
Κτίριο κατοικιών που καταστράφηκε από ρωσική στρατιωτική επίθεση στην πρώτη γραμμή της πόλης Αβντιίβκα, στην περιοχή του Ντονέτσκ, στις 20 Μαρτίου (φωτογραφία Reuters/Alex Babenko)
Αυτοί οι αριθμοί απλώς δεν είναι αξιόπιστοι. Κατασκευάζονται για προπαγανδιστικούς σκοπούς και δεν πρέπει να έχουν καμία βαρύτητα στη χάραξη πολιτικής των ΗΠΑ ή σε άλλες αποφάσεις για τον πόλεμο. Στην πραγματικότητα, σχεδόν όλοι οι αριθμοί που βγαίνουν από το Κίεβο, καθώς και τη Μόσχα, αποτελούν προπαγάνδα και δεν πρέπει ν’ αντιμετωπίζονται ως οτιδήποτε άλλο.
Αυτό δεν πρέπει ούτε να εκπλήσσει ούτε να σοκάρει. Δυστυχώς, βλέπουμε επίσης το ίδιο είδος ρεπορτάζ σε πολλά από τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης, τα οποία αναμασούν τους αριθμούς χωρίς ανάλυση. Ορισμένες κυβερνήσεις κάνουν το ίδιο. Θα ήταν πιο αξιόπιστο αν απλώς αρνούνταν να σχολιάσουν.
Τα στοιχεία για την Ουκρανία
Οσον αφορά τα θύματα της Ουκρανίας, οι απώλειες θεωρούνται εθνικά μυστικά και δεν μπορούν να δημοσιοποιηθούν. Ωστόσο, υπάρχουν σποραδικές πηγές από τις οποίες αναδύονται στοιχεία. Μέχρι πριν περίπου δύο μήνες, νεκρολογίες, εκκλησιαστικά δελτία και ανακοινώσεις θανάτου εξακολουθούσαν να δημοσιεύονται ανοιχτά.
Αυτές οι πηγές δείχνουν ότι από το περασμένο καλοκαίρι υπήρχαν περίπου 43.000 νεκροί. Ημιτελή δεδομένα – από βίντεο κηδειών, φωτογραφίες νεκροταφείων – υποδηλώνουν ότι ο αριθμός ήταν υψηλότερος, αλλά το Verkhovna Rada (η Βουλή της Ουκρανίας) απαγόρευσε πρόσφατα τη μαγνητοσκόπηση κηδειών, με αποτέλεσμα πολλές απ’ αυτές τις πηγές πληροφοριών να έχουν στερέψει από το καλοκαίρι.
Ωστόσο, μπορούμε να πάρουμε τον αριθμό 43.000 KIA ως ελάχιστο για τους ουκρανικούς KIA από το περασμένο καλοκαίρι. Αυτό θα σήμαινε επίσης 150.000 WIA.
Οι ακρωτηριασμοί
Αλλα δεδομένα κατέστησαν διαθέσιμα στα τέλη του καλοκαιριού με τη μορφή αναφορών που προέρχονταν αρχικά από έναν κατασκευαστή προσθετικών μελών και αργότερα από έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό που προσπαθούσε να παράσχει προσθετικά μέλη σε ουκρανούς στρατιώτες που ακρωτηριάστηκαν.
Αυτό είναι εξαιρετικά χρήσιμο επειδή το ποσοστό απώλειας άκρων στη μάχη παραμένει σε αρκετά στενά όρια, μεταξύ 4,5% και 7% των συνολικών απωλειών. Ετσι, εάν έχετε επτά ακρωτηριασμένους, προκύπτει ότι θα έχετε περίπου 100 συνολικά θύματα. Και αν χρησιμοποιηθεί η αναλογία 1/3,5, αυτό θα μεταφραστεί σε 22 KIA και 78 WIA (και πάλι στρογγυλοποιημένα).
Τα δεδομένα για την αναλογία απώλειας άκρων προς τα συνολικά θύματα είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο σε μελέτες της Εθνικής Βιβλιοθήκης Ιατρικής. Στους πολέμους του Ιράκ και του Αφγανιστάν από το 2001 έως το 2011, το 5,2% όλων των σοβαρών τραυματισμών (που ισοδυναμούν περίπου με WIA) ήταν ακρωτηριασμοί.
Στο Βιετνάμ, το ποσοστό ανερχόταν σε 5,9%. Για όλον τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν περίπου 2%, αν και αυτό συνιστά έναν συνολικό μέσο όρο. Το ποσοστό ήταν σημαντικά υψηλότερο στο τέλος του πολέμου απ’ ό,τι στην αρχή.
Εχουμε δύο πεδία δεδομένων για τους ακρωτηριασμένους στον πόλεμο της Ουκρανίας. Ενα ρεπορτάζ από το Associated Press στα τέλη Ιουλίου ή στις αρχές Αυγούστου υπολόγιζε ότι ο αριθμός αποκρύπτονταν αλλά υπήρχαν «περισσότεροι από 20.000» Ουκρανοί που χρειάζονταν προσθετικά.
Οι συνολικές απώλειες
Εάν αυτό αντιπροσωπεύει το 7% των συνολικών απωλειών, μεταφράζεται σε 285.000 συνολικά θύματα, ή 63.000 KIA και 222.000 WIA. Εάν χρησιμοποιηθεί το χαμηλότερο ποσοστό (4,5%), θα υποδηλώνει 440.000 συνολικά θύματα ή 97.000 KIA και 343.000 WIA. Εάν επικαλεστούμε τον αριθμό των ΗΠΑ από το Ιράκ και το Αφγανιστάν (5,2%), τότε το σύνολο των θυμάτων θα είναι 385.000, χωρισμένο μεταξύ 85.000 KIA και 300.000 WIA.
Ο Ανώτατος Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, στρατηγός Βάλερι Ζαλούζνι (φωτογραφία Ukrainian Presidential Press Office)
Δύο άλλες πηγές από τις οποίες παρέχονται δεδομένα είναι ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός που επιχειρεί να παρέχει προσθετικά σε ουκρανούς ακρωτηριασμένους και ένας γερμανός κατασκευαστής προσθετικών. Τα στοιχεία και από τις δυο πηγές είναι από τον Σεπτέμβριο, πράγμα που σημαίνει ότι αυτοί οι αριθμοί είναι πλέον υψηλότεροι.
Η μη κερδοσκοπική ανέφερε ότι χρειάζονται 59.000 προσθετικά. Ο γερμανός κατασκευαστής έδωσε τον αριθμό ως «πάνω από 50.000». Η χρήση του αριθμού 50.000 και του ποσοστού 7%, θα έδινε αριθμούς θυμάτων 700.000+, ή 155.000 KIA και 545.000 WIA.
Η χρήση του ποσοστού 4,5% δίνει συνολικά θύματα 1,1 εκατομμυρίων, με 245.000 KIA και 855.000 WIA. Είναι δύσκολο να καταλάβουμε ποιος αριθμός είναι ο καλύτερος, αλλά μια συντηρητική εκτίμηση θα τοποθετούσε τα θύματα της Ουκρανίας σε 100.000+ KIA και 350.000+ WIA.
Ο χρησμός… Ζαλούζνι
Ταυτόχρονα, αξίζει να θυμηθούμε ότι η Ουκρανία έχει εκτιμώμενο πληθυσμό 43 εκατομμυρίων, πιθανότατα ο πραγματικός ανέρχεται σε 32-35 εκατομμύρια. Η Ρωσία έχει 147 εκατομμύρια.
Αυτοί οι αριθμοί, σίγουρα, είναι σχεδόν ασύλληπτοι. Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι συνολικές απώλειες των ΗΠΑ – Κορέα, Βιετνάμ, Ιράκ, Αφγανιστάν κ.λπ. – ήταν ελαφρώς λιγότερες από 105.000 KIA και 300.000 WIA, για συνολικά 405.000 θύματα. Ο σημερινός πληθυσμός των ΗΠΑ ανέρχεται σε 331 εκατομμύρια.
Σε συνέντευξή του στον Economist τον Νοέμβριο, ο Ανώτατος Διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας, στρατηγός Βάλερι Ζαλούζνι είπε, χρησιμοποιώντας επίσημους αριθμούς του UGS, ότι η Ρωσία είχε «πολύ περισσότερους από 150.000 νεκρούς» και στη συνέχεια πρόσθεσε ότι αυτοί οι αριθμοί είναι «τρελοί».
Είναι πιθανό ότι οι ουκρανικοί KIA πλησίαζαν το όριο των 150.000 στα τέλη Οκτωβρίου – αρχές Νοεμβρίου – όπως υποδηλώνουν τα παραπάνω δεδομένα. Θα μπορούσε το σχόλιο του Ζαλούζνι ν’ απευθύνεται στη δική του κυβέρνηση – ότι το σύνολο των ουκρανικών KIA πλησίαζε τις 150.000, ένα «τρελό» επίπεδο – και ήταν καιρός ν’ αλλάξει πορεία στον πόλεμο; Δεν θα μάθουμε πιθανότατα σύντομα.
* Αυτή η ανάλυση στηρίχτηκε στη μελέτη δεδομένων από δημόσια αρχεία, εκπονήθηκε από αξιωματούχο των αμερικανικών στρατιωτικών υπηρεσιών πληροφοριών, ο οποίος ζήτησε να παραμείνει ανώνυμος, και δημοσιεύτηκε αποκλειστικά από τους Asia Times.