Ενώ στη Κρήτη γίνεται πολύ λόγος για τον ΒΟΑΚ και λαμβάνουν χώρα κυρίως επικοινωνιακού χαρακτήρα παιχνίδια δεδομένου της απουσίας πόρων, βούλησης αλλά και μελετών, σε εξέλιξη βρίσκονται δυο πολύ μεγάλα ενεργειακά έργα που εμπλέκουν το νησί. Έχουν ήδη ξεκινήσει οι προμελέτες για την ενεργειακή σύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα ενταγμένα στο διευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδα – Κύπρος –Ισραήλ με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2022.
Η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα στα πλάνα της μνημονιακής κυβέρνησης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με ενεργειακά έργα ΒΑΠΕ στο νησί, που προωθούνται με διαδικασίες fasttrackπου λειτουργούν στην κατεύθυνση της παράκαµψης εµποδίων περιβαλλοντικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Αποτέλεσμα η ανάδυση σημαντικών αντιστάσεων, από τις τοπικές κοινωνίες με την ανάπτυξη του Παγκρήτιου κινημάτοςκατά των ΒΑΠΕ. Πληροφορίες επιμένουν ότι το έργο θα πραγματωθεί μόνο αν υπάρχει ισχυρή πολιτική βούληση στην Ελλάδα για το σύνολο του έργου.
Όμως για «μεγαλοϊδεατικά» σχέδια στο πλαίσιο του στόχου «Ελλάδα ενεργειακός κόμβος» που αφορούν σε «φαραωνικά» έργα Β.ΑΠΕ με αντίστοιχα έργα διασύνδεσης,ο υποψήφιος πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσιπρας πολύ πρόσφατα από το Ηράκλειο δήλωσε την αντίθεση του.Ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύεται για:
- Ακύρωση των επιχειρούμενων ιδιωτικοποιήσεων και σταδιακή ανάκτηση της δημόσιας ιδιοκτησίας των στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεων – πυλώνων του κλάδου της ενέργειας.
- Ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής και μετάβαση σε μια οικονομία «μηδενικών εκπομπών άνθρακα».
- Σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων με στόχο τη διατήρηση – αποκατάσταση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
- Προώθηση, κατά προτεραιότητα, της τοπικής παραγωγής και κατανάλωσης, σύνδεσης του τόπου παραγωγής με αυτόν της κατανάλωσης.
- Προώθηση, με στόχους και χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, μέτρων ταχείας αλλά σχεδιασμένης διείσδυσης των ΑΠΕ, με εξειδίκευση ανά χωρική ενότητα.
- Θέσπιση αυστηρών κανόνων στη χωροθέτηση των Α.Π.Ε με ζώνες προτεραιότητας αλλά και ζώνες αποκλεισμού, όπως οι χαρακτηρισμένες περιοχές απολύτου προστασίας, οι οικότοποι προτεραιότητας του Δικτύου Natura, όλοι οι υγρότοποι και όλες οι βουνοκορφές πάνω από το δασοόριο.
- Ταχεία εκπόνηση ενός πλέγματος μέτρων και κανόνων προστασίας και του αντίστοιχου θεσμικού-νομοθετικού πλαισίου, επαναφοράς, επέκτασης και ισχυροποίησης της περιβαλλοντικής προστασίας.
- Προώθηση των επενδύσεων σε ΑΠΕ τόσο στις δημόσιες επιχειρήσεις όσο και στον ιδιωτικό τομέα, αλλά και στα συνεργατικά σχήματα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Για μικρές/μεσαίου μεγέθους μονάδες ΑΠΕ θα ενισχύσουμε την αυτοπαραγωγή με εφαρμογή μοντέλου πλήρους ενεργειακού συμψηφισμού. Οι μεγαλύτερες μονάδες ΑΠΕ, εντάσσονται στον δημοκρατικό ενεργειακό σχεδιασμό ώστε να διασφαλίζεται ο κοινωνικός έλεγχος, και η συμμετοχή των δημόσιων φορέων ενέργειας και των ΟΤΑ.
- Άμεση ανακοπή όλων των προωθούμενων σχεδίων ενεργειακών εγκαταστάσεων και παρεμβάσεων που υποβαθμίζουν το περιβάλλον, με προτεραιότητα στα έργα fast track, στις επεμβάσεις σε δάση, σε υγροτόπους και συνολικά σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.
Η ενεργειακή διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική Ελλάδα θα εξεταστεί με νέο πρίσμα, με κύριο στόχο την ευστάθεια του συστήματος και όχι την εξαγωγή ενέργειας από το νησί, στο πλαίσιο μιας ισχυρής δημόσιου χαρακτήρα ενιαίας ΔΕΗ. Παράλληλα θα διερευνηθούν οι δυνατότητες που παρέχει σήμερα η τεχνολογία (έξυπνα δίκτυα, κατανεμημένη παραγωγή, μικροδίκτυα κλπ) να διατηρηθεί το νησί ως ενεργειακά απομονωμένο. Πληθαίνουν οι φωνές των ειδικών ότι μια στοχευμενη πολιτική προώθησης των ΑΠΕ σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, ουσιαστικά, ψηφιοποίησης του ηλεκτρικού δικτύου, μπορεί να αναβάλλει το έργο της διασύνδεσης για αρκετά χρόνια. Το παράδειγμα τουριστικού νησιούστη Σουηδία αλλά και νησιών στη Σκωτία με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και ευρωπαϊκών πόρων δεν πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους.
Παράλληλα, προωθούνται με fast track μεγάλες επενδύσεις και σε άλλους τομείς, που απειλούν το περιβάλλον. Έτσι, προωθείται η νέα «μεγάλη ιδέα» των εξορύξεων υδρογονανθράκων. Νέομεγάλο “success story”, και παραμύθια για τεράστια έσοδα, μυθώδεις ποσότητες και «κρυμμένους θησαυρούς». Η κυβέρνηση αναλώνεται σε συνεχείς προσπάθειες για καλλιέργεια εντυπώσεων για μεγάλα κέρδη και πακτωλούς κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, τροφοδοτώντας και αναζωπυρώνοντας τις συζητήσεις με διαρροές απόρρητων εκθέσεων, υπερφίαλες εκτιμήσεις, που πολλές στερούνται επιστημονικού ερείσματος.Οι όποιες θεωρίες και απόψεις περί τεράστιων κοιτασμάτων δεν στηρίζονται σε επιστημονικά στοιχεία, αποτελούν εκτιμήσεις, που κύριο στόχο έχουν να διαμορφώσουν ένα κλίμα αποδοχής του «εξορυκτισμού» ως διαδικασία αποπληρωμής του χρέους και ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Οδηγούμαστε σε παραχωρήσεις περιοχών και επιλογή εταιρειών με διαδικασίες “FastTrack” από εξωθεσμικά όργανα. Μια τέτοια εξέλιξη το μόνο που εγγυάται είναι την καταλήστευση των όποιων κοιτασμάτων και μηδαμινά οφέλη για το κράτος και την κοινωνία.Μέσα στο πλαίσιο αυτό, κυρώνονται και προωθούνται, με άκρως αντιδημοκρατικές διαδικασίες, χωρίς δηλαδή να έχει προηγηθεί ουσιαστική διαβούλευση και συζήτηση, συμβάσεις «ανοικτής πόρτας», για έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων σε περιοχές καιοικόπεδα, θαλάσσια και χερσαία. Σοβαρό ζήτημα είναι η έλλειψη περιβαλλοντικών όρων, που προβλέπονται από την Οδηγία 30/2013, την οποία η χώρα μας δεν έχει ακόμη ενσωματώσει, ενώ δεν έχει προχωρήσει στην κύρωση του Πρωτοκόλλου της Βαρκελώνης, που υπογράφηκε το 1994 και αφορά την προστασία της Μεσογείου από τη ρύπανση και από τις εξορύξεις στην υφαλοκρηπίδα. Παρόμοια, δεν πρέπει να παραβλέπουμε επίσης ότι οι εξορύξεις πετρελαίου και υδρογονανθράκων είναι από εκείνες τις διαδικασίες που επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την κλιματική αλλαγή, στον τομέα των ανθρωπογενών παρεμβάσεων.Ένα μεγάλο θέμα, επίσης είναι, το ότι έχουμε «εξασφαλίσει» στους ενδιαφερομένους επενδυτές πολύ χαμηλή φορολόγηση.
Δεν είμαστε αντίθετοι ως ΣΥΡΙΖΑ στην έρευνα και στην αξιοποίηση του ορυκτού μας πλούτου, εάν υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα,όμως θα είναι μακρύςο δρόμος που πρέπει να ακολουθηθεί, με λεπτομερείς γεωλογικές και γεωχημικές έρευνες, μέχρις ότου έρθει η εποχή να στηθούν τα ερευνητικά γεωτρύπανα. Η βεβαιότητα επιτυγχάνεται από τη στιγμή που έχουν ολοκληρωθεί οι έρευνες και γίνονται γνωστά όλα τα φυσικοχημικά και γεωλογικά στοιχεία. Η ίδια η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει την αναγκαιότητα συστηματικών ερευνών ακόμη και δεκαετίας πριν η έρευνα οδηγηθεί σε απτά αποτελέσματα. Η ενεργειακή πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ δεν αυτονομεί το ζήτημα της εκμετάλλευσης τυχόν κοιτασμάτων από την απόλυτη προτεραιότητα της προστασίας του περιβάλλοντος.Τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά κόστη από έναν τέτοιο προσανατολισμό του παραγωγικού μοντέλου, προδιαγράφονται τεράστια σε μια μεσογειακή νησιωτική χώρα, με ευαίσθητα οικοσυστήματα, θαλάσσια και χερσαία, με ιδιαίτερη πολιτισμική κληρονομιά, με τον τουρισμό μια από τις βασικές παραγωγικές της δραστηριότητες, με τις αντίστοιχες πραγματοποιημένες υποδομές και επενδύσεις.
Μοντέλο αναπτυξιακό της χώρας είναι, πρώτα απ’ όλα, η ανάπτυξη με σεβασμό στο περιβάλλον, με σεβασμό στα οικοσυστήματα, είναι η ανάπτυξη με νέες ενεργειακές τεχνολογίες, η αξιοποίηση ουσιαστικά των πλεονεκτημάτων της χώρας μας.Βέβαια, με τη σημερινή κυβέρνηση δεν υπάρχει προστασία του δημόσιου συμφέροντος, προστασία του περιβάλλοντος και των τοπικών κοινωνιών. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με μια άλλη κυβέρνηση, μια κυβέρνηση με πυρήνα τον ΣΥΡΙΖΑ και τους συμμάχους του.
Μανόλης Ντουντουνάκης
Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό Πολυτεχνείου Κρήτης
Υποψήφιος Διδάκτορας
Αιρετό μέλος Περιφερειακού Συντονιστικού Συμβουλίου ΣΥΡΙΖΑ Κρήτης