Αξιότιμε κ. Διευθυντά.
Δάφνη Λαμπρογιαννη, Κώστας Κόκλας, Μαρία Σαουσοπούλου , Γιώργος Πυρπασόπουλος, είναι ικανοποιητικοί λόγοι να αφήσω κατά μέρος τις επιφυλάξεις μου και να επισκεφθώ ξανά το κατ’ ευφημισμόν Θέατρο της Ανατολικής Τάφρου, έστω και στην νέα του μορφή. Και φυσικά οι εξαγγελθείσες παρεμβάσεις για την βελτίωση της ορατότητας και της ηχητικής κάλυψης του χώρου.
Αριστοφάνη «Εκκλησιάζουσες» η παράσταση, από το Θέατρο του Νέου Κόσμου (Θ. Ν. Κ.) και μην πάει το μυαλό σας στην … Αμερική. Το Θέατρο του Νέου Κόσμου, Αντισθένους και Θαρύπου γωνία, εκεί στην αρχή της Αμβροσίου Φραντζή, είναι μια από τις μικρές περιφερειακές σκηνές έξω από το κέντρο της Αθήνας που χρόνια τώρα «σηκώνει» στους μικρούς της ώμους την πολιτιστική συνέχεια της πατρίδας μας.
Πολλά έχουν κατά καιρούς γραφτεί για τις περιφερειακές αυτές σκηνές και για το θετικό έργο που παράγεται σ’ αυτές. Και να που το Θ. Ν. Κ. τολμά μια μεγάλη παραγωγή και μια περιοδεία πανελλαδικά και επισκέπτεται και τα Χανιά για δυο βραδιές αριστοφανικής κωμωδίας.
Το έργο, καίτοι γραμμένο είκοσι τέσσερεις αιώνες πριν είναι τόσο επίκαιρο, όσο και την χρονική στιγμή που γράφτηκε (392 π. Χ.). Η εναλλασσόμενη άσκηση εξουσίας από τους «δημαγωγούς» εκείνης της περιόδου, στο όνομα πάντα της «…σωτηρίας της πατρίδας», θυμίζει έντονα τα σημερινά πολιτικά αδιέξοδα της ελληνικής κοινωνίας. Και η προτεινόμενη ριζοσπαστική λύση της ανάληψης της εξουσίας από τις γυναίκες – και την παράλληλη εφαρμογή ενός «κομμουνιστικού» συστήματος διαχείρισης των κοινών, έχει σημαντικές ομοιότητες στην ανάγκη ανάθεσης της σύγχρονης εξουσίας σε «αδιάφθορους» πολιτικούς που δεν έχουν ασκήσει «εξουσία» μέχρι σήμερα, είτε από την δημαγωγία των κλασσικών πολιτικών δομών, είτε από την «τρομοκρατία» που ασκούν οι ίδιοι και τα «μέσα» που διαθέτουν.
Πολιτικός Αριστοφάνης λοιπόν; Μάλιστα! Και όχι «μεταφραστικά» επικαιροποιημένος, όπως συνηθίζεται στα σύγχρονα «ανεβάσματα» άλλων κωμωδιών του.
Αυτό διευκόλυνε πολύ την σκηνοθετική άποψη γιατί δεν χρειάστηκε να «τραβηχτεί από τα μαλλιά η πολιτική διάσταση» ώστε να αποδοθεί το σύγχρονο γίγνεσθαι. Έτσι η συμβολή των υπολοίπων παραγόντων που διαμορφώνουν το θεατρικό αποτέλεσμα ήλθε αβίαστα να δέσει το τελικό αποτέλεσμα:
– Η παντελής έλλειψη εικαστικού σκηνικού – που ξένιζε αρχικά, αλλά που αγνοήθηκε στην πορεία – ανέδειξε αυτό που είναι η πεμπτουσία του Θεάτρου, ο λόγος. Άλλωστε η πολιτική πρόταση του έργου και της παράστασης, δηλαδή η επαναφορά της πολιτικής στο κέντρο των εξελίξεων απαιτεί την κατάργηση εκείνων των «φτιασιδιών» που εκτρέπουν την Δημοκρατία από τους στόχους της και φέρνουν στο επίκεντρο τα δευτερεύοντα στοιχεία που αλλοιώνουν το περιεχόμενό της.
– Η μεγάλη σκηνική πείρα των ηθοποιών, που απέφυγαν την «τηλεοπτική» τους μανιέρα που τους έχει κάνει γνωστούς στο κοινό. Όχι μόνο αυτούς που ανέφερα στην αρχή αλλά ολοκλήρου του θιάσου.
– Ο χορός των γυναικών, τόσο στην ροή του λόγου των χορικών, όσο και για την κίνηση πάνω στην σκηνή
– Η μουσική του Θάνου Μικρούτσικου (που οι Μπρεχτικές επιδράσεις που ομολογεί ο ίδιος στο πρόγραμμα ότι του προκάλεσε η σκηνοθετική άποψη για τον ρόλο της Πραξαγόρας και που θύμιζαν έντονα το δεύτερο μέρος στην Μουσική Πράξη στον Μπρεχτ – έργο του ιδίου στην αρχή της συνθετικής του σταδιοδρομίας) «έσπρωχνε» στην σωστή κατεύθυνση την σκηνοθεσία.
– Οι χορογραφίες, εναρμονισμένες με την μουσική του έργου σε ένα αδιαίρετο σύνολο, κυλούσε αβίαστα, με απλές κινήσεις όχι επιτηδευμένες, βγαλμένες μέσα από το ίδιο το κείμενο, δηλαδή μέσα από την ίδια την ζωή.
– Η ενδυματολογική επιλογή απέπνεε μια δόση αισιοδοξίας, τόσο απαραίτητη και τότε και τώρα. Ακόμα και η αλλαγή των ρούχων επί σκηνής είχε αισθητική χωρίς να παραπέμπει σε αισθησιασμό καίτοι ακολουθούσε η «αριστοφανική» σεξιστική διάθεση στην τελευταία σκηνή πριν το φινάλε.
Αλάνθαστη παράσταση;
Αν την έβλεπα έτσι θα έλεγα ότι κάτι δεν είδα καλά. Υπήρξαν στιγμές που, σαν κάτι απρόσμενο, προκαλούσαν ένα … δισταγμό, μια στιγμιαία ασυνέχεια στην ροή και τον ρυθμό της παράστασης. Προσπάθησα να εντοπίσω τις αιτίες. Κι αυτές δεν ήταν άλλες από τα προβλήματα που παρουσιάζει και η νέα διαμόρφωση του Θεάτρου της Ανατολικής Τάφρου.
– Οι «εξωτερικοί ήχοι», θόρυβοι της πόλης που επενέβαιναν στην «εσωτερικότητα» των στιγμών (φαίνεται ότι κάποιος σκύλος της γειτονιάς … διαφωνούσε με το έργο. Κι αυτά τα μηχανάκια με τις … παραποιημένες εξατμίσεις …)
– Ο κρότος των τακουνιών πάνω στο δάπεδο της εξέδρας που προστέθηκε στην ορχήστρα και που αποσπούσε μερικές φορές την προσοχή των ηθοποιών από την δράση.
– Η «ανάγκη» λειτουργίας play back στην απόδοση των τραγουδιών, ώστε να καλυφθούν οι ηχητικές αδυναμίες του χώρου.
– Και τέλος η δυσχέρεια χρήσης των αναγκαίων «παρόδων» εισόδου των ηθοποιών επί σκηνής, από την έλλειψη «αντηχείου» πίσω από την εξέδρα.
(Οφείλω να ομολογήσω το συγκινητικό ενδιαφέρον που επιδεικνύει ο Δήμαρχος για την αποκατάσταση των προβλημάτων αυτών. Μακάρι και οι λοιποί αρμόδιοι να έδειχναν το ίδιο ενδιαφέρον.)
Συγχαρητήρια λοιπόν στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Τους εύχομαι καλή επιτυχία και στις υπόλοιπες παραστάσεις και καλή συνέχεια στην πορεία τους στα καλλιτεχνικά μας πράγματα. Τέτοιες προσπάθειες έχουμε όλοι ανάγκη.
Κρίμα ωστόσο για την μικρή προσέλευση των θεατών, γύρω στα τριακόσια άτομα, στην παράσταση που παρακολούθησα (15/7). Ας το αποδώσω στην οικονομική δυσπραγία της περιόδου και την «οικονομική τρομοκρατία» που ασκούν τα media. Γιατί υπήρχε και το ποδόσφαιρο …
Ευχαριστώ για την φιλοξενία,
Μανόλης Πουλής
