Μια ιδιότυπη θανατηφόρα «επιδημία» πλήττει τον ανθρώπινο πληθυσμό, σύμφωνα με έρευνα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που δόθηκε στη δημοσιότητα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αυτοκτονίας. Βάσει των στοιχείων, κάθε 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος θέτει τέρμα στη ζωή του, ενώ σε ετήσια βάση οι θάνατοι λόγω αυτοκτονίας είναι περισσότεροι από τους θανάτους σε πολεμικές συρράξεις.
Μία από τις βασικότερες αιτίες που οδηγούν στην αυτοκτονία είναι η κατάθλιψη, ένα «τέρας» που ολοένα και μεγαλώνει. Η κατάθλιψη επηρεάζει ανθρώπους όλων των ηλικιών, από όλα τα κοινωνικά στρώματα, σε όλες τις χώρες του κόσμου. Πάνω από το 4% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από την «σιωπηλή νόσο», με τον γυναικείο πληθυσμό και τους νέους να κρατούν την πρωτιά και τους ηλικιωμένους να ακολουθούν.
Πάνω από 300 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κατάθλιψη, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Πιο συγκεκριμένα συνολικά περίπου 322 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με κλινική κατάθλιψη μέσα σε έναν χρόνο, σημειώνοντας μια αύξηση που αγγίζει το 18,4% τα τελευταία 10 χρόνια.
Το 80% των ψυχικά πασχόντων ζουν σε χώρες με χαμηλό/μεσαίο εισόδημα και κοινωνική ανασφάλεια, αλλά και σε χώρες που έχει εξαπλωθεί η ανεργία και η φτώχεια και οι πολεμικές συγκρούσεις. Δίπλα στους ανθρώπους που διαγνώσθηκαν με κατάθλιψη, συνυπάρχουν και 250 εκ. άνθρωποι που πάσχουν από ορισμένες διαταραχές άγχους, από φοβίες, κρίσεις πανικού και μετατραυματικό στρες. «Τα στοιχεία αυτά είναι ένα εγερτήριο κάλεσμα για όλες τις χώρες. Πρέπει να ξανασκεφτούμε την προσέγγιση μας στην ψυχική υγεία και να την αντιμετωπίσουμε με τον επείγοντα χαρακτήρα που της αξίζει», όπως έχει υπογραμμίσει η γενική διευθύντρια του ΠΟΥ, Μαργαρίτα Τσαν.
Η κατάθλιψη προκαλεί ψυχική οδύνη. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη δυσκολεύονται να πραγματοποιήσουν ακόμη και τις πιο απλές καθημερινές τους δραστηριότητες κι αυτό έχει μερικές φορές καταστροφικές συνέπειες στις σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους τους αλλά και στην ικανότητά τους να εργαστούν και να κερδίσουν τα προς το ζην.
Στη χειρότερη περίπτωση η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει σε αυτοκτονία που πλέον αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου στις ηλικίες από 15 έως 29 μετά τα τροχαία δυστυχήματα. Συνολικά, σχεδόν 800.000 άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο -περισσότεροι από εκείνους που πεθαίνουν από μαλάρια ή καρκίνο του μαστού, στον πόλεμο ή από ανθρωποκτονία, αναφέρει η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Τι είναι η κατάθλιψη;
Είναι μια ασθένεια που χαρακτηρίζεται από επίμονη θλίψη και απώλεια ενδιαφέροντος για τις δραστηριότητες που συνήθως κάποιος απολαμβάνει και συνοδεύεται από μια αδυναμία να πραγματοποιήσει τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Επιπλέον, τα άτομα με κατάθλιψη συνήθως παρουσιάζουν τα εξής συμπτώματα: απώλεια ενέργειας, αλλαγές στην όρεξή τους για φαγητό, διαταραχές στον ύπνο (κοιμούνται περισσότερο ή λιγότερο), ανησυχία, μειωμένη συγκέντρωση, αποφασιστικότητα, άγχος, αίσθημα απαξίωσης του εαυτού τους, αίσθημα ενοχής ή απελπισίας, σκέψεις αυτοτραυματισμού ή αυτοκτονίας.
Η κατάθλιψη είναι κάτι που μπορεί να συμβεί στον καθένα. Δεν είναι σημάδι αδυναμίας αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι θεραπεύεται. Με συνεδρίες ή αντικαταθλιπτικά φάρμακα ή συνδυασμό και των δυο.
Η ανάγκη αντιμετώπισης του στίγματος
Ένα βασικό βήμα για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης είναι η καταπολέμηση των προκαταλήψεων και των διακρίσεων.
«Το στίγμα που συνοδεύει τις ψυχικές νόσους, είναι ο λόγος για τον οποίο ονομάσαμε την εκστρατεία για την κατάθλιψη: ‘Ας μιλήσουμε’», δηλώνει ο δρ. Σεκχάρ Σαξένα, διευθυντής του Τμήματος Ψυχικής Υγείας και Κατάχρησης Ουσιών του ΠΟΥ. «Για κάποιον που έχει κατάθλιψη το να μιλήσει γι’ αυτό σε ένα άτομο που εμπιστεύεται είναι συχνά το πρώτο βήμα για τη θεραπεία και την αποκατάσταση».
Επίσης υπάρχει ανάγκη για την αύξηση των επενδύσεων στον τομέα της ψυχικής υγείας. Σε πολλές χώρες, δεν υπάρχει ή υπάρχει πολύ μικρή υποστήριξη στα άτομα με ψυχικές διαταραχές. Ακόμη και σε αναπτυγμένες χώρες με υψηλό εισόδημα, σχεδόν το 50% των ατόμων με κατάθλιψη δεν ακολουθούν κάποια θεραπεία.
Κατά μέσο όρο, μόνο το 3% των κρατικών προϋπολογισμών για την υγεία επενδύεται στον τομέα της ψυχικής υγείας. Αυτό κυμαίνεται από λιγότερο από 1% σε χώρες με χαμηλό εισόδημα έως 5% στις χώρες υψηλού εισοδήματος.
Επίσης ο ΠΟΥ υπενθυμίζει ότι οι επενδύσεις στον τομέα της ψυχικής υγείας έχουν αντίκτυπο από οικονομικής άποψης. Για κάθε ένα δολάριο που επενδύεται στις θεραπείες για τις ψυχικές νόσους, τέσσερα δολάρια επιστρέφονται λόγο της καλύτερης υγείας και της ικανότητας για εργασία.
Αντιμετωπίστε την κατάθλιψη
Μιλήστε σε κάποιον που εμπιστεύεστε για τα συναισθήματά σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται καλύτερα αν μιλήσουν σε κάποιον που νοιάζεται γι’ αυτούς.
Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι αρκετό, τότε ζητήστε επαγγελματική βοήθεια. Παράλληλα προσπαθήστε να συνεχίσετε τις δραστηριότητες που κάνατε όταν ήσασταν καλά.
Διατηρείστε την επαφή με την οικογένεια και τους φίλους σας. Γυμναστείτε ακόμη και με περπάτημα σε κοντινή απόσταση. Προσπαθήστε να επιμείνετε στις συνήθειες σας αναφορικά με τη διατροφή και τον ύπνο.
Το σημαντικότερο είναι να μην ντρέπεστε. Αποδεχτείτε ότι μπορεί να έχετε κατάθλιψη και ρυθμίστε ανάλογα τις προσδοκίες που έχετε από τον εαυτό σας. Μπορεί να μη μπορείτε να είστε σε θέση να κάνετε τόσες επιτυχίες όσες συνήθως.
Πρέπει ή να περιορίσετε ή να σταματήσετε την κατανάλωση αλκοόλ και να απέχετε από τη χρήση ναρκωτικών ουσιών που μπορεί να επιδεινώσουν την κατάθλιψη.
Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί. Αν νομίζετε ότι έχετε κατάθλιψη το μόνο που χρειάζεται είναι να αναζητήσετε βοήθεια.
Για όσους γνωρίζουν ή ζουν με κάποιον που έχει κατάθλιψη
Η καλύτερη κατανόηση του τι είναι η κατάθλιψη, και του πώς αυτή μπορεί να προληφθεί και να θεραπευθεί, θα συμβάλει στη μείωση του στίγματος και θα οδηγήσει περισσότερους ανθρώπους στο να ζητήσουν βοήθεια.
Επτά τρόποι για να βοηθήσετε:
- Κάντε ξεκάθαρο ότι θέλετε να βοηθήσετε, ακούστε χωρίς να κρίνετε και προσφέρετε την υποστήριξή σας
- Προτρέψτε τον άνθρωπο σας να ζητήσει επαγγελματική βοήθεια αν είναι εφικτό. Προσφερθείτε να τους συνοδέψετε στις συνεδρίες
- Αν δοθεί φαρμακευτική αγωγή βοηθήστε τους να την ακολουθήσουν σωστά. Να είστε υπομονετικοί, χρειάζεται χρόνος για να αισθανθούν καλύτερα.
- Βοηθήστε τους στις καθημερινές τους δραστηριότητες και στο να ακολουθούν συγκεκριμένο σύστημα στη διατροφή και τον ύπνο τους
- Ενθαρρύνετέ τους να κάνουν γυμναστική και να συμμετέχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες
- Μάθετε περισσότερα για την κατάθλιψη
- Αν σκέφτονται να κάνουν κακό στον εαυτό τους ή το έχουν ήδη κάνει μην τους αφήνετε μόνους. Ζητήστε τη συμβουλή των ειδικών. Στο μεταξύ απομακρύνετε φάρμακα, αιχμηρά αντικείμενα και όπλα
Θυμηθείτε: Όταν ζείτε με κάποιον που έχει κατάθλιψη μπορείτε να τον βοηθήσετε να γίνει καλά, αλλά πρέπει παράλληλα να φροντίζετε τον εαυτό σας.