Γράφει ο Δρ. Στυλιανός Ψυχαράκης M.D., Ph.D.
Ειδικός ιατρός γενικής και οικογενειακής ιατρικής, Διδάκτωρ Ιατρικής Πανεπιστημίου Κρήτης
Έπειτα από μία ‘‘ανάσα’’ φρέσκου αέρα και βροχοπτώσεων σε πολλές περιοχές της Κρήτης, η μετεωρολογική υπηρεσία με ανακοίνωση της ενημερώνει τους πολίτες ότι θα υπάρξουν και πάλι το επόμενο διήμερο υπερβάσεις των αιωρούμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα λόγω μεταφοράς αφρικανικής σκόνης. Πιο συγκεκριμένα, η συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων PM10, αναμένεται να ξεπεράσει το όριο της μέσης ημερήσιας τιμής των 50 μg/m3 και το φαινόμενο εξελίσσεται από χθες Κυριακή 25 και θα συνεχιστεί σήμερα Δευτέρα 26 Μαρτίου σε ολόκληρο το νησί.
Οι μετρήσεις εκτός από τα φυσικά στοιχεία στη σκόνη της ερήμου, καταγράφουν και ουσίες που παράγονται από ανθρωπογενή δραστηριότητα. Σε περιπτώσεις έντονης παρουσίας της σκόνης, εντοπίζονται και βαρέα μέταλλα σε συγκέντρωση:
- 173μgr μολύβδου
- 60 μgr ψευδαργύρου
- 10 μgr χρωμίου
- 6 μgr βαναδίου, ανά γραμμάριο σκόνης.
Η αφρικανική σκόνη έχει υψηλή συσχέτιση με τα προβλήματα υγείας του ελληνικού πληθυσμού, καθώς έχει παρατηρηθεί πως σε ημέρες με έντονες συγκεντρώσεις σκόνης αυξάνονται τα καταγεγραμμένα περιστατικά με ασθενείς που αντιμετωπίζουν αναπνευστικά, καρδιολογικά, αλλεργικά και οφθαλμολογικά προβλήματα. Αυτό συμβαίνει γιατί τα αιωρούμενα σωματίδια μπορούν να έλθουν σε επαφή με τους βλεννογόνους του ανθρώπου πολύ ευκολότερα.
Το Αναπνευστικό Σύστημα αποτελεί το πιο ευάλωτο όργανο στόχο του ανθρώπου σε περιπτώσεις αυξημένης ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η αφρικανική σκόνη εισέρχεται στο ρινικό βλεννογόνο προκαλώντας ρινική συμφόρηση και αυξημένη παραγωγή βλέννης, παρεμποδίζοντας την εύρυθμη λειτουργία του ρινικού επιθηλίου. Στη συνέχεια βάλλονται η τραχεία και οι βρόγχοι με αποτέλεσμα την εμφάνιση οιδήματος και βλέννης στις αεροφόρους οδούς, γεγονός που προκαλεί δύσπνοια και συριγμό. Στις περιπτώσεις αυτές, παρατηρούμε έξαρση των συμπτωμάτων του Άσθματος και γι αυτό το λόγο κρίνεται πολλές φορές απαραίτητη η τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής του ασθενούς. Τελικό αποδέκτη της αφρικανικής σκόνης, αποτελούν οι πνευμονικές κυψελίδες, οι οποίες φλεγμαίνουν και επιδεινώνουν τη δύσπνοια σε ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.). Οι ασθενείς με Χ.Α.Π. οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί σε τέτοιου είδους περιβαλλοντικές συνθήκες και να απευθύνονται άμεσα στο θεράποντα ιατρό τους για την τροποποίηση της φαρμακευτικής τους αγωγής.
Το Καρδιαγγειακό Σύστημα αποτελεί έναν έμμεσο στόχο της αφρικανικής σκόνης. Τόσο η καρδιά όσο και το αγγειακό δέντρο του ανθρώπου βρίσκονται καλά προστατευμένα στο εσωτερικό του σώματος μας. Επομένως η αφρικανική σκόνη που βρίσκεται στο περιβάλλον δε μπορεί να έλθει σε άμεση επαφή με τα όργανα αυτά. Στην πραγματικότητα η αφρικανική σκόνη παρεμποδίζει την επαρκή οξυγόνωση του σώματος λόγω της υψηλής συγκέντρωσης της στην ατμόσφαιρα. Ως αποτέλεσμα έχουμε την αύξηση της δραστηριότητας του καρδιαγγειακού συστήματος, το οποίο υφίσταται υψηλές πιέσεις και είναι δυνατόν να παρουσιάσει δυσλειτουργία, ιδιαίτερα σε ασθενείς που πάσχουν από Ισχαιμική Καρδιοπάθεια και Καρδιακή Ανεπάρκεια. Στις συγκεκριμένες περιπτώσεις ασθενών, θα πρέπει να υπάρχει ιατρική παρέμβαση και προσαρμογή της αγωγής για να προληφθούν τα πιθανά συμπτώματα που θα εμφανιστούν.
Όσον αφορά τους Οφθαλμούς, η αφρικανική σκόνη έρχεται σε άμεση επαφή με τον οφθαλμικό βλεννογόνο προκαλώντας ερεθισμό και Επιπεφυκίτιδα. Παράλληλα η αφρικανική σκόνη επηρεάζει το Δέρμα προκαλώντας ποικίλες Δερματοπάθειες. Τέλος η περιβαλλοντική επιβάρυνση που οφείλεται στους αφρικανικούς ανέμους προκαλεί Αλλεργικές Αντιδράσεις οι οποίες μπορούν να επιφέρουν αλλαγές στην καθημερινότητα των Κρητικών και να τροποποιήσουν το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Για τους παραπάνω λόγους σημαντικό είναι οι ευπαθείς ομάδες να περιορίσουν τη σωματική τους δραστηριότητα, ιδιαίτερα αν αυτή γίνεται σε εξωτερικούς χώρους.
Τις συγκεκριμένες ημέρες που προβλέπει η μετεωρολογική υπηρεσία ότι θα υπάρχει αυξημένη αφρικανική σκόνη είναι σχεδόν αδύνατον να την αποφύγουμε. Όμως είναι σχετικά εύκολα να ανακουφιστούμε από το τη ρινόρροια , τη δακρύρροια, τη δύσπνοια, τους πονοκεφάλους και τη σωματική καταβολή µε την αποφυγή του αιτίου που τα προκαλεί την αλλεργία. Ακολουθούν κάποιες πρακτικές συμβουλές οι οποίες σίγουρα θα βοηθήσουν στην ύφεση των συμπτωμάτων:
- Ενήλικες με αναπνευστικό πρόβλημα, ενήλικες καρδιοπαθείς και παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα θα πρέπει να περιορίσουν κάθε έντονη σωματική άσκηση, ιδιαίτερα αν αυτή γίνεται σε εξωτερικούς χώρους.
- Προτιμήστε να γυμνάζεστε σε κλειστούς χώρους .
- Φοράτε απαραίτητα γυαλιά ηλίου, ιδιαίτερα αν έχετε επιπεφυκίτιδα.
- Κλείνετε τα παράθυρα όταν οδηγείτε στην εξοχή και χρησιμοποιείτε στο αυτοκίνητο κλιματισμό που διαθέτει ειδικά φίλτρα
- Προσπαθήστε να περιορίσετε τις εξόδους όταν η ποσότητα της σκόνης στην ατμόσφαιρα είναι πολύ υψηλή.
- Όταν είναι δυνατό κρατήστε κλειστές τις πόρτες και τα παράθυρα. Ένας ιονιστής αέρα, ίσως βοηθήσει.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να τονίσουμε ότι άτομα με προβλήματα υγείας, τα παιδιά και άτομα που υποφέρουν από πνευμονοπάθειες, καρδιοπάθειες και αλλεργίες είναι απαραίτητο να συμβουλεύονται το γιατρό τους ώστε να τους χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία.