Του Ηρακλή Καλογεράκη, Αντιναύαρχου Πολεμικού Ναυτικού (ε.α.)
Η Κρήτη, το 5o μεγαλύτερο νησί στη μεσόγειο και το μεγαλύτερο της χώρας μας, ήταν από την Μινωική εποχή Ελληνική, έχοντας Ελληνικές καταβολές, κοινά ήθη, έθιμα και παραδόσεις.
Η μεγαλόνησος περιβρέχεται από 4 πελάγη (Ιόνιο, Βόρειο & Νότιο Κρητικό και Καρπάθιο) και βρίσκεται σε σπουδαία στρατηγική θέση αφού είναι στο σταυροδρόμι των θαλάσσιων δρόμων 3 ηπείρων.
Το νησί έχει 8 μεγάλους κόλπους (Κισσάμου, Χανίων, Αλμυρού, Ηρακλείου, Μαλίων, Μιραμπέλου, Σητείας & Μεσαράς) ενώ γύρω από την Κρήτη υπάρχουν τουλάχιστο 1.300 νησίδες, νησίδια, βραχονησίδες και βράχοι (ανεπίσημη καταγραφή). Από αυτά τα 284 έχουν όνομα, τα 78 είναι αξιόλογου μεγέθους, ενώ τα υπόλοιπα που είναι πολύ μικρά, δεν έχουν όνομα. Από τα παρακείμενα νησιά, δύο κατοικούνται σήμερα (Γαύδος & Χρυσή ή Γαιδουρονήσι, απογραφή 2011), τρία κατοικούντο με την απογραφή του 2001 (Γαύδος (183 άτομα), Γαυδοπούλα (3 άτομα) και Χρυσή (3 άτομα), ενώ άλλα 6 επιπλέον κατοικούντο παλαιότερα (Κουφονήσια, Ελαφονήσι, Γραμβούσα, Σούδα, Δία και Σπιναλόγκα).
Τα αξιόλογου μεγέθους παρακείμενα νησιά, πάντα αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι της Κρήτης, αφού σε μερικά από αυτά χτίστηκαν για τη προστασία της, ισχυρά κάστρα-φρούρια και αφού η διαβίωση σε αυτά εξαρτάτο από το μεγάλο νησί.
Στα νησιά-φρούρια αυτά (Σούδα, Γραμβούσα, Σπιναλόγκα) ζούσαν εκατοντάδες στρατιώτες με τις οικογένειες τους και ήταν όλοι καταγεγραμμένοι στα κατάστιχα των κατακτητών της Κρήτης. Άλλωστε σε όλους τους χάρτες ακόμη και στους τουρκικούς, όταν αναφέρονται στη Κρήτη, εμφανίζουν και τις νησίδες και τα νησίδια που είναι γύρω από αυτή. Συνεπώς κάθε βράχος, νησίδιο και νησίδα κοντά στη Μεγαλόνησο πάντα ήταν και είναι, Κρητικό έδαφος.
Από την πρώτη χαρτογράφηση της Κρήτης, οι μεγαλύτερες παρακείμενες νησίδες αποτελούσαν αναπόσπαστο τμήμα της γης της. Αξιοσημείωτα είναι πως ο Ολλανδός χαρτογράφος το 1658, με τα μέσα της εποχής του, είχε αποτυπώσει γύρω από την Κρήτη τις 78 επώνυμες νησίδες.
Ο χάρτης που εξεδόθη όταν η Κρήτη έγινε από «εγιαλέτι» (μεγάλη διοικητική Περιφέρεια), «βιλαέτι» (επαρχία) το 1907 , λίγο πριν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, τα λέει όλα.
Η κυριαρχία στη Κρήτη, ανέκαθεν ήταν το «μήλο της έριδος» στη περιοχή, τα δε κυριαρχικά της δικαιώματα, ακόμη και σήμερα, αποτελούν διακαή πόθο αυτών που ονειρεύονται «γαλάζιες πατρίδες» ή των ταραχοποιών της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Κρήτη, σύμφωνα με τον Όμηρο, κατοίκησαν διαδοχικά Κύδωνες, Πελασγοί, Αχαιοί και Δωριείς με σπουδαιότερες πόλεις την Κνωσό, Γόρτυνα, Λύκαστο, Μίλητο, Λύκτο, Ρύτιον και Φαιστό.
Όμως, σύμφωνα με Παυσανία, Διόδωρο, Στράβωνα κ.α. αρχικά στην Κρήτη κατοικούσαν οι Ιδαίοι (Κ(ου)ρήτες–Κρήτες), οι οποίοι θεωρούνται αυτόχθονες. Επί βασιλείας Κρηθέα, ήρθαν από Πελοπόννησο Αχαιοί και Δωριείς Αρκάδες, με αρχηγό τον Τέκταμο του οποίου εγγονός ήταν ο Μίνωας. Ο Μίνωας με τη βοήθεια του αδελφού του Ραδάμανθυ, συνένωσαν όλα τα φύλα και δημιούργησαν τον πρώτο στον κόσμο πολιτισμό.
Έφτιαξαν πρώτοι στον κόσμο, σύνταγμα, βουλή, νόμους και όργανα ελέγχου και επίσης πρώτοι συγκρότησαν πολεμικό ναυτικό για να διώξουν τους ληστές-πειρατές από τα νησιά και τα πελάγη τους. Οι Κρήτες έγιναν πρώτα καλοί ναυτικοί και μετά θαλασσοκράτορες, ανοίγοντας τους θαλάσσιους δρόμους για να επικοινωνούν και μεταξύ τους και με τους γείτονες προκειμένου να πλουτίσουν και να τους μεταδώσουν «πολιτισμό». Κατά την προϊστορική περίοδο κάθε πόλη αποτελούσε ξεχωριστή επικράτεια. Όμως, όλες οι πόλεις, είχαν ίδια γλώσσα, ίδια ήθη και κοινά έθιμα. Ήταν πόλεις ελληνικές που διατήρησαν την αυτοτέλεια τους μέχρι πρώτη Βυζαντινή κυριαρχία (το 330). Η Κρήτη τότε με τα παρακείμενα νησιά της αποτέλεσε «θέμα», δηλαδή περιοχές εγκατάστασης στρατιωτών υπό τον στρατηγό τους, που εξελίχτηκε σε διοικητική περιφέρεια και εντάχθηκε στην Ιλλυρία.
Αργότερα (το 395) το νησί περιελήφθη στο Ανατολικό Ρωμαϊκό κράτος και σύμφωνα με τον ιστορικό-γεωγράφο Ιεροκλή, στο έργο του «Συνέκδημον», είχε 21 μεγάλες πόλεις με πρωτεύουσα τη Γόρτυνα και τη νήσο Κλαύδο (σημερινή Γαύδο). Ακολούθως κυριάρχησαν διαδοχικά στο νησί Σαρακηνοί (Ισπανοί εξόριστοι μουσουλμάνοι που έγιναν πειρατές), πάλι Βυζαντινοί, Γενοβέζοι, Ενετοί, Οθωμανοί, Αιγύπτιοι και τέλος ξανά Οθωμανοί μέχρι την ένωση του με την Ελλάδα.
Κυριαρχία νησιών και κυριαρχικά δικαιώματα.
Σύμφωνα με τη σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας (ΔΔΘ) του 1982 (επικυρώθηκε το 1994), νησί είναι μόνο μια φυσικά διαμορφωμένη περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από νερό και που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια του νερού, όλες τις μέρες του χρόνου (μέγιστη πλημμυρίδα). Τα νησιά (εξαιρούνται τα τεχνητά), ανεξαρτήτως της θέσεως τους, του μεγέθους ή της ομορφιάς τους, δικαιούνται να έχουν ότι ακριβώς έχει και μια ηπειρωτική περιοχή. Δηλαδή, Χωρική Θάλασσα (ΧΘ) εύρους μέχρι 12 νμ , συνορεύουσα ζώνη (ΣΖ) μέχρι 24 νμ από γραμμή βάσεως, Υφαλοκρηπίδα και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ).
Όλα έχουν υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, αρκεί να μπορούν να συντηρήσουν ανθρώπινη διαβίωση. Δηλαδή να έχουν χώρο και έδαφος κατάλληλο για ανθρώπινη διαβίωση. Αξιοσημείωτο είναι πως μέχρι το 2020 η μόνη χώρα που είχε Χ.Θ μόνο 6 νμ ήταν η Ελλάδα.
Όμως πρόσφατα, στις 20/12021, με ευρύτατη πλειοψηφία 284 βουλευτών ψηφίστηκε νομοσχέδιο το οποίο επεκτείνει την χωρική μας θάλασσα στο Ιόνιο Πέλαγος από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια.
Για την εύκολη αποτύπωση και χάραξη της ΧΘ, στην οποία το παράκτιο κράτος ασκεί ΠΛΗΡΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ, υπάρχει η πρόβλεψη (άρθρο 7 ΔΔΘ) όταν η ακτογραμμή είναι «δαντελωτή» αφενός να κλείνονται οι κολπώσεις με μια ευθεία γραμμή και αφ’ ετέρου να ενώνονται οι άκρες των οδοντώσεων με τα πλησίον νησιά ή μεταξύ τους.
Από αυτές τις ευθείες γραμμές, θα μετράμε το εύρος της Χ.Θ. Επίσης όπου υπάρχουν πολλές νησίδες, νησίδια ή βράχοι κοντά στις ακτές ή συστάδες νησιών, μπορούμε να τα περικλείσουμε με ευθείες γραμμές και από αυτές να μετράμε το εύρος της Χ.Θ. Μέχρι και οι «σκόπελοι» που δεν δικαιούνται ΑΟΖ ή ΧΘ (άρθρο 13), υπό προϋποθέσεις, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για χάραξη των γραμμών βάσεως που θα είναι η αφετηρία μέτρησης της ΧΘ του κράτους στο οποίο ανήκουν. Τέλος, οι κόλποι κλείνουν με ευθεία γραμμή αν το άνοιγμα είναι μέχρι 24 ν.μ. εκτός και αν είναι ιστορικοί, οπότε μπορεί να κλείσουν και κόλποι μεγαλύτερου ανοίγματος.
Η χώρα μας, χωρίς νομοθέτηση (εθιμικά), αναγνώριζε από το 1936 κλείσιμο κόλπων με άνοιγμα μέχρι 10νμ (αντί 24 που προβλέπει το ΔΔΘ) και μάλιστα το 1978 εξεδόθη χάρτης της Υδρογραφικής Υπηρεσίας που το εμφάνιζε. Επίσης δεν έχουμε ποτέ μέχρι τώρα αναγνωρίσει κανένα κόλπο σαν ιστορικό. Διερωτώμαι λοιπόν: Υπάρχει κόλπος όχι μόνο στη Κρήτη, αλλά σε όλη την Ελλάδα, που να μην μπορεί να χαρακτηριστεί σαν ιστορικός; Υπάρχει κόλπος που να μην έγινε κάποιο σημαντικό ιστορικό γεγονός; Υπάρχει κόλπος που να μην αποβιβάστηκε κάποια ναυτική δύναμη Αράβων, Ρωμαίων, Βυζαντινών, Γενοβέζων, Βενετών, κουρσάρων, Αιγυπτίων, Οθωμανών, εχθρών ή συμμάχων του Β ΠΠ;
Η χάραξη των «Ευθειών Γραμμών Βάσεως» (10 ευθείες) και το κλείσιμο των 39 κόλπων που πρόσφατα έγινε στο Ιόνιο πέλαγος μέχρι την Άκρα Ταίναρο (ΠΔ 107 από 27/12/2020, ΦΕΚ A 258/2020) είναι σαφώς ένα σημαντικό βήμα, όμως αυτό πρέπει να συνεχίσει σε όλο το Κρητικό Πέλαγος και όχι μόνο νότια και ανατολικά της Κρήτης όπως ανακοινώθηκε. Αυτό, όπως και η αύξηση της ΧΘ, πρέπει σταδιακά να γίνει σε όλη την επικράτεια, σε όλα τα πελάγη και τις θάλασσες μας. Τόσα χρόνια καθυστερούμε αδικαιολόγητα κατά την άποψη μου, τη χάραξη αυτή και οι καθυστερήσεις όπως από τα τεκταινόμενα στην Ανατολική Μεσόγειο συμπεραίνεται, είναι εις βάρος μας. Εύκολα μπορεί κάποιος να αντιληφθεί πόσο μεγαλύτερη περιοχή για την άσκηση της εθνικής κυριαρχίας κερδίζουμε, αν κλείναμε τους κόλπους που επιτρέπεται ή αν περικλείαμε με ευθείες γραμμές όλες τις συστάδες των νησιών μας.
Η Κρήτη με το πλήθος των νησίδων και βράχων που την περιβάλλουν, μπορεί να αυξήσει σημαντικά την έκταση της ΧΘ δηλ. της ζώνης ΠΛΗΡΟΥΣ Εθνικής κυριαρχίας. Μπορούμε λοιπόν να κλείσουμε όλους τους κόλπους μας και όχι μόνο αυτούς που έχουν άνοιγμα μέχρι 24 νμ, να περικλείσουμε τις συστάδες των νήσων και να ενώσουμε την ακτογραμμή της Κρήτης με τα παρακείμενα νησιά. Για παράδειγμα, μπορούμε να ενώσουμε με ευθείες γραμμές τον κόλπο της Μεσαράς με τα νησιά Παξιμάδια, τα νησιά Γαυδο-Γαυδοπούλα με Παλαιόχωρα και Ακτές Μεσαράς, την Άρβη με το Γαιδουρονήσι και Κουφονήσια, την Άκρα Σίδερος με Ελάσα-Καβάλλους και Τράχηλο Κουφονησίων κ.α.
Ας ακολουθήσουμε λοιπόν το παράδειγμα της Γαλλίας με την Αντίγκουα & Μπαρμπούντα, που πρόσφατα (12/4/2019) χάραξαν γραμμές βάσεως και ΧΘ και τα ανακοίνωσαν στον ΟΗΕ.
Πριν όμως προχωρήσουμε στην επέκταση ΧΘ από 6 σε 12 ν.μ. σε άλλες θάλασσες και πελάγη, θα πρέπει να εξασκήσουμε το δικαίωμα μας αυτό και να καταθέσουμε στον ΟΗΕ τις Ευθείες Γραμμές Βάσεως (ΕΓΒ), από τις οποίες θα μετριέται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης (ΧΘ). Πρώτα παίρνουμε το αυτοκίνητο και μετά παίρνουμε το καύσιμο που θα το κινήσει!
Στη γειτονιά μας:
Η Αλβανία έχει καθιερώσει γραμμές βάσεως από το 1952 όταν ανακοίνωσε και εύρος ΧΘ 10 νμ. Την 1/3/1960 ανακοίνωσε αύξηση της ΧΘ από 10 σε 12 νμ και επανέλαβε την καθιέρωση των ΕΓΒ . Αργότερα, το 1976, αύξησε τη ΧΘ σε 15 νμ και στις 24/3/1990 ξαναγύρισε στα 12 νμ με τις ΕΓΒ να παραμένουν ίδιες. Καθιέρωσε δηλαδή ΕΓΒ παρόλο που η ακτογραμμή της δεν δικαιολογεί τη χάραξη αυτή γιατί είναι ομαλή και δεν είναι δαντελωτή, όπως το ΔΔΘ προβλέπει.
Η Ιταλία, από 26/4/1997, έχει καθορίσει εύρος ΧΘ τα 12 νμ και έχει καθιερώσει ΕΓΒ με κλείσιμο όλων των κόλπων εύρους μέχρι 24 νμ. Επίσης χαρακτήρισε σαν ιστορικό τον κόλπο του Τάραντα (60 νμ) και τον έκλεισε.
Η Λιβύη από 18/2/1959 έχει καθιερώσει ΧΘ 12 νμ και από το 2005 Ε.Γ.Β. με 64 σημεία. Επίσης, παρά τις εκφρασθείσες αντιδράσεις, χαρακτήρισε τον κόλπο της Σύρτης (άνοιγμα εισόδου 337 νμ) σαν ιστορικό και τον έκλεισε.
Η Αίγυπτος στις 9/1/1990 καθιέρωσε και ανακοίνωσε Ευθείες Γραμμές Βάσεως (ΕΓΒ) στη Μεσόγειο και στην Ερυθρά θάλασσα.
Η Τουρκία το 1964 υιοθέτησε Ευθείες Γραμμές Βάσης (Νόμος 476, 15/5/64) όπως και κλείσιμο κόλπων εύρους μέχρι 24 νμ, αλλά λόγω της Σύμβασης του 1982, προφανώς για να προλάβει δικές μας ενέργειες, ανακάλεσε το νόμο αυτό και επέστρεψε στις 20/5/1982 στη φυσική ακτογραμμή (Πράξη Υπ. Συμβουλίου Νο 2674). Επίσης έχει καθιερώσει δύο διαφορετικά πλάτη ΧΘ. Στη Μ. Θάλασσα και Μεσόγειο έχει εύρος 12 και στο Αιγαίο 6 νμ. Επίσης, από 17/12/1986 παρά του ότι, ούτε έχει υπογράψει ούτε επικυρώσει τη σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 82, έχει συμμορφωθεί με τις πρόνοιες του και καθόρισε ΑΟΖ εύρους 200 νμ από τις ΕΓΒ στη Μαύρη Θάλασσα. Επίσης στο νόμο αυτό προβλέπει όπου τα εξωτερικά όρια της ζώνης, συναντούν όρια άλλου κράτους, να προβούν σε διμερείς ρυθμίσεις.
Έτσι την 6/2/1987 υπέγραψε διμερή συμφωνία με τη Σοβ. Ένωση (μετά αντικαταστάθηκε από Ρωσία), στις 6/2/1987 με την Ουκρανία, στις 14/7/1997 με τη Γεωργία και στις 4/12/1997 με τη Βουλγαρία (με ισχύ 4/11/98). Η Τουρκία θεωρεί το Αιγαίο σαν μια κλειστή θάλασσα και φοβάται πως θα γίνει Ελληνική λίμνη και κατά παράβαση του καταστατικού χάρτη των ΗΕ, απειλεί την Ελλάδα με πόλεμο αν αυξήσουμε το εύρος της Χωρική μας Θάλασσας.
Πράγματι το Αιγαίο είναι μια ημίκλειστη θάλασσα αλλά για θέματα ελευθερίας ναυσιπλοΐας υπάρχουν σχετικές διατάξεις με δημιουργία «θαλασσίων διαδρόμων» ή «στενών διεθνούς ναυσιπλοΐας». Στο Κρητικό πέλαγος, Βόρειο και Νότιο, ευτυχώς δεν μπορεί να υπάρξουν τέτοιες αυθαίρετες και αστείες αιτιάσεις. Άλλωστε, άλλο το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου και άλλο το Κρητικό Πέλαγος!
Εξάλλου, υπάρχουν πολλές περιοχές στον κόσμο που αποτελούν κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες και στις οποίες η ελεύθερη ναυσιπλοΐα εξασκείται χωρίς προβλήματα. Τα κράτη της Βαλτικής διασχίζουν τα Δανικά, Σουηδικά ή Γερμανικά χωρικά ύδατα προκειμένου να φθάσουν στη Βόρειο Θάλασσα…
Στα δικά μας νερά, αν λάβουμε υπ’ όψη πως η επέκταση της ΧΘ σταμάτησε στο Ταίναρο, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα ούτε και χρειάζεται ειδική ρύθμιση αν επεκταθεί η ΧΘ της Κρήτης σε όλο το Κρητικό πέλαγος κι όχι μόνο νότια και ανατολικά του νησιού. Από Δυτικά έχουμε το στενό των Κυθήρων-Αντικυθήρων και ανατολικά υπάρχει το στενό Κάσου το μικρότερο άνοιγμα του οποίου (νησίδα Ελάσα με νησίδα Πλάτη) είναι 27,2 νμ. Αυτό σημαίνει πως αν έχουμε 12 νμ στο Κρητικό και 12 νμ στο Καρπάθιο τότε θα υπάρχει ένας διάδρομος για τη διεθνή ναυσιπλοΐα εύρους 3,2 νμ.
Στον επόμενο χάρτη βλέπουμε πως διαμορφώνονται σήμερα οι Γραμμές Θαλασσίων Επικοινωνιών στην περιοχή και εύκολα μπορούμε να συμπεράνουμε πως μια αύξηση της ΧΘ σε όλο το Κρητικό Πέλαγος (Βόριο & Νότιο) δεν θα επηρέαζε καθόλου τη διεθνή ναυσιπλοΐα.
Παρατηρώντας τον όποιο χάρτη Κρήτης, εύκολα γίνεται αντιληπτό πως από τις περίπου 1300 νησίδες και βράχους που είναι γύρω από το νησί μόνο τα 9 από αυτά, τα πιο απομεμακρυσμένα, επηρεάζουν την έκταση της περιοχής «πλήρους εθνικής κυριαρχίας».
Η κυριαρχία μερικών από τα νησιά αυτά έχει στο παρελθόν επιπόλαια αμφισβητηθεί από την Τουρκία και στους παράλογους αυτούς ισχυρισμούς θα πρέπει να απαντήσουμε πως η Κρήτη κέρδισε με αγώνες και δεκάδες επαναστάσεις την ελευθερία και την ένωση της με την μητέρα Ελλάδα. Θα πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε στους νεότουρκους πως στις 30 Μαΐου 1913 κατά την υπογραφή της συνθήκης του Λονδίνου ο Σουλτάνος Μεχμέτ ο 5ος παραιτήθηκε όλων των δικαιωμάτων του στην Κρήτη (άρθρο 4) και πως με την επόμενη συνθήκη της 1/11/1913, παραιτήθηκε και από την επικυριαρχία του στο νησί.
Πρέπει να «χωνέψουν» πως όταν την 1/12/1913 υπεστάλη η σημαία της Κρητικής
Πολιτείας που θύμιζε την επικυριαρχία των Οθωμανών και υψώθηκε η Ελληνική, τα όνειρα για επανάκτηση «κάποιου κυριαρχικού δικαιώματος» του νησιού, έσβησαν για πάντα.
Όσον τώρα αφορά τα νησιά Γαύδο και Γαυδοπούλα, για τα οποία έχουν πλειστάκις αμφισβητήσει την κυριαρχία, τους παραπέμπω στο κατάστιχο ΚΚ 827 των αρχείων που φυλάσσονται στην Κωνσταντινούπολη (ψηφιακά αντίγραφα υπάρχουν στο Ρέθυμνο), που γράφουν πως τα νησιά αυτά ήταν αναπόσπαστο μέρος της Κρήτης.
Η περιοχή παραχωρήθηκε στον κατακτητή του νησιού Ντελί Χιουσείν πασά ο οποίος την μετέτρεψε αμέσως σε «βακούφι» με απώτερο στόχο την εξασφάλιση των εισοδημάτων τη περιοχής για την οικογένεια του. Σύμφωνα με τον κανονισμό του «βακουφιού των Σφακίων» (βακφιγέ) ο αφιερωτής Χιουσείν όρισε ένα διαχειριστή (μουτεβελή, Kaymakam mutevelli) και ένα επόπτη (ναζίρη) ως υπεύθυνους για τη βακουφική περιουσία η οποία αποτελείτο από τα 11 χωριά των Σφακίων μαζί με τα μετόχια τους και τα νησιά της Γαύδου και Γαυδοπούλας. Τυπικά οι κάτοικοι των περιοχών αυτών έπρεπε να πληρώνουν 5.000 γρόσια για τους φτωχούς των πόλεων της Μέκκας και της Μεδίνας στα οποία περιλαμβάνετο και ο κεφαλικός φόρος, η δεκάτη, τελωνειακοί φόροι για τα λιμάνια της περιοχής καθώς και άλλα δημόσια και ειδικά τέλη. Τα χρήματα αυτά συγκεντρωνόταν από τους καπετάνιους των χωριών (Isfakya kapudani) και τον διορισμένο «μουτεβελή» και έπρεπε να δίνονται στον υπεύθυνο της οικονομικής υπηρεσίας (ντεφτερντάρη) του νησιού ο οποίος με τη σειρά του τα έστελνε στην Κωνσταντινούπολη.
Ανακεφαλαιώνοντας, Πρέπει το ταχύτερο να κλείσουμε τους κόλπους της Κρήτης, να χαράξουμε τις ευθείες γραμμές βάσεως και μετά να αυξήσουμε τη ΧΘ της Κρήτης από τα 6 στα 12 νμ προς όλες τις κατευθύνσεις και όχι μόνο νότια και ανατολικά.
Έτσι όχι μόνο θα μεγαλώσουμε την περιοχή πλήρους κυριαρχίας μας αλλά θα βάλουμε και ένα φρένο στις όποιες παράλογες και «παράνομες» αξιώσεις γειτονικών μας κρατών.