Σε σημείο καμπής βρίσκεται η Γαλλία μετά την κατάθεση προτάσεων μομφής κατά της κυβέρνησης του Μισέλ Μπαρνιέ, με τη σχετική ψηφοφορία να διεξάγεται το βράδυ της Τετάρτης.
Πιο συγκεκριμένα, όπως δήλωσαν κοινοβουλευτικές πηγές, η συζήτηση, μετά την οποία θα ακολουθήσει ψηφοφορία επί των προτάσεων μομφής που κατέθεσαν η αριστερά και η ακροδεξιά, θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη στις 16:00 τοπική ώρα (17:00 ώρα Ελλάδας).
Η πρόταση μομφής που κατατέθηκε από την αριστερή συμμαχία του Νέου Λαϊκού Μετώπου έχει κάθε πιθανότητα να εγκριθεί αφού ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός της Μαρίν Λεπέν έχει πει ότι θα την ψηφίσει.
Οι προτάσεις μομφής κατατέθηκαν αφού ο κεντροδεξιός πρωθυπουργός, ο πρώην Ευρωπαίος Επίτροπος Μισέλ Μπαρνιέ, αποφάσισε να καταφύγει στο άρθρο 49 παράγραφος 3 του Συντάγματος.
Τι είναι το άρθρο 49 παράγραφος 3 του Συντάγματος και γιατί χρησιμοποιείται
Το άρθρο 49 παράγραφος 3 του γαλλικού Συντάγματος επιτρέπει στην κυβέρνηση να περάσει μια νέα νομοθεσία χωρίς την έγκριση του κοινοβουλίου. Σε αντάλλαγμα, όμως, πως σημειώνει ο Guardian, δίνει τη δυνατότητα στους βουλευτές να αμφισβητήσουν την απόφαση καταθέτοντας πρόταση μομφής εντός 24 ωρών. Η πρόταση μομφής πρέπει να ψηφιστεί εντός 48 ωρών.
Αν η πρόταση μομφής είναι επιτυχημένη, τότε η νομοθεσία απορρίπτεται και η κυβέρνηση θεωρείται ότι έχει καταρρεύσει.
Η διάταξη αυτή χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις όπου η κυβέρνηση θεωρεί ότι ένα νομοσχέδιο είναι κρίσιμο και θέλει να αποφύγει το ενδεχόμενο απόρριψης του στην ψηφοφορία της Εθνοσυνέλευσης. Αν και αυτή η διαδικασία επιτρέπει στην κυβέρνηση να προχωρήσει ταχύτατα σε κρίσιμες νομοθετικές αποφάσεις, συχνά προκαλεί αντιδράσεις από την αντιπολίτευση, που βλέπει τη χρήση του άρθρου 49.3 ως περιορισμό της κοινοβουλευτικής διαδικασίας.
Το άρθρο χρησιμοποιείται αυτή τη στιγμή για να περάσει ο προϋπολογισμός κοινωνικής ασφάλισης, και ήδη οι πολιτικές δυνάμεις της αριστεράς (Νέο Λαϊκό Μέτωπο) και της ακροδεξιάς (Εθνικό Μέτωπο) δήλωσαν ότι θα υποστηρίξουν την πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης. Αν η πρόταση μομφής περάσει, η κυβέρνηση θα ανατραπεί και η νομοθεσία θα απορριφθεί.
Πώς φτάσαμε ως εδώ – Ο ρόλος του Εμανουέλ Μακρόν
Τα προβλήματα της κυβέρνησης Μπαρνιέ προέρχονται από την απόφαση του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν να διαλύσει τη Βουλή τον Ιούνιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, μετά την ταπεινωτική ήττα του στις ευρωεκλογές.
Στις επόμενες εθνικές εκλογές, το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP), η συμμαχία αριστερών κομμάτων που κυμαίνεται από το Γαλλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS) μέχρι τη ριζοσπαστική αριστερά του Ανυπότακτου Λαού (LFI) υπό την ηγεσία του Ζαν-Λυκ Μελανσόν, κέρδισε τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών.
Η συμμαχία του Μακρόν ηττήθηκε και κατέλαβε τη δεύτερη θέση, ενώ το Εθνικό Συναγερμό (RN), αν και τερμάτισε πρώτο ως το μεγαλύτερο ενιαίο κόμμα, κατέλαβε την τρίτη θέση. Έτσι, το κοινοβούλιο διαμορφώθηκε σε τρία περίπου ισοδύναμα μπλοκ – αριστερό, κεντρώο και ακροδεξιό – κανένα από τα οποία δεν είχε την πλειοψηφία.
Ο Μακρόν απέρριψε την αξίωση του Νέου Λαϊκού Μετώπου (NFP) ότι, ως η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική δύναμη, θα έπρεπε να ορίσει τον νέο επικεφαλής της κυβέρνησης και διόρισε τον Μισέλ Μπαρνιέ, έναν συντηρητικό, βετεράνο πολιτικό ως πρωθυπουργό, μετά από εβδομάδες διαπραγματεύσεων και με την υποστήριξη μιας εύθραυστης συμμαχίας κεντρώων και κεντροδεξιών βουλευτών.
Οι προσπάθειες της κυβέρνησης Μπαρνιέ να πλησιάσει την Λεπέν
Από τότε που σχηματίστηκε η κυβέρνηση, το NFP ψηφίζει συνεχώς ενάντια σε αυτή. Ωστόσο, ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός (RN), υπό την ηγεσία της Μαρίν Λεπέν, προσπαθεί εδώ και χρόνια να πλασαριστεί ως υπεύθυνο κόμμα για μελλοντική κυβέρνηση και μέχρι στιγμής απέφυγε να προσπαθήσει να ρίξει την κυβέρνηση.
Την ίδια ώρα, υιοθετώντας μια σειρά από “σκληρά” ζητήματα της ατζέντας του Εθνικού Συναγερμού, όπως το έγκλημα, η ασφάλεια και η μετανάστευση, και κάνοντας συμβιβασμούς σε άλλα “κόκκινα σημεία” του ακροδεξιού κόμματος, όπως τα μέτρα για την ανακούφιση από το κόστος ζωής, ο Μπαρνιέ ήλπιζε να διατηρήσει τη στήριξή του στην κυβέρνηση για όσο το δυνατόν περισσότερο.
Η επιμονή Μπαρνιέ στην πληγωμένη εικόνα της οικονομίας της χώρας
Ωστόσο, ο κύριος στόχος του πρωθυπουργού ήταν να αποκαταστήσει την κατεστραμμένη εικόνα της γαλλικής οικονομίας, συμπεριλαμβανομένου του ελλείμματος του προϋπολογισμού του 2023, που ήταν στο 5,5% του ΑΕΠ, το οποίο αναμενόταν να αυξηθεί ακόμα περισσότερο στο 6,1% του ΑΕΠ φέτος, σχεδόν διπλάσιο από το επιτρεπόμενο όριο στην ευρωζώνη.
Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός για το 2025 περιλαμβάνει 20 δισεκατομμύρια ευρώ σε αυξήσεις φόρων, καθώς και 40 δισεκατομμύρια ευρώ σε περικοπές δημοσίων δαπανών. Τα δύο νομοσχέδια που αποτελούν τον προϋπολογισμό πρέπει να περάσουν μέχρι το τέλος του 2024 και, παρά τις παραχωρήσεις της κυβέρνησης στις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις, το κόμμα της Λεπέν έχει πλέον απορρίψει μέρη του πρώτου.
Ο Μπαρνιέ έχει δηλώσει ότι μπορεί να υπάρξει «σοβαρή οικονομική αναταραχή» αν το σχέδιο προϋπολογισμού αποτύχει και η κυβέρνηση πέσει, και οι αγορές έχουν ήδη αντιδράσει με ανησυχία, με το επιτόκιο των γαλλικών ομολόγων να πλησιάζει εκείνο των ελληνικών την περασμένη εβδομάδα.
Δεν υπάρχει φόβος για «λουκέτο» τύπου ΗΠΑ, καθώς το γαλλικό σύνταγμα επιτρέπει στην κυβέρνηση – ακόμα και μια υπηρεσιακή κυβέρνηση – να περάσει έναν έκτακτο νόμο που ουσιαστικά παρατείνει τον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους για μερικούς μήνες, ώστε, για παράδειγμα, οι δημόσιοι υπάλληλοι να συνεχίσουν να πληρώνονται.
Τι πρόκειται να ακολουθήσει
Σε επίπεδο διακυβέρνησης της Γαλλίας, αν πέσει ο Μπαρνιέ, ο Μακρόν έχει διάφορες επιλογές. Ωστόσο, είναι συνταγματικά περιορισμένος από το γεγονός ότι, επειδή διέλυσε τη Βουλή τον Ιούνιο, δεν μπορεί να την ξαναδιαλύσει πριν από τον Ιούνιο του 2025.
Ο πρόεδρος μπορεί απλά να επαναφέρει τον Μπαρνιέ στη θέση του πρωθυπουργού, κάτι που η Βουλή θα θεωρούσε προκλητικό, και για τον λόγο αυτό οι περισσότεροι θεωρούν αυτήν την επιλογή απίθανη. Μπορεί επίσης να ζητήσει από τα πολιτικά κόμματα της Γαλλίας να προσπαθήσουν να χτίσουν μια νέα συμμαχία, αυτή τη φορά με περισσότερη υποστήριξη.
Αυτό θα μπορούσε, για παράδειγμα, να περιλαμβάνει εκ νέου προσπάθειες από το κέντρο για να αποσπάσουν τα πιο μετριοπαθή στοιχεία του Νέου Λαϊκού Μετώπου, όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PS). Αν και η συμμαχία της αριστεράς έχει συχνά εμφανιστεί διαιρεμένη σε επι μέρους ζητήματα, δεν υπάρχει εγγύηση ότι αυτό θα πετύχει.
Ο Μακρόν θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να διορίσει μια τεχνοκρατική κυβέρνηση για να επιβλέψει τη διακυβέρνηση της Γαλλίας για άλλους έξι μήνες.
Τέλος, θα μπορούσε ο ίδιος να παραιτηθεί, προκαλώντας νέες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές, αλλά προς το παρόν αυτή η επιλογή θεωρείται απίθανη.
Παρά το γεγονός ότι η Λεπέν δηλώνει ότι το κόμμα της θα υποστηρίξει την πρόταση μομφής, το κόμμα της θα μπορούσε να κάνει πίσω και να μην προχωρήσει σε μομφή αυτή τη φορά. Η τελευταία ευκαιρία φέτος για να ρίξει την κυβέρνηση θα είναι στην τελευταία ψηφοφορία του προϋπολογισμού στις 20 Δεκεμβρίου, και πολλοί παρατηρητές αμφισβητούν ποιο πολιτικό όφελος θα είχε η Λεπέν από το να ρίξει τον Μπαρνιέ τώρα.
Οδεύουμε προς μια κρίση ελληνικού τύπου στην ευρωζώνη;
Όχι ακόμη, αλλά τα πράγματα θα μπορούσαν να χειροτερέψουν γρήγορα.
Η πολιτική κρίση δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή. Η Γαλλία είναι αποδυναμωμένη από ένα τεράστιο έλλειμμα, το οποίο ο Μπαρνιέ προσπαθούσε να περιορίσει με μαζικές περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων. Η κατάρρευση της κυβέρνησης του Μπαρνιέ τρομάζει ήδη τις χρηματοπιστωτικές αγορές – σε τέτοιο βαθμό που τη Δευτέρα θεώρησαν τα ελληνικά ομόλογα καλύτερης πιστοληπτικής ικανότητας από τα γαλλικά ομόλογα.
Τις τελευταίες εβδομάδες, αναλυτές έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι η πολιτική κρίση της Γαλλίας θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια νέα κρίση της ευρωζώνης.
Οι αγορές έχουν αναστατωθεί από την προοπτική της κατάρρευσης του Μπαρνιέ, με τον δείκτη των 40 μεγαλύτερων εταιρειών της χώρας να υποχωρεί κατά 0,2% τη Δευτέρα. Όμως, η Γαλλία δεν βρίσκεται ακόμη στα πρόθυρα μιας οικονομικής κρίσης, ή τουλάχιστον όχι ακόμη, λένε οι επενδυτές. Την περασμένη εβδομάδα, ο οίκος αξιολόγησης S&P δήλωσε ότι η «οικονομία της χώρας παραμένει ανθεκτική παρά την πολιτική αβεβαιότητα».
Η πιθανή κατάρρευση του Μπαρνιέ προκαλεί, δε, μεγάλη ανησυχία και στους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μετά την υπαγωγή της Γαλλίας σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος για υπερβάσεις δαπανών πέρυσι, οι Βρυξέλλες χαιρέτισαν τα σχέδια προϋπολογισμού του Μπαρνιέ, τα οποία στοχεύουν να μειώσουν το έλλειμμα της χώρας στο 5% του ΑΕΠ, αφού φέτος έφτασε πάνω από το 6%.