– Αριστουργήματα από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνη της Νέας Υόρκης / Εθνικό Μουσείο της Κίνας στο Πεκίνο / 1ηΦεβρουαρίου – 9 Μαΐου 2013 | Μια μεγάλη έκθεση με αριστουργήματα από την παγκοσμίου φήμης συλλογή του Metropolitan Museum of Art, New York πραγματοποιείται στο Εθνικό Μουσείο της Κίνας στο Πεκίνο από την 1η Φεβρουαρίου έως και τις 9 Μαΐου 2013. Η έκθεση Γη, Θάλασσα, και Ουρανός: Η φύση στη δυτική ζωγραφική – Αριστουργήματα από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (Earth, Sea, and Sky: Nature in Western Art – Masterpieces from The Metropolitan Museum of Art) εξερευνά το μεγάλο θέμα της φύσης όπως έχει απεικονιστεί από ζωγράφους, γλύπτες, και άλλους σε Ευρώπη και στην Αμερική, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Την έκθεση οργανώνει το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, σε συνεργασία με την ιαπωνική εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας Yomiuri Shimbun και το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης του Τόκιο. Η έκθεση αποτελείται από τις εξής ενότητες: α) Η ιδανική φύση, β) Η ανθρώπινη παρουσία στη φύση, γ) Ζώα, δ) Λουλούδια και κήποι, ε) Η φύση μέσα από τον φωτογραφικό φακό, στ) Γη και Ουρανός, και ζ) Θαλάσσιος κόσμος.
Η πρώτη ενότητα παρουσιάζει τη φύση όπως περιγράφεται από τη λογοτεχνία και από αφηρημένες έννοιες. Σε αυτή την ενότητα περιλαμβάνονται Αρκαδικά τοπία που σχηματίστηκαν από τα ιδανικά του χρυσού κλασικού παρελθόντος και σχηματοποιήθηκαν μπροστά στα ματιά των ζωγράφων. Πολλοί μάλιστα καλλιτέχνες προσωποποίησαν τη Φύση δίνοντας της ανθρώπινη μορφή. Ο μεγάλος ζωγράφος Ρέμπραντ (Rembrandt, 1606–1669), για παράδειγμα, ζωγραφίζει τη Φλώρα (Flora), θεότητα της άνοιξης, των λουλουδιών και του έρωτα, κάπου στα 1654, χρησιμοποιώντας ως μοντέλο τη μορφή της αγαπημένης του γυναίκας Saskia, που είχε πεθάνει πρόσφατα.
Στη δεύτερη ενότητα Η ανθρώπινη παρουσία στη φύση, το τοπίο είναι το σκηνικό όπου οι άνθρωποι ζουν και δρουν. Το φυσικό περιβάλλον κατοικείται από άνδρες και γυναίκες, όπου οργώνουν και κυνηγούν. Ένα αρχαίο αιγυπτιακό πορώδες ανάγλυφό μας αφηγείται για τον γεωργικό τρόπο ζωής στα 1349–1336 π.Χ. Μια μεσαιωνική ταπετσαρία του 1500-1530 μΧ. υφαίνει μια χρωματιστή ιστορία ενός ερωτευμένου ζευγαριού. Και ακόμα, για παράδειγμα, ένας πίνακας, Μορφές στην παραλία, του Γάλλου Ρενουάρ (Renoir, 1841–1919) «δοξάζει» τη θάλασσα με δύο δεσποινίδες…
Τα πλάσματα του Θεού, στην τρίτη ενότητα, περιλαμβάνουν αντικείμενα από αρχαίους πολιτισμούς μέχρι και τον 20ο αιώνα. Από το χάλκινο κεφάλι ταύρου από την αρχαία Μεσοποταμία(περίπου στα 2600-2350 χρόνια π.Χ.) έως τη λειασμένη μαρμάρινη πολική αρκούδα του 20ου αιώνα φανερώνουν τις στενές σχέσεις με τους ανθρώπους και τη φύση. Το λιοντάρι, γνωστό στους δυτικούς ως ο βασιλιάς των Ζώων απεικονίζεται σε αρκετά από τα έργα της έκθεσης, όπως σε ένα « aquamanile » (δοχείο νερού) και σε ένα στρατιωτικό κράνος και τα δύο του 15ου αιώνα.
Ο κήπος είναι η φύση κατασκευασμένη από τα ανθρώπινα χέρια. Σε αυτή την ενότητα, Λουλούδια και κήποι, βλέπουμε την ομορφιά της φύσης όπως τη φαντάστηκαν και την είδαν οι καλλιτέχνες μέσα από τα δικά του μάτια ο καθένας. Για παράδειγμα, δύο πολύ διαφορετικά βάζα με λουλούδια του Αμερικανού Louis Comfort Tiffany (1848–1933) επιβεβαιώνουν το παραπάνω, κάνοντας μάλιστα φανερό τους διαφορετικούς δρόμους που μπορεί να πάρει η καλλιτεχνική δημιουργία – ακόμα και από τον ίδιο καλλιτέχνη.
Η ενότητα Η φύση μέσα από τον φωτογραφικό φακό διαφέρει από τις υπόλοιπες ενότητες της έκθεσης από την άποψη ότι εστιάζει αποκλειστικά στο μέσο της φωτογραφίας και μόνο. Από μια «τεχνολογική» άποψη όλα τα θέματα της έκθεσης συγκεντρώνονται σε αυτή την ενότητα – από τα ιδανικά τοπία στα λουλούδια και τα ζώα. Η τελευταία εικόνα, ένα αριστούργημα της τελευταίας δεκαετίας του 20 αιώνα από τον Ιάπωνα Hiroshi Sugimoto (1948 – ), μεταφέρει τη φύση στο πιο ελάχιστο της σημείο – μια γραμμή – ένας ορίζοντας που χωρίζει τη θάλασσα από τον ουρανό.
Η έκτη ενότητα, Γη και ουρανός, εστιάζει στο φυσικό τοπίο, και ειδικότερα σε δέντρα, βουνά και στη σχέση τους με τον ουρανό. Εδώ, διαφορετικές αντιλήψεις για το τοπίο γίνονται αισθητές – από το μεγαλοπρεπές στο οικείο. Τα Κυπαρίσσια (1889) του Βαν Χωχ (Vincent van Gogh, 1853 – 1890), για παράδειγμα, είναι μια «ταραγμένη» αναπαράσταση ενός δέντρου στην Προβηγκία, όπου ο ίδιος παρατήρησε πως «είναι τόσο όμορφο στη γραμμή και στην αναλογία όπως ένας αιγυπτιακός οβελίσκος».
Η τελευταία ενότητα, Θαλάσσιος κόσμος, περιλαμβάνει θαλασσογραφίες, καταρράκτες, ποτάμια και άλλα υδάτινα σώματα, μαζί με απεικονίσεις ψαριών και ζώων του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Ένα τέτοιο πλάσμα είναι και το χταπόδι, όπως απλώνει τα πλοκάμια του γύρω από ένα Μυκηναϊκό αγγείο, στο 1200 -1100 πΧ.
Η έκθεση αυτή, Γη, Θάλασσα, και Ουρανός: Η φύση στη δυτική ζωγραφική, περιλαμβάνει έργα από 12 τμήματα (από τα 17) του Μουσείου της Νέας Υόρκης και αυτό γιατί στόχος της έκθεσης, σύμφωνα με τους επιμελητές, είναι να κάνουν «γνωστά» έργα δυτικών παραδόσεων στο κοινό της Κίνας. Έτσι, τα δάνεια προέρχονται από τα τμήματα του μουσείο με έργα της Δύσης. Τέτοιες πρακτικές δεν είναι σε καμία περίπτωση καινούργιες. Τέτοιες πολιτιστικές τακτικές – πολιτικές είναι γνωστές ήδη από τα χρόνια της Αναγέννησης, για να μιλήσουμε για τον «μοντέρνο» κόσμο. Παρόλα αυτά, ας ελπίσουμε ότι η έκθεση θα γίνει η αιτία να έρθουν τη συνέχεια έργα των ανατολικών παραδόσεων για να γίνουν «γνωστά» στο κοινό της Δύσης.
Εικόνα: Μυκηναϊκός Ψευδόστομος αμφορέας με θαλάσσια διακόσμηση, 1200 -1100 πΧ.