Όπως είναι ήδη γνωστό, η Ελλάδα μαζί με δεκάδες άλλες χώρες στον πλανήτη, έχουν «κηρύξει πόλεμο» στις πλαστικές σακούλες.
Όχι άδικα, φυσικά, αν σκεφτεί κανείς ότι το πλαστικό αποτελεί ένα από τα υλικά που προκαλούν τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα, από την διαδικασία της κατασκευής του ως το τι γίνεται όταν πάψει να χρησιμοποιείται. Όπως έχει γραφτεί και στο topontiki.gr, κάθε χρόνο χρησιμοποιούνται 4,3 δισ. πλαστικές σακούλες, 2 δισ. πλαστικά μπουκάλια για νερό και αναψυκτικά και 300 εκατ. πλαστικά ποτήρια του καφέ, ενώ περίπου 40 τόνοι πλαστικού καταλήγουν στο φυσικό περιβάλλον κάθε μέρα.
Το πρόβλημα με τις βαμβακερές τσάντες
Στο πλαίσιο αυτό, και καθώς η νομοθεσία σταδιακά απαγορεύει τη χρήση πλαστικού, οι καταναλωτές, δηλαδή εμείς, αναζητούν τρόπους να αντικαταστήσουν τις πλαστικές σακούλες που χρησιμοποιούν για τα καθημερινά ψώνια τους και κάποιοι από εμάς έχουν καταλήξει στη χρήση τσαντών από πανί: είναι ανθεκτικές, μπορούν να χρησιμοποιηθούν πολλές φορές, αν λερωθούν πλένονται εύκολα και γρήγορα και -για τους fashion conscious– είναι και πολύ πιο κομψές από άλλες επιλογές όπως οι τσάντες από πλεγμένο πολυπροπυλένιο.
Ποιο είναι το πρόβλημα; Οι τσάντες από βαμβακερό ύφασμα, ιδίως δε οι τσάντες από οργανικό βαμβάκι, έχουν οικολογικό αποτύπωμα πολύ χειρότερο από τις λεπτές βιοδιασπώμενες σακούλες που ολό και περισσότερο αρχίζουν να χρησιμοποιούνται σε διάφορά καταστήματα, κυρίως τροφίμων, αλλά όχι μόνο. Μάλιστα, μελέτη του 2018 που πραγματοποίησε το υπουργείο Περιβάλλοντος της Δανίας έδειξε ότι οι πάνινες τσάντες είναι από τις πλέον μη φιλικές προς το περιβάλλον σε σχέση με άλλα υλικά που χρησιμοποιούνται.
Η μελέτη της Δανίας
Όμως, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: η μέλετη του υπουργείου Περιβάλλοντος της Δανίας επικεντρώνεται στον κύκλο ζωής μιας τσάντας και σε στοιχεία όπως οι περιβαλλοντικές συνέπειες από τη διαδικασία κατασκευής της (μόλυνση της ατμόσφαιρας, νερό, όζον, τοξικότητα στον άνθρωπο, κλπ). Η μελέτη δεν λαμβάνει υπόψη της τη μόλυνση στους υδάτινους πόρους από πλαστικά και μικροπλαστικά, οπότε εξαιρεί ένα τεράστιο πρόβλημα από τις μετρήσεις της.
Ωστόσο, όπως φαίνεται και στον πίνακα παρακάτω, τις χειρότερες συνέπειες για το περιβάλλον -πάντα υπό τις προϋποθέσεις της έρευνας- τις έχουν οι πάνινες τσάντες από οργανικό βαμβάκι, οι οποίες πρέπει να χρησιμοποιηθούν χιλιάδες φορές μέχρις ότου υποκαταστήσουν μία πλαστική σακούλα. Στη δεύτερη χειρότερη θέση έρχονται οι απλές βαμβακερές τσάντες, ενώ ακόμα και το χαρτί δεν είναι και τόσο οικολογικό όσο φαίνεται αρχικά. Αντιθέτως, οι πιο «φιλικές» προς το περιβάλλον εμφανίζονται να είναι οι σακούλες από λεπτό πλαστικό (low-density polyethylene – LDPE).
Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Σύμφωνα με τη μελέτη, το οργανικό βαμβάκι έχει περίπου 30% μικρότερη παραγωγή από το απλό βαμβάκι και, όπως εκτιμούν οι ερευνητές, χρειάζεται περίπου 30% περισσότερες πηγές όπως νερό για να αναπτυχθεί η ίδια ποσότητα, έστω κι αν χρησιμοποιούνται λιγότερα λιπάσματα ή εντομοκτόνα για την παραγωγή του. Επίσης, οι ερευνητές σημειώνουν ότι η ανακύκλωσή του είναι πιο δύσκολη και λιγότερο εκτεταμένη από αυτή άλλων υλικών, όπως τα πλαστικά PET ή το χαρτί. Ακόμα και το απλό βαμβάκι μοιάζει να έχει πολύ πιο σημαντική περιβαλλοντική επίπτωση από διάφορα είδη πλαστικού.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πρώτον, πως ό,τι παρουσιάζεται ως «οικολογικό» δεν είναι απαραιτήτως έτσι. Και δεύτερον, ότι η μάχη για την προστασία του περιβάλλοντος και την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής είναι πολύ πιο σύνθετη από όσο ενδεχομένως παρουσιάζεται: χρειάζονται να γίνουν πολλά, να γίνουν ταυτόχρονα και η προστασία του περιβάλλοντος να γίνει μια αυτόματη διαδικασία για όλους μας αν όντως θέλουμε η Γη να παραμείνει φιλόξενη για εμάς. Άλλωστε όπως είχε πει και ο μέγας κωμικός και φιλόσοφος Τζορτζ Κάρλιν, η Γη θα συνεχίσει να υπάρχει και χωρίς εμάς…