Λοιπόν, η αλήθεια είναι ότι τα χρονικά περιθώρια που δίνονται στη Συρία για την καταστροφή των χημικών όπλων είναι πολύ στενά. Το ίδιο δε φαίνεται να ισχύει για άλλες χώρες που έχουν υπογράψει σχετικές συνθήκες.
Δεν ισχύει για τις ΗΠΑ στις οποίες έχει δοθεί (για πολλοστή φορά) νέο περιθώριο μέχρι το 2023 για την καταστροφή του εναπομείνοντος δικού της οπλοστασίου. Δεν ισχύει ούτε για τη Ρωσία και για μια σειρά άλλες χώρες. Οπότε, γιατί αυτή η βιασύνη στην καταστροφή των χημικών όπλων της Συρίας;
Το ερώτημα είναι, γιατί δε δόθηκε το αναγκαίο χρονικό διάστημα για να διασφαλιστεί ότι θα ληφθούν όλα τα αναγκαία μέτρα για την καταστροφή των χημικών; Γιατί γίνεται αυτή η καταστροφή με πειραματικά μέσα που δεν έχουν δοκιμαστεί αρκετά ώστε να έχει εξακριβωθεί ότι μπορούν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά; Και επίσης, γιατί δε φτάνει ο χρόνος και δεν υπάρχουν περιθώρια για περαιτέρω «καθυστερήσεις»; Τι δεν πρέπει να καθυστερήσει; Τι ακολουθεί μετά την καταστροφή;
Την απάντηση μερικώς δίνει ο Jacky Bonnemains της γαλλικής περιβαλλοντικής οργάνωσης “Robin Des Bois” (Ρομπέν των Δασών) στη συνέντευξη που μας έδωσε σήμερα.
Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο τύπου της οργάνωσης, οι λόγοι της βιασύνης δεν είναι τεχνικοί αλλά πολιτικοί.
Σχετίζονται με τη θέληση της διεθνής κοινότητας να έχει ξεκινήσει η διαδικασία καταστροφής κατά τη διάρκεια των συνομιλιών για την ειρήνη στη Συρία που πραγματοποιούνται στην Ελβετία. Όλο το σχέδιο της επιχείρησης κρίθηκε απ’ αυτή την αναγκαιότητα. Η ίδια η επιλογή της λύσης της υδρόλυσης εν πλω, δηλαδή μίας μεθόδου που επιτρέπει να γίνεται η διαδικασία μέσα σε πλοίο σε διεθνή ύδατα, ορίστηκε απ’ αυτή την πολιτική συνθήκη. Κι αυτό είναι εξαιρετικά προβληματικό.
Δεν υπήρχαν περιθώρια για πολλές συζητήσεις και διαβουλεύσεις, για την τήρηση απολύτως των μέτρων ασφαλείας, για την τήρηση συνθηκών και νομοθεσιών για την προστασία του περιβάλλοντος. Επιλέχθηκαν τα διεθνή ύδατα γιατί εκεί τα νομικά κωλύματα και οι περιορισμοί που μπορούν να παρουσιαστούν είναι λιγότεροι. Οι λόγοι αυτής της απόφασης είναι πολιτικοί.
Το βέβαιο είναι ότι αυτό που είναι πιθανό να συμβεί στη Μεσόγειο (δεν έχει ακόμα διευκρινηστεί η τοποθεσία) είναι πρωτόγνωρο και γίνεται υπό καθεστώς βιασύνης και πίεσης. Και αυτό είναι ίσως ο μόνος βασικός λόγος μίας ουσιαστικής ανησυχίας. Το καθεστώς βιασύνης και πίεσης, σε μια διαδικασία που δε θέλει ούτε βιασύνη ούτε πίεση.
Υπό ένα τέτοιο καθεστώς πίεσης χρόνου προσπαθούν τώρα να κάνουν ότι καλύτερο μπορούν. Με ένα σύστημα που αποδεδειγμένα λειτουργεί αποτελεσματικά στο έδαφος αλλά δεν έχει δοκιμαστεί όπως θα έπρεπε για την εφαρμογή του εν πλω. Υπάρχει μια προσπάθεια να τηρηθούν βασικές συνθήκες ασφαλείας.
Δε νομίζουμε ότι ο κ. Μάικλ Λούχαν, στη συνέντευξη που μας έδωσε έλεγε ψέμματα. Πράγματι ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων δεν επιθυμεί τα χημικά να καταλήξουν στο βυθό της θάλασσας. Και είναι αλήθεια ότι ο Οργανισμός έχει μία μεγάλη εμπειρία στην καταστροφή τέτοιων χημικών οπλοστασίων. Επίσης, η όλη διαδικασία από την αρχή έως το τέλος της θα πραγματοποιηθεί υπό την επίβλεψη των επιθεωρητών. Ναι, είναι αυτό μία διασφάλιση.
Όμως ο κ. Λούχαν δε μας είπε όλη την αλήθεια. Δε μας μίλησε για τον χρόνο που συνήθως παίρνουν αυτές οι διαδικασίες. Πολλές φορές χρειάζονται χρόνια. Κάποιες φορές και δεκαετίες. Εδώ, θέλουν να τελειώσουν σε μερικούς μήνες. Εν πλω. Με ένα μη δοκιμασμένο σύστημα. Ο κ. Λούχαν απλά δε μπορεί, δεν του επιτρέπεται, να μιλήσει για κάποια πράγματα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, η διαδικασία ούτε απλή είναι ούτε εύκολη. Οι χώρες του Βορρά της Ευρώπης – αυτές που διαρκώς κουνούν το δάκτυλο στις χώρες του νότου – χρησιμοποίησαν την ισχύ τους και αρνήθηκαν την ευθύνη της καταστροφής των χημικών στο έδαφός τους. Αντιθέτως, δεν εξέφρασαν καμμία αντίδραση όταν διαφάνηκε η λύση της καταστροφής εν πλω – πιθανότατα στη Μεσόγειο. Εκεί η ευαισθησία τους τελείωσε.
Τα λεφτά που δίνουν ως κράτη για την ολοκλήρωση της επιχείρησης θα τα πάρουν πίσω με τα συμβόλαια που θα κερδίσουν οι εταιρείες τους για την καταστροφή των αποβλήτων που θα προκύψουν από τη διαδικασία καταστροφής των χημικών όπλων. Κάποιες χώρες θα βγουν και κερδισμένες από τη διαδικασία. Αν κι εφόσον όλα πάνε καλά, βεβαίως.
Πιθανολογώ ότι ένας επιπλέον παράγοντας που οδήγησε – υπό το καθεστώς χρονικής πίεσης – στο να επιλεχθεί τελικά η λύση την εν πλω καταστροφής των χημικών σχετίζεται με αυτή την άρνηση των χωρών του βορρά να αποδεκτούν έστω και στο ελάχιστο την ευθύνη που τους αναλογεί για τα τεκταινόμενα στη Συρία.
Μπορεί να μην πούλησαν τα χημικά όπλα που χρησιμοποιήθηκαν, αλλά γνώριζαν ότι οι πρώτες ύλες που πουλούσαν θα χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή χημικών όπλων. Και αυτό της μετατρέπει σε συνένοχες.
Τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερα. Άλλωστε μέχρι πρόσφατα η Ιταλική Μαφία σε μία μπίζνα δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ και με τη σιωπηλή έγκριση του ιταλικού κράτους έριχνε στην ίδια Μεσόγειο τόνους από πυρηνικά απόβλητα. Πάνω από 40 πλοία βυθίστηκαν. Εξαφανίστηκαν από τον χάρτη δίχως να κινηθεί καμία υποψία. Δίχως να ανοίξει μύτη.
Θα μπορούσαν όλα αυτά να έχουν ήδη καταλήξει στο βυθό της θάλασσας και να μην είχαμε πάρει καν χαμπάρι, αν κι εφόσον δεν ήταν τα χημικά της Συρίας, αλλά κάποιας άλλης χώρας, που δε βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, που δεν είναι χώρα της Αφρικής.
Η ενεργή ανάμειξη του ΟΗΕ και του Οργανισμού για την Καταστροφή των Χημικών Όπλων, η συμμετοχή έως ένα επίπεδο αναγνωρισμένων περιβαλλοντικών οργανώσεων όπως η Greenpeace, η WWF και η Oceanica θέτει οπωσδήποτε κάποια κοινά αποδεκτά όρια και διασφαλίζει σε ένα βαθμό ότι το χειρότερο σενάριο δε θα γίνει πραγματικότητα. Όμως είναι γεγονός επίσης ότι, η ίδια η συμμετοχή αυτών των οργανώσεων χρησιμοποιείται για να μειωθούν οι αντιδράσεις των πολιτών ώστε η επιχείρηση αυτή των πολλών ελλείψεων και των πολιτικών σκοπιμοτήτων να συνεχιστεί ανεμπόδιστα.
Εν τέλει, το γεγονός είναι απλό. Υπάρχει βιασύνη. Και η βιασύνη δημιουργεί κινδύνους. Ειδικά σε τέτοια ζητήματα. Όταν χώρες όπως η Ινδία και η Νότια Κορέα με χημικά οπλοστάσια 1.000 τόνων, χρειάστηκαν ένα χρονικά διάστημα 3 με 4 χρόνων για να ολοκληρώσουν τη διαδικασία με δοκιμασμένες μεθόδους εδάφους, τότε η καταστροφή παρόμοιου μεγέθους οπλοστασίου με μία πειραματική μέθοδο εν πλω είναι αφύσικο να ολοκληρώνεται σε διάστημα μερικών μηνών, όπως είναι ο σχεδιασμός.
Κι αυτό, είναι φυσικό, γεννά ερωτήματα κατά πόσο θα μπορούν να τηρηθούν τα όποια μέτρα ασφαλείας. Εκεί, με ψυχραιμία πρέπει να επικεντρωθεί η αντίδραση των πολιτών αλλά και της επίσημης κυβέρνησης που παραμένει απούσα.
Σε αυτό το σημείο φαίνεται να συμφωνούν τόσο ο κ. Μάικλ Λούχαν της Οργάνωσης για την Απαγόρευσης των Χημικών Όπλων όσο και ο κ. Bonnemains της περιβαλλοντικής Οργάνωσης «Robin Des Bois»: η Ελλάδα είναι απούσα.
Γιάννης Αγγελάκης
Επιλεγμένες πηγές:
http://www.theguardian.com/world/2013/sep/11/us-syria-chemical-weapons-destruction
http://en.wikipedia.org/wiki/Toxic_waste_dumping_by_the_%27Ndrangheta
http://www.theguardian.com/world/2007/oct/09/italy.nuclearpower
http://www.counterpunch.org/2009/09/18/the-nuclear-dump-in-the-mediterranean-sea/