Το απροσδόκητο κλείσιμο των σχολείων λόγω της επιδημίας του κορονοϊού ανέδειξε την ανάγκη εκτεταμένων προγραμμάτων Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, κάτι για το οποίο το εκπαιδευτικό μας σύστημα βρέθηκε απροετοίμαστο.
Το ερώτημα που υπάρχει πλέον είναι τι μπορεί να γίνει και πόσο γρήγορα, έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα να συνεχιστεί η μαθησιακή διαδικασία.
Υπάρχουν διάφορα είδη Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης που μπορούν να αξιοποιηθούν:
• Η χρήση της εκπαιδευτικής τηλεόρασης: Αυτό είναι κάτι που θα μπορούσε να γίνει πιο γρήγορα ίσως από όλα. Θα μπορούσαν π.χ τα τρία κρατικά τηλεοπτικά κανάλια (αλλά και ζώνη ώρας κάθε πρωί στα ιδιωτικά, αφού υποτίθεται ότι πρέπει να έχουν και εκπαιδευτικό και πολιτιστικό πρόγραμμα) να προβάλλουν προγράμματα της Εκπαιδευτικής Τηλεόρασης, είτε από το υλικό που έχει ήδη έτοιμο από χρόνια η ΕΡΤ, είτε απευθείας μετάδοση εκπαιδευτικών που διδάσκουν συγκεκριμένες εκπαιδευτικές ενότητες κάθε μαθήματος.
Θα μπορούσε πχ ένας εκπαιδευτικός να διδάσκει από το σπίτι του ή από το σχολείο, με τη βοήθεια υπολογιστή ή του πίνακα, ένα συγκεκριμένο κεφάλαιο των μαθηματικών ή της Γλώσσας της Δ’ τάξης, κι αυτό να μεταδίδεται ζωντανά από την τηλεόραση. Αυτό για να γίνει όμως χρειάζεται σχεδιασμός και προγραμματισμός άμεσα. Στα μειονεκτήματα αυτού του τρόπου είναι ότι δεν υπάρχει αλληλεπίδραση μαθητών και εκπαιδευτικού, δεν μπορούν πχ να ρωτήσουν οι μαθητές/τριες και να απαντήσει ο/η εκπαιδευτικός. Επίσης δεν υπάρχει η προσωπική σχέση που έχει ο εκπαιδευτικός με τους μαθητές της τάξης του στο σχολείο, ενώ οι ασκήσεις κι η διόρθωσή τους επαφίενται στον κάθε μαθητή που βρίσκεται στο σπίτι του και στους γονείς να κάνουν ό,τι μπορούν κι αν μπορούν.
• Η τηλεδιάσκεψη: Η αξιοποίηση της εκπαιδευτικής τηλεδιάσκεψης είναι ανάμεσα στις προτάσεις του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων. Στην περίπτωση αυτή ο/η εκπαιδευτικός διδάσκει μέσω διαδικτύου αξιοποιώντας και τον υπολογιστή του για προβολή διαφανειών κι ηλεκτρονικών παρουσιάσεων. Οι μαθητές/τριες από το σπίτι τους συμμετέχουν μέσω διαδικτύου ακούγοντας και βλέποντας τον/την εκπαιδευτικό. Εδώ υπάρχει η δυνατότητα αλληλεπίδρασης, να ρωτήσουν οι μαθητές/τριες τον/την εκπαιδευτικό και να λάβουν απάντηση, να ρωτήσει ο/η εκπαιδευτικός και να απαντήσουν τα παιδιά κοκ. Το πρόβλημα με αυτό το σύστημα είναι ότι δυστυχώς οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί δεν είναι εξοικειωμένοι, καθώς τα προηγούμενα χρόνια των μνημονίων εγκαταλείφθηκε σχεδόν η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, καταργήθηκε η μετεκπαίδευση των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, κόπηκαν όλες οι επιμορφωτικές άδειες για μεταπτυχιακές σπουδές, απαιτούνται πλέον δίδακτρα στα περισσότερα
μεταπτυχιακά.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν αρκετοί εκπαιδευτικοί που με δικά τους έξοδα και στον ελεύθερο χρόνο τους προσπαθούν να επιμορφωθούν. Για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών στη χρήση της τηλεδιάσκεψης και της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης πήρε πρωτοβουλία το Πανεπιστήμιο Κρήτης (το
Εργαστήριο Δια Βίου Μάθησης και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης του Παιδαγωγικού Τμήματος) και προσφέρει αυτές τις μέρες ταχύρρυθμα σεμινάρια τα οποία έχουν γίνει ανάρπαστα από τους εκπαιδευτικούς (300 άτομα γράφτηκαν μέσα σε μια ώρα!) δείχνοντας τόσο την ανάγκη που έχουν όσο και το υψηλό αίσθημα ευθύνης τους.
• Ασύγχρονα προγράμματα Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης: Τα ασύγχρονα προγράμματα Εκπαίδευσης από Απόσταση δίνουν τη δυνατότητα στους/στις μαθητές/τριες να μπαίνουν όποτε επιθυμούν και για όση ώρα επιθυμούν στη διαδικτυακή πλατφόρμα που τα φιλοξενεί από τον υπολογιστή, το τάμπλετ ή το κινητό τους. Συνδυάζουν τη χρήση βίντεο, κειμένων για διάβασμα, εικόνων και παρουσιάσεων, ασκήσεων και εκπαιδευτικών παιχνιδιών που μπορούν να χρησιμοποιούν οι μαθητές/τριες. Υπάρχει η δυνατότητα αλληλεπίδρασης (οι λύσεις στις ασκήσεις δίνονται άμεσα, αλλά μπορεί κι ο εκπαιδευτικός να επικοινωνεί με τους μαθητές μέσω διαδικτύου δίνοντας απαντήσεις κι οδηγίες).
Δε χρειάζεται να είναι ταυτόχρονα μαθητές/τριες κι εκπαιδευτικοί στο διαδίκτυο (όπως στην τηλεδιάσκεψη). Ισχύουν κι εδώ τα προβλήματα που περιγράψαμε πριν (έλλειψη σχετικής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών). Αυτή η μορφή Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης χρειάζεται καλό σχεδιασμό για να είναι ελκυστική για τα παιδιά και ταυτόχρονα αποτελεσματική για τη διαδικασία της μάθησης. Οπότε –εκτός από την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών- χρειάζεται χρόνος για να στηθούν ασύγχρονα προγράμματα Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Εδώ θα μπορούσε να βοηθήσει η
συνεργασία των ίδιων των εκπαιδευτικών, το να μοιράζονται δημόσια πχ τη δουλειά που έχουν κάνει (πχ ένα μάθημα με τη μέθοδο της Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης για ένα κεφάλαιο της Ιστορίας) σε κάποιο αποθετήριο ή πλατφόρμα του Υπουργείου.
Συμπερασματικά, θα πρέπει να κινηθούμε άμεσα για την προώθηση της Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε δυο τουλάχιστον κατευθύνσεις: Πρώτον στην καθιέρωση ζωνών εκπαιδευτικής τηλεόρασης άμεσα σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια (κρατικά και ιδιωτικά) κάθε πρωί και δεύτερον στην επιμόρφωση των εκπαιδευτικών (για να μπορούν να οργανώσουν τηλεδιάσκεψη ή ασύγχρονα προγράμματα μάθησης από απόσταση, με ευθύνη των Πανεπιστημίων (έχουν σχετικά προγράμματα το Πανεπιστήμιο Κρήτης, το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο κά) με ταχύρρυθμα προγράμματα όπως κάνει το Πανεπιστήμιο Κρήτης ήδη αλλά και με πιο μακροπρόθεσμα, επιτρέποντας ξανά τις εκπαιδευτικές άδειες για επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που σταμάτησαν να δίνονται στα χρόνια των μνημονίων. Τώρα, φάνηκε ότι ανάγκη δεν τις είχαν μόνο οι εκπαιδευτικοί αλλά το ίδιο το εκπαιδευτικό μας σύστημα και τα παιδιά μας.
Φώτης Ποντικάκης
Υπεύθυνος του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Βάμου