Του Σίμου Ανδρονίδη
Στην Μιανμάρ, περίπου 2 εβδομάδες μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε την εκλεγμένη κυβέρνηση, συνεχίζονται οι διαδηλώσεις εναντίωσης σε αυτό το πραξικόπημα, που εάν ανέδειξε δραστικά ένα στοιχείο, αυτό είναι το ‘εύθραυστον’ της δημοκρατικής διαδικασίας που ακολουθήθηκε και ακολουθείται στη χώρα, ιδίως μετά το 2011.
Όταν και ο στρατός που έχει αναπτύξει μία ιδιαίτερη κουλτούρα παρέμβασης στα πολιτικά πράγματα της χώρας της Ασίας, παρέδωσε την εξουσία σε εκλεγμένους πολιτικούς. Και ποιοι ήταν οι όροι αυτής της μετάβασης;, μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος.
Δίπλα στο στοιχείο της ‘εύθραυστης’ δημοκρατικής διαδικασίας, σπεύδουμε να συμπεριλάβουμε το γεγονός ό,τι οι κοινωνικές-πολιτικές δυνάμεις που ενεπλάκησαν σε αυτήν, δεν έτειναν προς την κατεύθυνση της ποιοτικής ενίσχυσης της και περαιτέρω, η δημοκρατία ως διακύβευμα και ως σύστημα πολιτικής-πολιτειακής οργάνωσης δεν κατέστη στο βαθμό που θα έπρεπε, ‘κοινό κτήμα’ των πολιτικών δυνάμεων της χώρας που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως η ‘πρώτη γραμμή άμυνας’ έναντι των πραξικοπηματιών. Την περίοδο της μετάβασης, απουσίασε και μία ευρεία συζήτηση σχετικά με τον ρόλο και την θέση των Ενόπλων Δυνάμεων στο κοινωνικοπολιτικό προσκήνιο.
Με όρους υπεράσπισης και εν τοις πράγμασι ενίσχυσης της δημοκρατίας, στο βαθμό που η «ποιότητα της», όπως γράφει χαρακτηριστικά ο ακαδημαϊκός Γιάννης Βούλγαρης, είναι «αγώνας συνεχής».[1]
Όμως, ακριβώς επειδή η κοινωνική και πολιτική συνθήκη είναι λεπτή, ρευστή και σύνθετη, οι διαδηλώσεις που εκκίνησαν την επαύριον του πραξικοπήματος συνεχίζονται με ένταση εκπεφρασμένη και στα συνθήματα των διαδηλωτών, σε ένα σημείο μάλιστα όπου, αφενός μεν επιχειρείται η εμπέδωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος και η μετεξέλιξη του προς την κατεύθυνση άσκησης εξουσίας μέσω στρατιωτικού τύπου, διακυβέρνησης (στρατιωτικό καθεστώς), και, αφετέρου δε, η άσκηση μορφών λογοκρισίας ώστε να ώστε να αποτραπούν αλλά και σε ένα δεύτερο επίπεδο, να οριοθετηθούν, μορφές διαμαρτυρίας.
Σε σχετικό άρθρο της εφημερίδας ‘Η Καθημερινή,’ διαβάζουμε σχετικά: «Την ώρα που οι συλλήψεις αντιφρονούντων αυξάνονται στη Μιανμάρ, η πίεση αυξάνει στους στρατιωτικούς που έχουν αναλάβει την εξουσία μετά το πραξικόπημα της 1ης Φεβρουαρίου να αποκαταστήσουν τη δημοκρατία και να απελευθερώσουν την ηγέτιδα της χώρας Αούνγκ Σαν Σου Τσι. Οι κινητοποιήσεις κατά του πραξικοπήματος συνεχίζονται σήμερα Σάββατο για όγδοη συνεχή μέρα με νέες διαδηλώσεις ήδη από το πρωί».[2]
Πέραν της διάσταση της διάρκειας, διάσταση που είναι ήδη εμφανής στη Μιανμάρ, δύναται να εντοπίσουμε το στοιχείο μίας κοινωνικής-πολιτικής δυναμικής η οποία και αρθρώνεται στο πεδίο του δρόμου, διεκδικεί την αποκατάσταση της δημοκρατίας και την εκ νέου ανάληψη της κυβερνητικής εξουσίας από την εκλεγμένη κυβέρνηση, θέτοντας ως σημείο αναφοράς ένα βαθύτερο πλαίσιο που σχετίζεται με την μη πρόσληψη της δημοκρατίας ως ‘κοινό κτήμα και αγαθό,’ από τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας, όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω.
Οι διαδηλωτές που σπεύδουν να αμφισβητήσουν το στρατιωτικό πραξικόπημα και το στρατιωτικό καθεστώς που εμβαπτίζονται στα νάματα της ‘έκτακτης ανάγκης,’ εκφράζουν, μαχητικώ τω τρόπω, την υπεράσπιση της δημοκρατίας, εγγράφοντας περιεχομενικά μία δημοκρατική συνείδηση που δεν είναι μεταφυσική, αλλά, αντιθέτως, αναγνωρίζει την δημοκρατία δραστικά, την εσωτερικεύει ως ‘κοινό κτήμα’ που χρήζει υπεράσπισης (κάτι που δεν καταφέραν να αναδείξουν επιτυχώς οι πολιτικές δυνάμεις), νοηματοδοτώντας τα αντιπροσωπευτικά της χαρακτηριστικά.
Σε μία ιδιαίτερα τελετουργική εκδήλωση διαμαρτυρίας,[3] με τους συμμετέχοντες να είναι καθήμενοι και να κρατούν πλακάτ, διακρίνουμε με έντονα γράμματα την επιγραφή «Σεβαστείτε την ψήφο μας», και συμπληρωματικά, την φράση «εκλεγμένη κυβέρνηση».
Σε αυτό το πλαίσιο, θα σημειώσουμε πως αυτή η ‘φορτισμένη,’[4] πολιτικά και ιδεολογικά επιγραφή, ανασύρει στο δημόσιο χώρο, και τα ειδικά χαρακτηριστικά του πραξικοπήματος το οποίο στηλιτεύεται και απορρίπτεται, εφόσον αυτό ‘προσέβαλε’ πολιτικά και εν τοις πράγμασι ‘ακύρωσε’ την έκφραση, διαμέσου των εκλογών, της λαϊκής βούλησης στη χώρα, προσιδιάζοντας προς τον άξονα, όχι της ‘έκκλησης’ αλλά της πολιτικά σταθερής αναφοράς: «Σεβαστείτε την ψήφο μας», ήτοι ‘σεβαστείτε την δημοκρατία,’ πρακτικά αλλά και εν ευρεία εννοία.
Γύρω από το σημαίνον της εναντίωσης στο στρατιωτικό πραξικόπημα, ανα-συγκροτείται μία κοινωνική-πολιτική συμμαχία που επιδιώκει την αποκατάσταση της δημοκρατίας, με κεντρικό πρόσωπο σε αυτή την διαδικασία, την Αούνγκ Σαν Σου Τσι. Η οποία και, όντας πολιτικό πρόσωπο με αντιφάσεις στην πολιτική της καριέρα, κάτι που κατέδειξε ο τρόπος με τον οποίο συνεργάσθηκε με τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, αλλά πλέον, είναι αυτή που μπορεί να συσπειρώσει, ενδυόμενη τον μανδύα της ‘εγγύησης’ για την δημοκρατική μετάβαση. Η ταυτότητα των διαδηλωτών είναι δημοκρατική.
Οι εξελίξεις της τελευταίας περιόδου, δείχνουν ό,τι η Δημοκρατία και η δυνατότητα της εμβάθυνσης και εμπέδωσης της, απαιτούν μία σειρά από υπερβάσεις, απαιτούν βήματα που αφήνουν ‘αποτυπώματα,’ καθώς και το στοιχείο διακράτησης της ιστορικής μνήμης. Και μέσω της σχετικοποίησης έως υποβάθμισης της ιστορικής μνήμης, επανήλθε ο στρατός σε ρόλο ‘θεματοφύλακα’ της κοινωνικής και πολιτικής τάξης. Εν τω μέσω των διαδηλώσεων, οι όροι της δημοκρατικής μετάβασης, οφείλουν να τεθούν.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Βλέπε σχετικά, Βούλγαρης Γιάννης, ‘Καλά τα δικαιώματα. Οι υποχρεώσεις, Εφημερίδα ‘Τα Νέα Σαββατοκύριακο,’ 13-14/02/2021, σελ. 24.
[2] Βλέπε σχετικά, ‘Είμαστε Ενωμένοι»: Συνεχίζονται οι μαζικές διαδηλώσεις στη Μιανμάρ,’ Διαδικτυακή έκδοση εφημερίδας ‘Η Καθημερινή,’ 13/02/2021, https://www.kathimerini.gr/world/561262819/eimaste-enomenoi-synechizontai-oi-mazikes-diadiloseis-sti-mianmar/ Το πρόσωπο της ηγέτιδας της αντιπολίτευσης στη Μιανμάρ για πολλά χρόνια, Αούνγκ Σαν Σου Τσι, είναι αυτό που εν μέρει συνέχει τις κινητοποιήσεις που λαμβάνουν χώρα, με μερίδα διαδηλωτών να ζητά επιτακτικά την απελευθέρωση της, βασικός στόχος που εν προκειμένω ενισχύεται και από την ανάλογη δήλωση στην οποία προέβη το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ).
[3] Γραμμένα σε τοίχο, ως μία μορφή πολιτικής κριτικής, που διανθίζεται με τα χαρακτηριστικά της ‘οργής,’ και της έντονης επιθυμίας για συνέχιση των κινητοποιήσεων, παρατηρούμε τα συνθήματα «fuck coup», και το ‘αταξία,’ που θα μπορούσε να ερμηνευθεί και ως ‘απειθαρχία.’ Στο ίδιο το πραξικόπημα και στις αποφάσεις της στρατιωτικής κυβέρνησης. Και ευρύτερα, στο ρόλο των Ενόπλων Δυνάμεων στο πολιτικό γίγνεσθαι της χώρας. Ως ίδιον ‘οργής’ και κριτικής ανα-κατασκευής του πραξικοπήματος λειτουργεί το γνωστό από συγκλίνουσες περιπτώσεις, κινηματικό «fuck coup». Η κοινωνική-πολιτική εναντίωση στο πραξικόπημα, εν-τοιχίζεται, ‘συλλαμβάνοντας’ τον σφυγμό διαδηλωτών. Βλέπε σχετικά, ‘Είμαστε Ενωμένοι»: Συνεχίζονται οι μαζικές διαδηλώσεις στη Μιανμάρ…ό.π. Στο περιώνυμο «fuck coup» απελευθερώνεται ενέργεια, ακόμη και μνήμη.
[4] Ντυμένοι ‘Spiderman,’ υιοθετώντας μοτίβα δηλαδή της ποπ κουλτούρας και με ανομολόγητο επίδικο την προβολή των θέσεων του και κατ’ επέκταση των θέσεων των διαδηλωτών κύρια στο Δυτικό κοινό, δύο διαδηλωτές, κρατούν πλακάτ που γράφουν: «Βοηθήστε μας να σταματήσουμε το έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητας» και «Διαγράψτε την δικτατορία». Υπό αυτό το και πολιτικο-επικοινωνιακό πρίσμα, οι δύο διαδηλωτές προβαίνουν στην επανεπινόηση ποπ πλαισιώσεων, αξιοποιώντας την μορφή του ‘Spiderman’ ως ‘ενσάρκωση’ του ‘καλού,’ προσδίδοντας έτσι και ηθικούς όρους στις κινητοποιήσεις τους. Η πολιτική κριτική έτσι εναλλάσσεται με την ηθική καταδίκη, με το πραξικόπημα και ό,τι επιφέρει (καταπάτηση δικαιωμάτων, σύλληψη πολιτικών, άσκηση αστυνομικής βίας), να θεωρούνται «έγκλημα εναντίον της ανθρωπότητας». Βλέπε σχετικά, ‘Είμαστε Ενωμένοι»: Συνεχίζονται οι μαζικές διαδηλώσεις στη Μιανμάρ…ό.π.,
