Του Σίμου Ανδρονίδη
Oι περιφερειακές εκλογές της Μαδρίτης, που πραγματοποιήθηκαν την Τρίτη 4 Μαϊου, είχαν ως αποτέλεσμα την εκ νέου επικράτηση της κυβερνήτου της Μαδρίτης και υποψήφιας με την υποστήριξη του αντιπολιτευόμενου Λαϊκού Κόμματος, Ισαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο.
Και η Ντίαθ Αγιούσο καταφέρει να καταγάγει μία σημαντική πολιτική-εκλογική νίκη, αυξάνοντας μάλιστα τα ποσοστά της και τις έδρες που θα διαθέτει στο τοπικό κοινοβούλιο, επενδύοντας σε μία προεκλογική καμπάνα με άξονα το σημαίνον της ‘ελευθερίας’ που προσέλαβε και ιστορικό-μνημονικό υπόβαθρο, δεν μπορούμε να ισχυρισθούμε το ίδιο και για τον επικεφαλής των Ποδέμος και μέχρι πρότινος αντιπρόεδρο της Ισπανικής κυβέρνησης, Πάμπλο Ιγκλέσιας. Η ήττα του οποίου, ήταν αυτή που οδήγησε στην απόφαση του να παραιτηθεί από την ηγεσία του κόμματος και επιπλέον, να αποσυρθεί από την πολιτική σκηνή της χώρας της Ιβηρικής.
Άρα, εν πρώτοις, μπορούμε να συμπεράνουμε πως η πολιτική-εκλογική ήττα γίνεται αντιληπτή (και είναι) στρατηγική ήττα για τον Πάμπλο Ιγκλέσιας και το Ποδέμος που βίωσε μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα διάφορες μεταπτώσεις, ιδίως από την στιγμή όπου ο ίδιος, αποφασίζοντας να παραιτηθεί από το αξίωμα του αντιπροέδρου, επένδυσε άμεσα και δραστικά στην κάθοδο του στην τοπική πολιτική σκηνή, σε μία προσπάθεια, αφενός μεν να επαναφεύρει τον πολιτικό του εαυτό, και, αφετέρου δε, να προσδώσει κοινωνική-πολιτική δυναμική στο κόμμα των Ποδέμος.
Η συγκρότηση και επίσης η γρήγορη κοινωνική-πολιτική άνοδος του οποίου,[1] αποτέλεσαν όψεις των μεταβολών που συντελέσθηκαν στο Ισπανικό κομματικό-πολιτικό σύστημα, το οποίο μετά από την δημιουργία της συγκυβέρνησης του Σοσιαλιστικού κόμματος και των Ποδέμος, εξήλθε από την ατραπό των συνεχόμενων εκλογικών αναμετρήσεων, αποκτώντας έτσι σημεία μία σχετική κεντρομόλο δυναμική. Πιο πάνω, αναφέρθηκε πως στη συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση τοπικού τύπου, ενεγράφησαν ιστορικές-μνημονικές πλαισιώσεις, οι οποίες και δεν άφησαν αδιάφορο και το Ποδέμος.
Με άξονα την έννοια ή αλλιώς, το σημαίνον της ‘ελευθερίας,’ η Ισαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο, οργάνωσε την προεκλογική της καμπάνια, προσδιορίζοντας με έναν φορτισμένο, πολιτικά και ιδεολογικό τρόπο, ώστε αυτή να συμπεριλάβει εναντιωτικά το Ποδέμος και τον Πάμπλο Ιγκλέσιας, όταν ο τελευταίος έσπευσε να ανακοινώσει την υποψηφιότητα του.
Έτσι, σε αυτό το πλαίσιο, η άρθρωση και η αναπαραγωγή της ‘ελευθερίας,’ σε τοπικό πολιτικό επίπεδο, προσέλαβε πολιτικοϊδεολογικά χαρακτηριστικά, διαμορφώνοντας τις προϋποθέσεις για να αναδυθούν στο πολιτικό γίγνεσθαι μνήμες του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου (1936-1939), με την ‘ελευθερία’ να ενισχύεται από το διλημματικό και διαιρετικό σχήμα και σύνθημα, τύπου, ‘Κομμουνισμός ή Ελευθερία.’
Εδώ τον κομμουνισμό και περαιτέρω, την απειλή του κομμουνισμού[2] για την ελευθερία των Μαδριλένων, ενσαρκώνουν οι Ποδέμος και ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, εκεί όπου, η Ισαμπέλ Αγιούσο, τσαλαβουτώντας στους κρατήρες της ιστορίας, εμβαπτίζεται στα νάματα της ‘προστάτιδας’ των Ισπανικών αρχών και αξιών, και της ‘ελευθερίας,’ από τον Ποδεμικό, ‘όλεθρο.’
Που δεν απειλεί μόνο τις αρχές και τις αξίες των Ισπανών, την κατακτημένη ατομική ελευθερία τους, αλλά, απειλεί και να διαρρήξει, σε περίπτωση εκλογικής επικράτησης, και την εύθραυστη ισορροπία που έχει επιτευχθεί, με την κυβερνήτη της Μαδρίτης να αποφεύγει να εφαρμόσει πολιτικές καραντίνας στην Ισπανική πρωτεύουσα.
Προβάλλοντας και διαφημίζοντας πολιτικά, αυτή την διαφορετική προσέγγιση ή αλλιώς, το διαφορετικό μείγμα πολιτικών, ως διαχειριστική επάρκεια και επιπλέον, ικανότητα (ας το κρατήσουμε αυτό το σημείο).
Και είναι το διαφορετικό μείγμα πολιτικής που την θέτει, όχι μόνο απέναντι στους Ποδέμος, αλλά και απέναντι στο κυβερνών Σοσιαλιστικό κόμμα, σε ένα λεπτό σημείο όπου και συγκροτείται βαθύτερα ένα διττό πρόσημο: Από την μία πλευρά, το Ποδέμος, ως αντανάκλαση της δράσης των κομμουνιστών εν καιρώ εμφυλίου πολέμου, απειλεί τις αρχές και τις ελευθερίες των Μαδριλένων, και από την άλλη, είναι το Σοσιαλιστικό κόμμα, σε περίπτωση εκλογής του Πάμπλο Ιγκλέσιας, είτε και του δικού του υποψηφίου, που απειλεί να διασαλεύσει την ελευθερία που επιτεύχθηκε και νοείται ως μη επιβολή καραντίνας. Οπότε η ίδια, ανάγεται στο ύψος του πολιτικού ‘βράχου’ που χρήζει ενίσχυσης και για να συνεχίσει αυτό που κάνει. Σε αυτό το πλαίσιο, ο εκπεφρασμένος λόγος, ενέχει μία πολωμένη αντι-κυβερνητική χροιά.
Με την ιστορική μνήμη έπαιξε και ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, ο οποίος, αντέστρεψε τα νοήματα, επιχειρώντας ένα άνοιγμα στην κοινωνική συμμαχία και των Σοσιαλιστών, η εκλογική επίδοση των οποίων υπήρξε επίσης απογοητευτική, και νοηματοδοτώντας την διαιρετική τομή ‘Φασισμός ή Ελευθερία,’ όπου φασισμός η μορφή της Αγιούσο ως προσωποποίηση της έλλειψης δημοκρατικότητας, ως απειλή για την δημοκρατία ως καθαυτό αξία, και όπου ελευθερία, η επιλογή του ιδίου: Όχι ως προστάτη, όπως πράττει η Ντίαθ Αγιούσο, αλλά ως εκφραστικός και έτοιμος, ‘υπερασπιστής’ της από την επιστροφή των Φρανκικών υπολειμμάτων που απλά έχουν μεταμφιεσθεί.
Επιλέγοντας όμως τις διαιρετικές τομές που αντλούν και από το ιστορικό παρελθόν, έχοντας ενδυθεί και το μανδύα της πανδημίας, ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, έπεσε στην έξυπνη πολιτικά, παγίδα που του έστησε η αντίπαλος του, παραγνωρίζοντας το στοιχείο της άρθρωσης ενός στοχευμένου και τεκμηριωμένου πολιτικού και προγραμματικού λόγου, την άσκηση εμπροσθοβαρούς κριτικής που δεν θα διστάζει να θέτει ζητήματα, σημασιοδοτώντας την δυνατότητα της πολιτικής εναλλακτικής. Και όχι ως ευχή ή ως χρήση σε αφίσα.
Στρεφόμενος στο συνθηματολογικό ‘Φασισμός ή Ελευθερία,’ επέλεξε να αντιμετωπίσει την Αγιούσο[3] με τα ίδια πολιτικοϊδεολογικά όπλα,[4] αφήνοντας την να προβάλλει έντονα την διαφορετικότητα της ως συνταγή επιτυχίας, από την στιγμή όπου αποκλίνει από την στρατηγική του κλεισίματος.
Ακόμη και η επιλογή αυτή, δεν κατάφερε να συσπειρώσει γύρω από την υποψηφιότητα του ευρύτερα κοινωνικά στρώματα, αδυνατώντας να εναρμονισθεί με τα επίδικα της εποχής. Η ήττα του, μπορούμε να πούμε πως εκφράζει και αποκρυσταλλώνει με δυναμικό τρόπο, την κρίση των Ποδέμος, την οποί και δεν απέκρυψε και η συμμετοχή του σε κυβέρνηση συνεργασίας με τους Σοσιαλιστές. Και αν κάτι αναδεικνύει ως συμπέρασμα, αυτό είναι η σημασία του προγραμματικού λόγου (η πολιτική ως γνώση και όχι απλοϊκό σύνθημα), που εμβαθύνει και προτείνει διαρκώς λύσεις, δίχως να απωλέσει το πολιτικό-αξιακό του πρόσημο.
Σπεύδοντας να απαντήσει σε παρόμοια μοτίβα, ο Πάμπλο Ιγκλέσιας και οι Ποδέμος, φάνηκαν ανέτοιμοι, με την νίκη της Αγιούσο να καθίσταται σημαντική, καταφέροντας πλήγμα σε Ποδέμος και στο Σοσιαλιστικό κόμμα, αυξάνοντας την ελκτικότητα των ιδεών της σε τοπικό επίπεδο, παίζοντας το χαρτί της στιβαρής ηγεσίας και της αποτελεσματικότητας.
Θα ήταν απλοϊκό, αναλυτικά, να αποδώσουμε την εκλογική της επικράτηση κύρια λόγω της υποστήριξης που έλαβε από το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα. Κάτι θα σήμαινε πως παραβλέπουμε τον τρόπο με τον οποίο κινήθηκε πολιτικά, προσεγγίζοντας την ιστορία ως ‘ζώσα’ πολιτική και το κυβερνάν ως μη μιμητική πράξη. Η νίκη της επίσης, ενισχύει το κεντροδεξιό έως δεξιό κομματικό-πολιτικό μπλοκ.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ας μην ξεχνάμε πως έχουμε να κάνουμε με ένα κόμμα το οποίο, αποτελεί ένα ιδιαίτερο ‘προϊόν’ δύο αλληλοτροφοδοτούμενων φαινομένων: Του φαινομένου της κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής κρίσης στην Ισπανία καθώς και του κινηματικού-πολιτικού φαινομένου των ‘Πλατειών.’ Η ώσμωση των δύο φαινομένων προσέδωσαν στο κόμμα, πέρα από δυναμική, μία συγκεκριμένη καταστατική-πολιτική ταυτότητα, που κατά την διάρκεια της περασμένης δεκαετίας, μεταπλάθονταν (και εντόνως), και από την στιγμή όπου το κόμμα ήρθε αντιμέτωπο με την πρόκληση της διακυβέρνησης, διανύοντας, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, την απόσταση από την αντιπολίτευση (κινηματικού τύπου) έως τα κυβερνητικά έδρανα.
[2] Ευρύτερα ομιλώντας, και μεταφερόμενοι στα καθ’ ημάς, θα τονίσουμε πως είναι εύστοχη, θεωρητικά, η αναφορά της Βασιλικής Γεωργιάδου, όταν υπογραμμίζει πως η Χρυσή Αυγή υπήρξε «κόμμα-πολιτοφυλακή» (μιλίτσια). Βλέπε σχετικά, Γεωργιάδου Βασιλική, ‘Η Άκρα Δεξιά στην Ελλάδα 1965-2018,’ Εκδόσεις Καστανιώτης, Αθήνα, 2019, σελ. 179.
[3] Η στρατηγική της Ισαμπέλ Ντίαθ Αγιούσο, εκλογικά προσανατολισμένη, υπήρξε επιτυχημένη, ακριβώς διότι πέτυχε να συναρθρώσει την πολιτική-διαχειριστική λειτουργικότητα εν καιρώ πανδημικής κρίσης (αυτό το ‘κάτι πράττω’), που όπως διαφάνηκε είχε ιδιαίτερο αντίκτυπο σε συγκεκριμένες κατηγορίες ψηφοφόρων προσφέροντας την αίσθηση της εναλλακτικής, της άλλης γεύσης, με την προβολή της έννοιας της ελευθερίας σε πραγματικό χρόνο και όχι αφηρημένα: ‘Είμαι έτοιμη να αγωνιστώ για αυτή.’
[4] Η Αγιούσο έστρεψε την φορά της κριτικής, για την διαχείριση της πανδημίας στην Ισπανία, στο Σοσιαλιστικό κόμμα και στους Ποδέμος που κυβερνούν, κάτι που συνέβαλλε στη μείωση της έντασης της κριτικής που θα μπορούσε να ασκήσει ο Ιγκλέσιας σε αυτό το πεδίο.
