Του Απόστολου Διαμαντή
Είναι θλιβερό να διαπιστώνει κανείς πως μόνον σχεδόν ο Μανώλης Γλέζος από την αριστερά όρθωσε και πάλι το ανάστημά του απέναντι στις ανιστόρητες δηλώσεις και αποφάσεις του κ. Φίλη και της κυβέρνησης. Δήλωσε ο πρώτος αντιστασιακός της χώρας: «Oποιος καταφέρεται ενάντια στην Εκκλησία για τη δήθεν αδράνειά της τη διάρκεια της Κατοχής βλαστημάει. Οταν ο στρατηγός Σταυράκος, διοικητής στρατιωτικός των Αθηνών και της Αττικής, κάλεσε τους δημάρχους, τις Αρχές και τους περιφερειάρχες να έρθουν στους Αμπελοκήπους για να παραδώσει τα κλειδιά της πόλης στους κατακτητές, ο Αρχιεπίσκοπος τότε αρνήθηκε και δήλωσε ότι η “Εκκλησία παρίσταται στην απελευθέρωση των λαών και όχι στη σκλαβιά τους”».
Φυσικά, τα γεγονότα αυτά είναι γνωστά σε όλους. Είναι γνωστή επίσης η επικοινωνία του Αρχιεπισκόπου Χρύσανθου με την Πηνελόπη Δέλτα, το Μεγάλο Σάββατο του 1941. Τότε, ο Χρύσανθος της είπε πως τόνισε στον Βασιλιά Γεώργιο να πάει στο μέτωπο, στις επάλξεις, πως εκεί είναι η θέση του και φυσικά εν συνεχεία ο Χρύσανθος ήταν ο μόνος επίσημος που δεν δέχθηκε να παραδώσει τα κλειδιά της πόλης των Αθηνών στους γερμανούς εισβολείς.
Αλλά φυσικά δεν είναι μόνον αυτό. Στοιχειωδώς εάν ο κ. Φίλης είχε διαβάσει έστω και μια σειρά από την ιστορία της Εθνικής Αντίστασης, θα γνώριζε πως η συμμετοχή του κλήρου ήταν έντονη και θα γνώριζε επίσης και τις απόψεις του αρχηγού του ΕΛΑΣ Αρη Βελουχιώτη για την εκκλησία και τους ιερείς της. Εκκλησία και λαός ήταν ένα για τον Άρη.
Αλλά όχι μόνον για τον Άρη. Η ταύτιση εκκλησίας και έθνους, εκκλησίας και λαού, έχει ιστορικές ρίζες. Όλοι σχεδόν οι επίσκοποι του Μωριά ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας κατά την Επανάσταση του 1821 και στην κρίσιμη σύσκεψη της Βοστίτσας, ήταν εκτός από τον Παπαφλέσσα και 7 μητροπολίτες. Δεν θα πρέπει επίσης να γνωρίζει ο κ. Φίλης πως στην πρώτη πόλη που απελευθερώθηκε, την Καλαμάτα, τη δοξολογία έκαναν 24 ιερείς ενώ δυο μέρες μετά στις 25 Μαρτίου, οι μητροπολίτες Παλαιών Πατρών Γερμανός και Κερκίνης Προκόπιος στήνουν στην πλατεία Αγίου Γεωργίου των Πατρών ξύλινο σταυρό, πάνω στον οποίο οι οπλαρχηγοί και πρόκριτοι, Ζαϊμης, Λόντος και Ρούφος, ορκίζονται «Ελευθερίαν ή Θάνατον».
Η σχέση εκκλησίας και λαού δεν προέκυψε φυσικά το 21, προκύπτει από τους αιώνες που ακολούθησαν την Άλωση, κατά τους οποίους η ορθόδοξη εκκλησία όχι μόνον διατήρησε μέσω της γλώσσας την εθνική συνείδηση, όχι μόνον έσωσε τον ελληνισμό οργανώνοντας εκπαιδευτήρια, αλλά συγχρόνως οργάνωσε και διοίκησε το κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο στις ορεινές αυτοδιοικούμενες περιοχές, όπου είχε καταφύγει μεγάλο μέρος του ελληνισμού για να αποφύγει τις τρομερές συνέπειες της οθωμανικής κατάκτησης.
Όλα αυτά βεβαίως είναι λυπηρό να τα υπενθυμίζει κανείς, να υπενθυμίζει δηλαδή πως ήταν ένας δεσπότης, ο Γερμανός Καραβαγγέλης που οργάνωσε τον Μακεδονικό Αγώνα, πως εκατοντάδες ιερείς κυριολεκτικά γδάρθηκαν ζωντανοί, κρεμάστηκαν, κάηκαν, κατά την μικρασιατική καταστροφή, πως ήταν ο Μητροπολίτης Σμύρνης αυτός που έμεινε μόνος όρθιος κοντά στο λαό του και σφαγιάστηκε, όταν το επίσημο ελληνικό κράτος δια του κυβερνήτη Σμύρνης του βενιζελικού Στεργιάδη, το έβαλε κυριολεκτικά στα πόδια, διαφεύγοντας με πλοίο προς την Γαλλία, εγκαταλείποντας τον πληθυσμό της πόλης ακέφαλο.
Όλα αυτά δεν τα γνωρίζει ο κ. Φίλης; Ποιος ξέρει; «Δεν μπορούμε», είπε, «να προσκυνάμε και να λέμε ότι είναι εκ προοιμίου ιερά. Δεν είναι ιερά, ανθρώπινο είναι η Εκκλησία». Και ποιος ορίζει τι είναι ιερό και τι όχι; Ο υπουργός; Τι σημαίνει ιερό, τι είναι το ιερό, δεν είναι δουλειά του κράτους. Τα ιερά κάθε εθνους, κάθε λαού, είναι πεποίθηση δική του, προκύπτουν από την αληθινή ζωή, δεν είναι κυβερνητικές αποφάσεις.
Ο κ. Φίλης, εκπροσωπώντας τον ελληνικό πολιτικό κόσμο της μεταπολίτευσης, ο οποίος ευθύνεται για την πτώχευση της χώρας και την γενικευμένη διαφθορά και σύρεται κάθε τρεις και λίγο για κακουργήματα στη φυλακή, μια διαφθορά δηλαδή την οποία εξυπηρέτησαν πολιτικοί και δήμαρχοι όλων των παρατάξεων, δεν θάπρεπε να πει πως η ελληνική εκκλησία έχει συμβάλει στην ηθική κατάπτωση της χώρας. Δεν τόκανε αυτό ακριβώς η εκκλησία. Δεν ήταν δικό της έργο. Τα πολιτικά κόμματα το έκαναν.
Επί του συγκεκριμένου: το μάθημα των θρησκευτικών δεν είναι μάθημα κατήχησης ούτως ή άλλως. Αυτό είναι ένα επιχείρημα έωλο. Υποχρέωση συνταγματική του κάθε υπουργού είναι να προάγει την εθνική και θρησκευτική συνείδηση των ελλήνων. Και επομένως να την ενισχύει, όχι να την αποδυναμώνει. Το μάθημα των θρησκευτικών θα έπρεπε να ενισχυθεί, με την διδασκαλία της εκκλησιαστικής ιστορίας, την διδασκαλία των πατερικών κειμένων, που είναι η βάση, το θεμέλιο, των ελληνικών γραμμάτων, μια γραμματεία που διδάσκεται στη Δύση, αλλά δυστυχώς όχι στην ίδια την Ελλάδα.
Ο κ. Φίλης, εμπράκτως λοιπόν, κινείται εκτός των συνταγματικών ορίων.