Της Μαριάννας Ευαγγέλου – Βιοχημικός Μsc
Η γλυστρίδα, αντράκλα , τρέβλο Portulaca oleracea, βρίσκεται στην κορυφή του καταλόγου των φυτών με υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη Ε, Α και ωμέγα-3 λιπαρό οξύ που ονομάζεται άλφα-λινολενικό οξύ (ALA). Ερευνητικές μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο στεφανιαίας καρδιακής νόσου, προστατεύουν πιθανώς από τον καρκίνο, τις φλεγμονώδεις παθήσεις, εγκεφαλικού επεισοδίου, και να βοηθήσει στην πρόληψη της ADHD, αυτισμό, και άλλα αναπτυξιακά προβλήματα στα παιδιά. 100 γραμμάρια φρέσκα φύλλα γλυστρίδας παρέχει περίπου 350 mg άλφα-λινολενικό οξύ, διαθέτει δηλαδή δεκαπέντε φορές περισσότερα ωμέγα-3 από ό,τι τα περισσότερα μαρούλια που κυκλοφορούν στο εμπόριο.
Είναι μια εξαιρετική πηγή βιταμίνης Α, (1320 IU / 100 g, παρέχει 44% της ΣΗΔ). Ένα φλιτζάνι (250 ml) βρασμένα φύλλα περιέχουν 90 mg ασβεστίου, 561 mg καλίου, και πάνω από 2.000 IUs της βιταμίνης Α. Η βιταμίνη Α είναι ένα γνωστό ισχυρό φυσικό αντιοξειδωτικό και απαραίτητη βιταμίνη για την όραση. είναι επίσης αναγκαία για τη διατήρηση και το δέρμα. Η κατανάλωση βιταμίνης Α είναι γνωστό οτι βοηθάει στην προστασία από καρκίνο του πνεύμονα και της στοματικής κοιλότητας. Η Γλυστρίδα παρέχει έξι φορές περισσότερη βιταμίνη Ε από το σπανάκι και επτά φορές περισσότερη βήτα καροτίνη από τα καρότα. Είναι επίσης πλούσια σε βιταμίνη C, μαγνήσιο, ριβοφλαβίνη, κάλιο και φώσφορο και γλουταθειόνης.
Ένα φλιτζάνι μαγειρεμένη αντράκλα έχει 25 χιλιοστά του γραμμαρίου (20 τοις εκατό της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης) της βιταμίνης C.Επίσης περιέχει βιταμίνες του συμπλέγματος Β όπως η ριβοφλαβίνη, νιασίνη, πυριδοξίνη και τα καροτενοειδή, καθώς και μέταλλα, όπως σίδηρο, μαγνήσιο, ασβέστιο, κάλιο, χαλκό και μαγγάνιο. Επιπλέον, υπάρχουν στην γλυστρίδα δύο τύποι βηταλαϊνης αλκαλοειδείς χρωστικές ουσίες, οι κοκκινωπές βήτα-κυανίνες και οι κίτρινες βήτα-ξανθίνες. Και οι δύο τύποι χρωστικών είναι ισχυρά αντι-οξειδωτικά και έχουν βρεθεί να έχουν αντί-μεταλλαξιογόνες ιδιότητες σε εργαστηριακές μελέτες.
Τη νύχτα τα φύλλα παγιδεύουν διοξειδίο του άνθρακα, το οποίο μετατρέπεται σε μηλικό οξύ (η αρχή της όξυνσης μήλων), και, την ίδια ημέρα, το μηλικό οξύ μετατρέπεται σε γλυκόζη. Όταν η συγκομιδή γίνει νωρίς το πρωί, τα φύλλα έχουν δέκα φορές μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε μηλικό οξύ, (το μηλικό οξύ βοηθάει στην διάσπαση απο τις πέτρες στην χολή), όμως όταν η συγκομιδή γίνει αργά το απόγευμα, έχουν μια σημαντικά πιο πικάντικη γεύση.
Μισό φλιτζάνι φύλλα γλυστρίδας περιέχουν 910 mg οξαλικού οξέος, μια ένωση που εμπλέκεται στο σχηματισμό των λίθων των νεφρών. 100 g φρέσκα φύλλα περιέχουν 1,31 g οξαλικού οξέος,περισσότερο από ό, τι στο σπανάκι (0,97 g / 100 g) και μανιόκα (1,26 g / 100 g). Ως εκ τούτου, άτομα με πέτρες του ουροποιητικού συστήματος καλό είναι να αποφεύγουν την κατανάλωση γλιστρίδας και ορισμένα λαχανικά που ανήκουν στην οικογένεια των Amaranthaceae και οικογένεια Brassica. Η επαρκής πρόσληψη νερού επομένως, συνιστάται να διατηρηθεί η κανονική παραγωγή ούρων.
Η μαγειρεμένη αντράκλα μειώνει τη συνολική περιεκτικότητα σε διαλυτό οξαλικό οξύ κατά 27%. Μια αλλη ιδιότητα της γλυστρίδας είναι οτι συστέλει τα αιμοφόρα αγγεία οπότε χρειάζεται να τρώγεται με φειδώ απο τους υπερτασικούς. Η χημική της σύσταση περιλαμβάνει νοραδρεναλίνη, άλατα ασβεστίου, ντοπαμίνη, L-DOPA, μηλικό οξύ, κιτρικό οξύ, φολικό οξύ, γλουταμινικό οξύ, ασπαργικό οξύ, νικοτινικό οξύ, αλανίνη, γλυκόζη, φρουκτόζη και σακχαρόζη. Οι βητα-κυανίδες που απομονωθηκαν από την αντράκλα βελτίωσαν τα ελλείμματα γνωστικής λειτουργίας σε ηλικιωμένα ποντίκια. Μια υποκατηγορία των ομοισοφλαβονοειδών από το φυτό έδειξαν in vitro κυτταροτοξική δραστηριότητα σε τέσσερα είδη ανθρώπινων καρκινικών τύπων.
Όπως υπογραμμίζει ο γεωπόνος της Διεύθυνσης Αγροτικής Ανάπτυξης Χανίων κ. Παντελής Βογιατζάκης “η χρήση της γλυστρίδας ως θεραπευτικό φυτό στην Ευρώπη, το Ιράν και την Ινδία, έχει ιστορία τουλάχιστον 2.000 ετών και πιθανότατα καταναλωνόταν ως λαχανικό πολλά χρόνια πριν. Στην αρχαία Ρώμη η γλυστρίδα χρησιμοποιείτο για θεραπεία των πονοκεφάλων και της δυσεντερίας, των σκωλίκων των εντέρων και των δαγκωμάτων από σαύρες. Βέβαια τότε δεν γνώριζαν ότι είναι πλούσιο σε ω3 λιπαρά οξέα και σε αντιοξειδωτικά απαραίτητα για την υγειά.
Η γλυστρίδα θεωρείτο από παλαιά σαν πολύτιμο φυτό για τη θεραπεία των προβλημάτων του ουροποιητικού και του πεπτικού συστήματος. Ανοίγει την όρεξη και έχει επουλωτικές ιδιότητες. Η διουρητική δράση της χρησιμεύει σαν ανακούφιση των ασθενειών της ουροδόχου κύστης, για παράδειγμα στη δυσκολία κατά την ούρηση. Οι γλυχρασματογενείς ιδιότητες του φυτού το καθιστούν επίσης καταπραϋντικό γιατρικό για τα γαστρεντερικά προβλήματα όπως η δυσεντερία και η διάρροια. Παλαιά στην Κρήτη καταναλώνετο ωμή με ξίδι και ήταν δροσιστική και δημοφιλής. Απαλλάσσει το συκώτι από υπεραιμία γι’ αυτό λέγανε «γλυστρίδα και νερό συκώτι δροσερό».
Επίσης, παλαιά στην Κρήτη τη συνιστούσαν στους πάσχοντες από αιμορροΐδες. Κοπανισμένη επουλώνει εγκαύματα. Για κάποιον που είναι αθυρόστομος και φλύαρος οι Κρητικοί λένε «Γλυστρίδα ’φαγες και γλυστρά το στόμα σου;». Σύμφωνα με τη διδάκτορα Ιατρικής και πρόεδρο της Συντονιστικής Επιτροπής Διατροφής του Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας των ΗΠΑ κας Άρτεμης Σιμοπούλου η μεγάλη περιεκτικότητα σε ωμέγα 3-λιπαρά οξέα, κάνει τη γλυστρίδα ιδιαίτερα ωφέλιμη για τον ανθρώπινο οργανισμό.
Όπως επισημαίνει η κα Σιμοπούλου στα γραπτά της “οι παραδοσιακές κοινωνίες τη χρησιμοποιούσαν για να θεραπεύουν πολλά από τα προβλήματα υγείας που σήμερα καταπολεμούνται από τα λιπαρά οξέα ωμέγα-3 και στα οποία συμπεριλαμβάνονται οι φλεγμονές, τα προβλήματα στην καρδιά, οι στομαχικές διαταραχές, ο πόνος και ο πυρετός.
Παραδείγματος χάρη, ο Θεόφραστος (372-287 π.Χ.), ο πατέρας της βοτανικής, σύστηνε τη γλυστρίδα ως φάρμακο για την καρδιακή ανεπάρκεια, το σκορβούτο, τον πονόλαιμο, τον πόνο στα αφτιά, το οίδημα στις αρθρώσεις και την ξηροδερμία…
Στην παραδοσιακή κινεζική ιατρική τα φύλλα της χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση δειγμάτων απο εντόμα ή φίδια τσιμπήματα στο δέρμα, επούλωση πληγών, πόνους από τσιμπήματα μέλισσας, βακτηριακής δυσεντερίας, διάρροιας, αιμορροΐδες, αιμορραγία μετά τον τοκετό, και εντερική αιμορραγία. Η Γλιστρίδα είναι μια κλινικώς αποτελεσματική θεραπεία για τους στοματικούς λειχήνες.
Προσοχή: Αντενδείκνυται η χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και για τα άτομα με αδύναμη πέψη.
