Του Γιώργου Καλλιτεράκη
Παλιά, οι εμβολιασμοί γινόταν πρώτα σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας που έτσι αποτελούσαν και ένα πειραματόζωο για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους πριν χρησιμοποιηθούν στις πλούσιες χώρες της Δύσης.
Οι φαρμακευτιές εταιρείες είχαν βρει μια φθηνή λύση για το αυξανόμενο κοστος παρασκευής φαρμάκων και εμβολίων και την παράκαμψη των κανονισμων που διέπουν τις κλινικές δοκιμές: τον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Όπως αναφέρεται σε άρθρο της δημοσιογράφου Φραγκίσκας Μεγαλούδη από το 2011, εκατοντάδες παιδιά και ενήλικοι, στην Αφρική, την Λατινική Αμερική, την Ινδία, την Κίνα, επί χρονια είχαν γίνει τα νέα πειραματόζωα των δυτικών φαρμακευτικών εργαστηρίων, συχνά χωρίς καν να το γνωρίζουν.
Από το 1946 μέχρι το 1948 το αμερικανικό υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες της Γουατεμάλας μόλυνε με σύφιλη και γονόρροια περισσότερα από 5500 άτομα στη χώρα, για να δοκιμάσει την αποτελεσματικότητα της πενικιλίνης στα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ, από το 2000 έως το 2010 έγιναν περισσότερες από 58.000 δοκιμές φαρμάκων και εμβολίων σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου. Οι περισσότερες έλαβαν χώρα στην Ινδία και την Κίνα, ενώ ακολουθούν η Ρωσία, η Ρουμανία, η Ουκρανία, το Περού, η Κολομβία, το Μπαγκλαντές, η Ταϊλάνδη, το Μαλάουι και η Ουγκάντα.
Το 1996, στη Νιγηρία η Φαρμακευτική Εταιρεία Pfizer ήταν υπεύθυνη για το θάνατο τουλάχιστον 15 παιδιών κατά τη διάρκεια δοκιμών για το νέο φάρμακο της εταιρείας κατά της μηνιγγίτιδας. Οι δοκιμές που έγιναν παράνομα και υπό το πρόσχημα ανθρωπιστικής αρωγής όταν η χώρα αντιμετώπιζε επιδημία μηνιγγίτιδας, έκαναν την κυβέρνηση της Νιγηρίας να μηνύσει την Pfizer, χωρίς όμως ποτέ η υπόθεση να φτάσει στα δικαστήρια.
Λίγα χρόνια αργότερα, η ίδια εταιρεία πραγματοποιούσε κλινικές δοκιμές για ένα νέο αντιφλεγμονώδες φάρμακο σε χώρες της Λατινικής Αμερικής, το οποίο όμως ποτέ δεν κυκλοφόρησε στις δυτικές χώρες καθώς αποδείχτηκε πως προκαλούσε εγκεφαλικά και καρδιοπάθειες.
Μόνο το 2010, ο αριθμός των δοκιμών νέων φαρμάκων στην Ινδία ξεπέρασε τα 2 εκατομμύρια. Το 2005 η Ινδία έκανε τη νομοθεσία της για τις κλινικές δοκιμές ιδιαίτερα ελαστική με αποτέλεσμα φαρμακευτικοί κολοσσοί, όπως η Pfizer, η AstraZeneca, και η Merck να έχουν μεταφέρει το κέντρο των επιχειρήσεων τους στη χώρα.
Πριν μερικά χρόνια η βρετανική εφημερίδα Independent αποκάλυψε πως στο Madhya Pradesh, στο Andhra Pradesh και στο Νέο Δελχί, εκατοντάδες κορίτσια χρησιμοποιήθηκαν ως πειραματόζωα για τις δοκιμές του νέου εμβολίου κατά του καρκίνου της μήτρας το γνωστό Gardasil, της εταιρείας Merck.
Οι δοκιμές χρηματοδοτήθηκαν από το Ίδρυμα Bill and Melina Gates και πραγματοποιήθηκαν από μια αμερικανική μη κυβερνητική οργάνωση. Παρόμοιες δοκιμές έγιναν και για το εμβόλιο Cervarix της ανταγωνιστικής εταιρείας GlaxoSmithKline στην ίδια περιοχή.
Τα κορίτσια συμμετείχαν στο πρόγραμμα χωρίς να το γνωρίζουν και χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών τους. Όταν αρκετά από τα κορίτσια πέθαναν αφού έλαβαν το εμβόλιο, οι αρχές σταμάτησαν τις δοκιμές απαιτώντας περισσότερη έρευνα. Αν και επισήμως ο θάνατος των κοριτσιών δεν συνδέεται με το εμβόλιο, και αρκετές περιπτώσεις καταχωρήθηκαν ως αυτοκτονία, η δοκιμή αποτελεί παραβίαση κάθε ιατρικού πρωτοκόλλου καθώς κανείς ποτέ δεν ενημερώθηκε για αυτήν.
Το 2008 οι κλινικές δοκιμές για το νέο εμβόλιο της GlaxoSmithKline κατά του πνευμονόκοκκου το Synflorix που έγιναν στην Αργεντινή είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο τουλάχιστον 14 βρεφών. Οι γονείς, αναλφάβητοι στην πλειοψηφία τους, έδωσαν την συγκατάθεση τους, υπογράφοντας φόρμες στα αγγλικά, τις οποίες αδυνατούσαν να διαβάσουν. Σχεδόν όλοι πίστευαν πως απλά συμμετέχουν σε έναν εμβολιασμό ρουτίνας. Οι τοπικοί γιατροί που έπεισαν τους γονείς να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα έλαβαν 350 δολάρια ως αμοιβή από την εταιρεία.
Το 2007 στην Πολωνία άστεγοι πληρώθηκαν 2 δολάρια ο καθένας για να συμμετέχουν σε έναν εμβολιασμό ρουτίνας -όπως πίστευαν-κατά της εποχικής γρίπης. Στην πραγματικότητα έγιναν πειραματόζωα για τις δοκιμές ενός νέου εμβολίου κατά της γρίπης που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 20 αστέγων. Η περίπτωση δεν έφτασε ποτέ στα δικαστήρια.
Θα μπορούσαμε να συνεχίζουμε για πολύ ακόμα με παρόμοιες περιπτώσεις όπου η ανάγκη για κερδοφορία των τεράστιων φαρμκευτικών εταιρειών τέθηκε πάνω από την αξία της ανθρώπινης ζωής. Και κάποιες ανθρώπινες ζωές έχουν μεγαλύτερο βάρος από κάποιες άλλες.
Είναι αυτή η πραγματικότητα που τροφοδοτεί τους οπαδούς θεωριών συνωμοσίας αλλά και όσους στέκουν απέναντι από τους εμβολιασμούς που δε χρειάζεται να είναι αναγκαία “ψεκασμένοι”.
Η πανδημία του κορωνοϊού φαίνεται σα να αντέστρεψε την προβληματικη πραγματικότητα που ίσχυε μέχρι πριν μερικά χρόνια, χωρίς να δίνει λύση, επειδή στον πυρηνα της αντιστροφής βρίσκεται ξανά η ανάγκη της μέγιστης κερδοφορίας των τεράστιων φαρμακευτικών.
Αντί να εφαρμοστούν τα αυστηρά πρωτόκολλα που ισχύουν στις χώρες της Δύσης σε ολόκληρο τον κόσμο, χαλαρώνουν ακόμα και στις χώρες της Δύσης. Η ανάγκη χρησιμοποίησης των φτωχών χωρών ως πειραματόζωα εξαφανιζεται. Η παράκαμψη των χρονοβόρων πρωτοκολλων γίνεται το νέο κανονικό. Όλες οι χώρες ανταγωνίζονται για το ποια θα έχει πρωτα πρόσβαση στα εμβόλια, τα οποία, διανέμονται με κριτήριο τη μέγιστη κερδοφορία.
Τώρα, οι χώρες της Αφρικής δεν έχουν καν την ευκαιρία να είναι πειραματόζωα. Η συντριπτική πλειοψηφία των εμβολίων καταλήγουν στις πλούσιες χώρες της Δύσης. Κι ενώ έχουν ήδη διαμοιραστεί δεκάδες εκατομμύρια δοσεις εμβολίων στον κοσμο, στην Αφρική μόλις 2 χώρες έχουν λάβει εμβόλια, οι Σεϋχέλες και η Γουινέα. Στη Γουινέα έχουν εμβολιαστεί 25 άνθρωποι.
Με κριτήριο την κερδοφορία ελάχιστων εταιρειών, ο κίνδυνος για τις ανθρώπινες κοινωνίες γιγαντώνεται.
Γιγαντώνεται γιατί η πανδημία είναι παγκοσμια και ο ιός εξελίσσεται όσο δε μπαίνει φρένο στη διάδοσή του. Όσο εξελίσσεται ο ιός, τόσο μεγαλώνει ο κίνδυνος μίας επικίνδυνης μετάλλαξης που θα χειροτερεύσει την κατάσταση. Δίχως την επίτευξη ανοσίας σε ένα 60-70% του παγκόσμιου πληθυσμού, ο ιός θα συνεχίσει να μεταλάσσεται με γοργούς ρυθμούς.
Δε μπορει να δοθεί λύση στο πρόβλημα της πανδημίας δίχως τον εμβολιασμό του συνόλου του πληθυσμού και αυτος ο εμβολιασμός δε μπορει να γίνει με ασφάλεια και αποτελεσματικά όταν πραγματοποιείται μέσα από τα δίκτυα που επιζητούν την κερδοφορία και ελέγχονται από τις τεράστιες φαρμακευτικές εταιρείες.
Για πρώτη φορά είναι σε τέτοιο βαθμό ξεκάθαρο ότι η υγεία μπορεί να διασφαλιστεί μόνο σε παγκόσμια κλίμακα και όχι μερικώς.
Υπό αυτό το πρίσμα μετατρέπεται σε αναγκαιότητα η παραγωγή, ο έλεγχος της ποιότητας και η διάθεση των εμβολίων να περάσουν υπό τον έλεγχο των κρατών και οχι των εταιρειών.
Είναι αναγκαιότητα το κριτήριο για τη διανομή των εμβολίων να μην ειναι η υψηλή κερδοφορία των εταιρειών που υπό τις παρούσες συνθήκες μπορει να αποδειχθεί καταστροφική για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Η παραγωγή πρέπει να γίνει μαζική και να γίνει υπό τις πιο αυστηρές συνθήκες που θα διασφαλίζουν την ασφαλεια, ώστε τα εμβόλια να φτάσουν όσο πιο γρήγορα και σε όσο μεγαλύτερες ποσότητες σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Γιατί σήμερα, είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ άλλοτε στην ιστορία, το μέλλον όλων ειναι κοινό. Η νίκη επί της πανδημίας ή θα είναι παγκόσμια ή δε θα είναι νίκη.