Η Δημοτική Κίνηση Πολιτών ΟΙ Α-ΓΝΩΣΤΟΙ (Δεν μας ξέρει ούτε η μάνα μας) με ανακοίνωσή της αναφέρεται στο ζήτημα των αστέγων της πόλης μας και της ανάγκης δημιουργίας Λαϊκού Υπνωτηρίου. Στην ανακοίνωση αναφέρονται τα εξής:
Αυτή τη φορά, λόγω της σοβαρότητας του θέματος, το κείμενό μας μόνο δεικτικό και σκωπτικό ύφος δεν θα μπορούσε να έχει, ιδιαίτερα μετά τον πρόσφατο θάνατο αστέγου συμπολίτη μας, τον Δεκέμβριο του 2018, στο Νοσοκομείο Χανίων. «Μη μοιράζετε υπνόσακους στους άστεγους, πρότεινε στους αλληλέγγυους η δημοτική σύμβουλος Κατερίνα Βουτετάκη, μοιράστε τους κάσες, γιατί ούτε κάσα να τον θάψουν δεν υπήρχε» και ο άστεγος θάφτηκε στην κυριολεξία άστεγος και στην τελευταία του κατοικία. Ας κάνουμε λοιπόν μια σύντομη και αναγκαία ιστορική αναδρομή στο θεσμό των λαϊκών υπνωτηρίων και στο ζήτημα των αστέγων στην Ελλάδα της πολιτικής μας παρακμής πριν περάσουμε στην πρότασή μας.
«Λαϊκά Υπνωτήρια»
Τα καταλύματα και η προστασία των αστέγων απασχολεί το ελληνικό κράτος από τη γέννησή του! Όταν η Αθήνα χαρακτηριζόταν πρωτεύουσα του νεοελληνικού βασιλείου, μαζί με τον δοτό ανήλικο βασιλιά Όθωνα, τα μέλη της τριμελούς αντιβασιλείας, και τους πέντε χιλιάδες Βαυαρούς αξιωματικούς και στρατιώτες, οι οποίοι αποτελούσαν και την ένοπλη εγγύηση για την ασφάλεια και την μακροημέρευση του νέου καθεστώτος, έφταναν και εκατοντάδες ρακένδυτοι πρόσφυγες αγωνιστές της Επανάστασης αναζητώντας καλύτερη τύχη.
Από τότε και μέχρι τις ημέρες μας, κυρίως σε περιόδους εθνικών και οικονομικών κρίσεων, το ζήτημα έρχεται στην επιφάνεια. Κάθε φορά που ξέσπαγε μια Επανάσταση, όπως της Κρήτης (1866-1869), ή καταστροφή, όπως ήταν το εγχείρημα της εθνικής αυτοχειρίας μας στη Μικρά Ασία (1919-1922), στην Αθήνα κυρίως αλλά και σε άλλα μεγαλοαστικά κέντρα της εποχής, έφθαναν χιλιάδες πρόσφυγες δημιουργώντας τεράστια στεγαστικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα.
Στη μακρά αυτή πορεία και καταγραφή του προβλήματος και στις προσπάθειες επίλυσής του καταγράφεται ο θεσμός των «Λαϊκών Υπνωτηρίων». Γεννήθηκε στις αρχές του 1937, επί της εποχής του Ιωάννη Μεταξά, και υπερείχε κατά πολύ των υποδομών που σήμερα υπάρχουν για τους άστεγους!
Ο θεσμός των «Λαϊκών Υπνωτηρίων»
Τι ήταν όμως τα Λαϊκά Υπνωτήρια; Αποτελούσαν αυτοτελές κρατικό ίδρυμα, το οποίο υπαγόταν στο υπουργείο Κρατικής Αντιλήψεως, όπως ονομαζόταν τότε το υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.
Για πρώτη φορά ο θεσμός άρχισε να λειτουργεί στην Αθήνα, όπου και το πρόβλημα ήταν μεγαλύτερο. Το πρώτο από τα «Λαϊκά Υπνωτήρια» στεγάστηκε σε ένα ημιτριώροφο οίκημα, στην περιοχή των Αμπελόκηπων, το οποίο παραχώρησε ο Δήμος Αθηναίων. Εκεί, λοιπόν, μπορούσαν 200 άστεγοι να βρίσκουν στέγη, τροφή και καθαριότητα. Oι άστεγοι προσέρχονταν τα βράδια, δήλωναν το όνομά τους, έπαιρναν τα απαραίτητα (πετσέτα λουτρού, πέδιλα, πιτζάμες, σαπούνι και αντιφθειρική αλοιφή) και πήγαιναν υποχρεωτικα για μπάνιο. Τα ρούχα τους απολυμαίνονταν σε ειδικούς θαλάμους, ενώ τους παρέχονταν φόρμες για τον ύπνο. Στον πρώτο όροφο έμεναν οι γέροντες και τα παιδιά, στο δεύτερο οι άνδρες.
Χανιά 2019, τι προτείνουμε
Το Λαϊκό Υπνωτήριο των Χανίων, που προτείνουμε να δημιουργηθεί στην πόλη μας η οποία μόνο δεκαοκτώ άστεγους δεν έχει, μπορεί να στεγαστεί σε έναν ή και σε δύο από τους διαθέσιμους χώρους της πόλης. Επανερχόμαστε στην πρόταση που είχαμε κάνει και διά ζώσης, στον τότε δήμαρχο Χανίων Μανώλη Σκουλάκη αλλά και στον μετέπειτα υποψήφιο δήμαρχο Τάσο Βάμβουκα. Ο χώρος που είχε προταθεί, στον Μανώλη Σκουλάκη, μετά το θάνατο άστεγου συμπολίτη μας, επί δημαρχίας του, ήταν το κτήριο του ΙΚΑ στο κέντρο της πόλης, επί των οδών Νεάρχου και Σολωμού. Ο χώρος θα λειτουργούσε ως λαϊκό υπνωτήριο, εστιατόριο, λαϊκό φαρμακείο και ιατρείο για περιστατικά που έχρηζαν άμεσης ιατρικής και φαρμακευτικής υποστήριξης. Η πρόταση απορρίφθηκε από τον τότε δήμαρχο ο οποίος επικαλέστηκε λόγους ετοιμορροπίας του κτηρίου, αν και αρχικά ήταν θετικός απέναντί μας. Παραμονές δημοτικών εκλογών, του 2014, η πρόταση μας επανήλθε, στον επικεφαλής του Δήμου Ενεργών Πολιτών Τάσο Βάμβουκα. Απορρίφθηκε εκ νέου για αδιευκρίνιστους λόγους. Πόσους συμπολίτες μας όμως θα πρέπει να θρηνήσουμε ακόμα για να κινητοποιηθεί ο δημοτικός μηχανισμός και να δώσει άμεση λύση σε ένα πρόβλημα μείζονος σημασίας που αφορά την τοπική κοινωνία; Πρόσφατα ζήσαμε την αυτογελοιοποίηση των δημοτικών αρχών στο καρναβαλίστικο ρεσιτάλ της αμερικανόφερτης φιλανθρωπίας και στην πόλη μας. Πόσοι άραγε γνωρίζουν το τεράστιο και πρωτοποριακό, για την εποχή του, έργο του Άγιου Βασίλη, από την Καισαρεία και την περίφημη Βασιλειάδα Πολιτεία του στην Καππαδοκία; Τι ήταν αυτή η ξακουστή Βασιλειάδα Πολιτεία; Ένα έργο ζωής και σημαντικός σταθμός στην πορεία του αληθινού Άγιου Βασίλη, στο οποίο διοχέτευσε όλη την ποιμαντική του ευαισθησία, καθιστώντας την Βασιλειάδα, πρότυπο κέντρου περίθαλψης και φροντίδας των ασθενέστερων κοινωνικά ατόμων.
Αυτό το φωτεινό παράδειγμα ειλικρινούς αγάπης και αλληλεγγύης δεν θα μπορούσε να βρει άξιους μιμητές και στην πόλη μας αξιοποιώντας τις εγκαταλειμμένες κτιριακές υποδομές της, προς όφελος των ημεδαπών ή και των αλλοδαπών συμπολιτών μας που έχουν ανάγκη της συνυπευθύνοτητάς μας; Πόσοι άστεγοι συμπολίτες θα μπορούσαν να βρούν μια ζεστή γωνιά για να κοιμηθούν χωρίς τυπικές διαδικασίες αλλά μόνο με το διαβατήριο της αλληλεγγύης; Να μπορούν να μείνουν όσες μέρες και νύχτες χρειαστεί χωρίς βεβαίως να γίνεται κατάχρηση των παρεχομένων υπηρεσιών από τους φιλοξενούμενους; Ένας πρότυπος ξενώνας υπό τον άμεσο έλεγχο της δημοτικής αρχής της πόλης μας; Ένα κέντρο που θα μπορούσε να συνδυάσει τα θετικά στοιχεία από τον θεσμό των πρώτων Λαϊκών Υπνωτηρίων, του 1937, και τα θετικά στοιχεία από την Βασιλειάδα Πολιτεία. Οι κτιριακές υποδομές υφίστανται και ο δήμος Χανίων σε συνεργασία με τους ντόπιους συνεταιρισμούς, εργολάβων, ελαιοχρωματιστών, ξυλουργών, υδραυλικών, ηλεκτρολόγων, και τους επαγγελματίες που έχουν άμεση συνάφεια με την αποκατάσταση και ανακαίνιση των κτηρίων του ΙΚΑ και του Ψυχιατρείου θα μπορούσε να δημιουργήσει τις κατάλληλες προνοιακές υποδομές πρόνοιας και αλληλεγγύης στην πόλη μας. Ας σταματήσουμε επιτέλους να στρουθοκαμηλίζουμε και να αναζητούμε άλλοθι για την απραξία μας στην οικονομική και πολιτική κρίση. Άλλο η κρίση και άλλο η κρινόμενοι.
Η μαρμελάδα στο ξεροκόματο της μιας νύχτας που προσφέρετε στους νομότυπους άστεγους στην πολυδιαφημιζόμενη στέγη αστέγων του Δήμου Χανίων δεν είναι αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα αυτό. Αν η συγκεκριμένη δομή κάλυπτε τις ανάγκες των αστέγων της πόλης μας δεν θα θρηνούσαμε την απώλεια και την αποτέφρωση των Ιταλικών Στρατώνων στους οποίους διέμεναν για χρόνια τρεις παράτυποι βορειοαφρικανοί μετανάστες, οι οποίοι ομολόγησαν και την ενοχή τους. Αν αυτοί οι συνάνθρωποί μας διέμεναν σε ένα ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον ούτε υπνόσακους θα χρειαζόντουσαν ούτε γκαζάκια για την παρασκευή του φαγητού τους. Δεν ωφελεί να θρηνούμε εκ των υστέρων για όσα δεν μπορούμε να προστατεύσουμε ως υπεύθυνοι δημοτικοί άρχοντες και πολίτες αυτής της πόλης.
Δημοτική Κίνηση Πολιτών ΟΙ Α-ΓΝΩΣΤΟΙ
(Δεν μας ξέρει ούτε η μάνα μας)
Χανιά, Δευτέρα 14 Ιανουαρίου 2019
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Πληροφορίες για τη συγγραφή του κειμένου ανακτήθηκαν από την δημοσίευση του Ελευθερίου Γ. Σκιαδά, στον Μικρό Ρωμηό, «περί Λαϊκών Υπνωτηρίων».