Η ενεργειακή διασύνδεση Ελλάδας (Κρήτης), Κύπρου και Ισραήλ καταρρέει υπό το βάρος των οικονομικών, πολιτικών και ποινικών της σκιών – και το μάρμαρο, για ακόμη μια φορά, πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος

Το έργο που σχεδιάστηκε για να αποφέρει… όχι ρεύμα, αλλά μίζες

Όσοι παρακολουθούν στενά τα παρασκήνια της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής γνώριζαν εξαρχής ότι το φιλόδοξο έργο του EuroAsia Interconnector —της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ— δεν γεννήθηκε για να υλοποιηθεί, αλλά για να εξυπηρετήσει πολιτικά παιχνίδια και να διοχετεύσει δισεκατομμύρια σε αδιαφανείς διαδρομές.

Τα εμπόδια δεν ήταν μόνο τεχνικά ή γεωπολιτικά – αν και τέτοια υπήρχαν άφθονα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η στρατηγική εργαλειοποίηση ενός έργου υποδομής για πολιτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα. Και όπως αποδεικνύεται σήμερα, αυτό που κάποτε παρουσιαζόταν ως «σχέδιο του αιώνα» για την ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου, δεν ήταν παρά ένα έργο-βιτρίνα, πίσω από το οποίο κρύβονταν διαδρομές εκατομμυρίων, ίσως και ποινικές ευθύνες.

Κεραυνός από τον Κεραυνό

Το πρώτο ηχηρό ρήγμα ήρθε από τη Λευκωσία. Ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, δήλωσε ανοιχτά αυτό που μέχρι πρότινος ψιθυριζόταν πίσω από κλειστές πόρτες:

«Έχω ενώπιόν μου δύο μελέτες από ανεξάρτητους και σοβαρούς οργανισμούς, οι οποίες καταλήγουν στο ότι αυτό το έργο δεν είναι βιώσιμο με τους συγκεκριμένους όρους».

Η δήλωση αυτή, αν και αφοπλιστικά ειλικρινής, προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις στην Αθήνα, με τον Έλληνα υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρο Παπασταύρου, να επιχειρεί άρον-άρον να διασκεδάσει τις εντυπώσεις.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε επενδύσει πολλά στην πολιτική επικοινωνία γύρω από το έργο – όχι όμως για να φέρει ρεύμα, αλλά για να τροφοδοτήσει εντυπώσεις εθνικής κυριαρχίας και ενεργειακής στρατηγικής, ειδικά σε μια περίοδο όπου η ακρίβεια, τα Τέμπη και ο ΟΠΕΚΕΠΕ έκαναν την πολιτική φθορά μη αναστρέψιμη.

Από τον Κεραυνό στον… Αστροπελέκι

Κι αν η δήλωση Κεραυνού κλόνισε τις εύθραυστες ισορροπίες, η παρέμβαση του Κύπριου Προέδρου, Νίκου Χριστοδουλίδη, ήταν καταλυτική. Παρά τις ισχυρές πιέσεις από την Αθήνα, αρχικά κινήθηκε διπλωματικά, δηλώνοντας:

«Υπάρχουν υποχρεώσεις που έχει αναλάβει ο ΑΔΜΗΕ και για να είναι βιώσιμο το έργο, αυτές τις υποχρεώσεις πρέπει να τις υλοποιήσει».

Αλλά σύντομα έριξε τη βόμβα: η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία διεξάγει ποινική έρευνα για τη χρήση των ευρωπαϊκών κονδυλίων του έργου, εξετάζοντας πιθανή κακοδιαχείριση.

Πρόκειται για μια εξευτελιστική εξέλιξη, που εκθέτει όχι μόνο τους τεχνοκράτες και τα λόμπι που προώθησαν το έργο, αλλά και την ίδια την ελληνική κυβέρνηση.

Όταν ένα τέτοιο εμβληματικό project μετατρέπεται από «γεωπολιτική γέφυρα» σε αντικείμενο ποινικής διερεύνησης, το ζήτημα παύει να είναι απλώς τεχνικό ή οικονομικό – γίνεται βαθύτατα πολιτικό.

Ο λογαριασμός έρχεται… και δεν είναι μόνο οικονομικός

Η Αθήνα, αμήχανη μπροστά στην κυπριακή αμφισβήτηση, ζήτησε άμεσα από τη Λευκωσία να αποσαφηνίσει τη στάση της. Στον πυρήνα του αιτήματος: ποιος θα πληρώσει το κόστος της ενδεχόμενης ματαίωσης. Η απάντηση, ωστόσο, είναι ήδη γνωστή – το πληρώνει ο Έλληνας φορολογούμενος.

Ήδη, τμήμα του κόστους του έργου έχει ενσωματωθεί στους λογαριασμούς ρεύματος, ενώ ό,τι «προεγκρίθηκε» από ευρωπαϊκά κονδύλια –αν κριθεί ότι καταχράστηκε– θα επιστραφεί με τη μορφή δημοσιονομικών κυρώσεων ή περικοπών.

Αλλά το μεγαλύτερο κόστος δεν είναι οικονομικό. Είναι ηθικό και πολιτικό. Μια χώρα που διαφημίζει την ευρωπαϊκή της πορεία, που «επενδύει στην τεχνολογία και την καινοτομία», βρίσκεται να λογοδοτεί για κακοδιαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων, σε ένα έργο που εξ αρχής είχε τον χαρακτήρα πολιτικής απάτης με γεωπολιτικό περίβλημα.

Από την “εθνική στρατηγική” στην εθνική γελοιοποίηση;

Το EuroAsia Interconnector παρουσιάστηκε ως εργαλείο ανάδειξης της Ελλάδας και της Κύπρου σε ενεργειακούς κόμβους της Ανατολικής Μεσογείου. Διαφημίστηκε ως η ευρωπαϊκή απάντηση στην τουρκική προκλητικότητα και ως μέσο συσπείρωσης του εσωτερικού μετώπου.

Τελικά, αποκαλύπτεται ότι πίσω από τις κορδέλες και τις φιέστες, βρισκόταν ένα ακόμα έργο-φάντασμα, μια ακόμα υπόθεση όπου η πολιτική τάξη φέρθηκε όχι ως στρατηγικός σχεδιαστής, αλλά ως εργολάβος συμφερόντων.

Δεν είναι το πρώτο έργο που καταλήγει έτσι – και δυστυχώς, δεν θα είναι το τελευταίο. Αλλά είναι ίσως η πιο συμβολική περίπτωση για το πώς χτίζεται στη χώρα μας η “ανάπτυξη” με δανεικά, προσδοκίες και αδιαφάνεια.

Τι μας μένει;

Το μεγάλο ερώτημα δεν είναι πλέον αν θα προχωρήσει το έργο – όλα δείχνουν πως δεν θα προχωρήσει. Το ερώτημα είναι ποιος θα λογοδοτήσει. Ποιος θα αναλάβει την ευθύνη για τα εκατομμύρια που ξοδεύτηκαν, για τις πολιτικές σκοπιμότητες που εξυπηρετήθηκαν, για τις διαχρονικές ψευδαισθήσεις μιας ενεργειακής αυτοκρατορίας που ποτέ δεν υπήρξε.

Και κυρίως: μέχρι πότε θα πληρώνει ο Έλληνας πολίτης τους λογαριασμούς των άλλων;

Η ενεργειακή πολιτική ως καθρέφτης της δημοκρατίας

Η υπόθεση του EuroAsia Interconnector δεν είναι μόνο ενεργειακή ή τεχνική. Είναι ένα βαθύ πολιτικό και θεσμικό ζήτημα, που αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο παράγεται και διαχειρίζεται η εξουσία στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή.

Όσο η ενεργειακή στρατηγική συνεχίζει να καθορίζεται από λογικές παραγοντισμού, ρουσφετιών και εξυπηρετήσεων, τόσο οι πολίτες θα πληρώνουν και το κόστος και την ντροπή.

Δεν μπορούμε να χτίσουμε μέλλον, αν συνεχίσουμε να βαδίζουμε πάνω σε καλώδια-φαντάσματα.