Η Διεθνής Αμνηστία (AI) προειδοποίησε ότι ο κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης του διεθνούς δικαίου, λόγω επανειλημμένων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συχνών επιθέσεων σε ένοπλες συγκρούσεις από κράτη και ένοπλες ομάδες, όπως στην τρέχουσα κρίση στη Μέση Ανατολή.
Η μη κυβερνητική οργάνωση, με έδρα το Λονδίνο, δημοσίευσε την έκθεσή της «Η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο» για το 2023. Απαριθμεί μια σειρά από παραβιάσεις σε διάφορες χώρες, όπως η καταστολή της διαφωνίας, η παράνομη χρήση βίας κατά διαδηλωτών ή αυθαίρετες συλλήψεις.
Αυτή η ΜΚΟ προειδοποίησε επίσης ότι η κατάρρευση του κράτους δικαίου είναι πιθανό να επιταχυνθεί με την ταχεία πρόοδο της τεχνητής νοημοσύνης (AI), η οποία, μαζί με την κυριαρχία της μεγάλης τεχνολογίας, κινδυνεύει να παραβιάσει περαιτέρω τα ανθρώπινα δικαιώματα, εάν η ρύθμιση συνεχίσει να υστερεί.
Σε συνέντευξη Τύπου στη βρετανική πρωτεύουσα για την παρουσίαση του εγγράφου, η γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας, Agnés Callamard, υπενθύμισε ότι η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων υπογράφηκε το 1948 και προοριζόταν για «όλους εμάς, χωρίς εξαίρεση», αλλά ότι τώρα ο κόσμος είναι μάρτυρας μιας «διάβρωσης του κράτους δικαίου λόγω μαζικών παραβιάσεων στο όνομα της τρομοκρατίας και της ασφάλειας».
Πολλές ισχυρές χώρες, ανέφερε, εγκαταλείπουν «την ανθρωπιά και την οικουμενικότητα» που κατοχυρώνεται σε αυτή τη δήλωση, που υπογράφηκε με το σύνθημα «ποτέ ξανά» λόγω των φρικαλεοτήτων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. «Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας παρουσιάζει μια ζοφερή εικόνα ανησυχητικής καταστολής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραγωγικών παραβιάσεων των διεθνών κανόνων, όλα εν μέσω της βαθύτερης παγκόσμιας ανισότητας, των υπερδυνάμεων που συναγωνίζονται για την υπεροχή και μιας αυξανόμενης κλιματικής κρίσης».
Η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας κάνει ειδική μνεία στις ένοπλες συγκρούσεις. Υποδεικνύει ότι η παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, γνωστού και ως «νόμοι του πολέμου», είχε καταστροφικές συνέπειες για τον άμαχο πληθυσμό. Σε πολλές ένοπλες συγκρούσεις, οι κυβερνητικές δυνάμεις εξαπέλυσαν επίγειες και αεροπορικές επιθέσεις εναντίον κατοικημένων περιοχών. Χρησιμοποιώντας όπλα με ευρύ φάσμα δράσης, ενώ ο ρατσισμός κατέχει κεντρική θέση σε ορισμένες από αυτές τις συγκρούσεις.
Συγκεκριμένα, η κρίση στο Ισραήλ και στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη συνδέεται με μια ακραία μορφή φυλετικών διακρίσεων, επισημαίνει η Αμνηστία. Για την οργάνωση, το ισραηλινό σύστημα διαχωρισμού του παλαιστινιακού λαού βασίζεται στο ότι το Ισραήλ καταπιέζει και κυριαρχεί στον παλαιστινιακό πληθυσμό μέσω εδαφικού κατακερματισμού, διαχωρισμού και ελέγχου, απόσυρσης γης και ιδιοκτησίας και άρνησης οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Σε μια σύγκρουση που δεν δείχνει σημάδια ύφεσης, τα στοιχεία για εγκλήματα πολέμου συνεχίζουν να συσσωρεύονται καθώς η ισραηλινή κυβέρνηση, κατά την άποψή της, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο στη Γάζα. Μετά τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου, οι ισραηλινές αρχές απάντησαν με ανελέητες αεροπορικές επιδρομές εναντίον κατοικημένων περιοχών αμάχων, συχνά αφανίζοντας ολόκληρες οικογένειες. Εκτόπισαν βίαια σχεδόν 1,9 εκατομμύρια Παλαιστίνιους. Περιόρισαν την πρόσβαση στην απελπιστικά αναγκαία ανθρωπιστική βοήθεια παρά τον αυξανόμενο λιμό στη Γάζα, προσθέτει.
«Η κατάφωρη περιφρόνηση του Ισραήλ για το διεθνές δίκαιο επιδεινώνεται από την αποτυχία των συμμάχων του να σταματήσουν την ανείπωτη αιματοχυσία των πολιτών στη Γάζα». Πολλοί από αυτούς τους συμμάχους ήταν οι αρχιτέκτονες αυτού του νομικού συστήματος μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», είπε ο Γενικός Γραμματέας. Οι φυλετικές διακρίσεις έχουν επίσης εκδηλωθεί στις απαντήσεις σε αυτές τις συγκρούσεις, σύμφωνα με την έκθεση. Πολλές κυβερνήσεις έχουν επιβάλει παράνομους περιορισμούς στις διαδηλώσεις σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό πληθυσμό, πρόσθεσε.
Οι κυβερνήσεις της Γερμανίας, της Αυστρίας, της Γαλλίας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και της Ελβετίας – αναφέρει το έγγραφο – απαγόρευσαν προληπτικά αυτού του είδους τις διαμαρτυρίες το 2023. Καταγγελλόμενοι κίνδυνοι για τη δημόσια τάξη ή την εθνική ασφάλεια που, σε ορισμένες περιπτώσεις, βασίστηκαν σε στερεότυπα ρατσιστών. Η διαφωνία καταπιέστηκε μέσω καταστολής της ελευθερίας της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και του ειρηνικού συνέρχεσθαι. Ενώ καταγράφηκαν αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, μελών της πολιτικής αντιπολίτευσης και ακτιβιστών. Και μερικές φορές υποβάλλονται σε βασανιστήρια και άλλη κακομεταχείριση.
Σύμφωνα με το κείμενο, πολλά κράτη παραμέλησαν τις οικονομικές αδικίες και την κλιματική κρίση. Οι κυβερνήσεις συχνά αντιμετώπιζαν πρόσφυγες και μετανάστες με καταχρηστικούς και ρατσιστικούς τρόπους.
Μεταξύ άλλων, η τεχνητή νοημοσύνη καταγγέλλει βαθιά ριζωμένες διακρίσεις κατά των γυναικών, των LGBTI ατόμων και των αυτόχθονων πληθυσμών. Τονίζει ότι πολυεθνικές εταιρείες συμμετείχαν σε καταχρήσεις.
Η Αμνηστία επικεντρώνει την έκθεσή της σε διάφορες παγκόσμιες τάσεις: τη μεταχείριση αμάχων σε ένοπλες συγκρούσεις, την αυξανόμενη καταστολή της δικαιοσύνης των φύλων, τις δυσανάλογες επιπτώσεις των οικονομικών κρίσεων, την κλιματική αλλαγή και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και απειλές από νέες τεχνολογίες, όπως η τεχνητή νοημοσύνη.
Κατά τη γνώμη του, αυτά τα ζητήματα αντιπροσωπεύουν κρίσιμες προκλήσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε όλο τον κόσμο. Απαιτούν συντονισμένη απάντηση από τα κράτη για να τα αντιμετωπίσουν και να αποφύγουν νέες συγκρούσεις ή την επιδείνωση των υφιστάμενων.
Μετάφραση: Αθανάσιος Ρούντος
