Γράφει ο Ιωάννης Κουρουτάκης
Στα λιμάνια της Αφρικής, αλλά και στην πολιτισμένη Ευρώπη, το δουλεμπόριο που αποτελεί την μεγαλύτερη ντροπή της Ανθρωπότητας συνεχίζεται και θα συνεχίζεται.
Αποκρυπτογραφήσεις από την Μινωική γραφή απεκάλυψαν την ύπαρξη δούλων το 1450-1200 π.Χ. Από την εποχή του Ομήρου προκύπτει ότι α) κατά τα Ομηρικά έτη υπήρχαν δούλοι. Μόνο που ο αριθμός των δούλων την εποχή εκείνη ήταν περιορισμένος και β) το εμπόριο των δούλων δεν ήταν ατιμωτικό επάγγελμα όπως είναι σήμερα.
Οι σχέσεις δε κυρίων και δούλων ήταν φιλικές και περισσότερο ανθρώπινες απ’ ότι στους επόμενους αιώνες που η δουλεία θα φτάσει σε «βιομηχανική ανάπτυξη». Τότε θα γεννηθεί η νοοτροπία της μεγαλύτερης δυνατής εκμετάλλευσης και θα έχουμε ένα καθεστώς βίας και συμφερόντων ανόμων. Η δουλεία άλλαξε μορφή κατά τον 8ο και 7ο αιώνα, οπότε άρχισε και η εξάπλωσή της και συνεχίστηκε χωρίς διακοπή ως την πιο λαμπρή περίοδο της αρχαίας Ελλάδας: στην περίοδο του «Χρυσού αιώνα» των Αθηνών.
Στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. μόνο στα περίχωρα της Αττικής εργάζονταν 10.000 δούλοι και περισσότεροι στην πόλη. Αιτίες δημιουργίας δούλων τότε ήταν: η γέννηση από δούλους γονείς, η αιχμαλωσία, η λεία από πειρατεία και αρπαγή, η καταδίκη από οικονομική καταστροφή.
Όπως και στην εποχή του Ομήρου, η πρώτη πηγή των δούλων εξακολουθούσε να είναι ο πόλεμος. Οι νικημένοι όταν τους χαριζόταν η ζωή και οι συγγενείς τους δεν είχαν να πληρώσουν τα ανάλογα λύτρα για την ελευθερία τους γίνονταν δούλοι των νικητών. Όταν μια πόλη κυριευόταν, όσοι κάτοικοι παρέμεναν ζωντανοί γίνονταν δούλοι. Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρει ο Θουκυδίδης. Το λάθος των κατοίκων της μικρής νήσου Μήλου ήταν ότι επιθυμούσαν να παραμείνουν ουδέτεροι.
Οι Αθηναίοι επιθυμούσαν να τους εντάξουν στην Συμμαχία τους γι’ αυτό και εκστράτευσαν εναντίον της. Την κατέλαβαν και σκότωσαν όλους του Μηλίους που μπορούσαν να φέρουν όπλα. Τα δε γυναικόπαιδα τα μετέβαλαν σε δούλους. Και όμως οι Μηλίοι ήσαν και αυτοί Έλληνες.
Οι κυριότερες αγορές δούλων υπήρχαν στην Δήλο, στην Χίο , στην Σάμο και στην Κύπρο. Στην Αττική υπήρχαν δύο σκλαβοπάζαρα. Το ένα ήταν στο Σούνιο και το άλλο στην αγορά των Αθηνών. Στην ύπαιθρο τα μεταλλεία Λαυρίου. Εκεί εργάζονταν πάνω από 10.000 δούλοι. Στην Αθήνα τον δούλο τον τιμωρούσαν με πενήντα μαστιγώματα και τον πολίτη, για το ίδιο παράπτωμα με πρόστιμο πενήντα δραχμών. Επί πλέον τον δούλο τον τιμωρούσαν με μεγάλη σκληρότητα. Και μπορούσαν να τον ακρωτηριάσουν ή να τον κάψουν στην φωτιά. Όταν δραπέτευε τα μέτρα ήταν σκληρότερα.
Από την Ελλάδα περνάμε στην Ρώμη. Και συγκεκριμένα στην περίοδο από 265 έως 190 π.Χ. όπου εκατοντάδες χιλιάδες αιχμάλωτοι, δυστυχισμένες ανθρώπινες υπάρξεις επωλούνταν στα Ρωμαϊκά σκλαβοπάζαρα. Αλλά και στα επόμενα χρόνια το φαινόμενο συνεχίστηκε. Και φτάνομε στον 2ο και τον 1ο αιώνα π.Χ. που συμπίπτει με την εμφάνιση των Αυτοκρατόρων. Τότε η δουλεία έφθασε στη Ρώμη σε δυσθεώρατα ύψη. Το σύστημα μεταχειρίσεως των δούλων εξελίχθηκε σε σκληρό, σαδιστικό, βάναυσο, απάνθρωπο. Εδώ άνθησε ένα νέο είδος εμπορίου. «Το χονδρεμπόριο». Τις Ρωμαϊκές λεγεώνες ακολουθούσαν στις μάχες οι δουλέμποροι οι οποίοι έπαιρναν (αγόραζαν) τους σκλάβους , χωρίς την μεσολάβηση τρίτων και σε πολύ «καλή τιμή».
Η διάθεση (πώληση) των σκλάβων γινόταν ως εξής: Συνήθως ξεγύμνωναν τους δούλους, τους άλειφαν με ελαιόλαδο για να γυαλίζουν, τους άνοιγαν τα στόματα για να βλέπει ο αγοραστής την καλή τους στοματική υγεία και τους κρεμούσαν στην πλάτη τους ειδικές καρτούλες που έγραφαν την ηλικία τους και τα ιδιαίτερα προσόντα τους.
Το κράτος, στην περίπτωση μας το Ρωμαϊκό κράτος φορολογούσε διπλά και τριπλά τους εμπόρους σκλάβων. Η δουλεία είχε γίνει καθολικό πια φαινόμενο στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Η συνήθης ερώτηση ήταν: Πόσους δούλους έχετε;
Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούσαν οι Μονομάχοι. Αυτοί ήσαν μια ειδική κατηγορία δούλων. Οι μονομαχίες, θέαμα άγριο και σκληρό, δημιουργούσαν παροξυσμό ενθουσιασμού στα πλήθη και διαρκούσαν μέχρι τελικής πτώσεως. Αναφέρεται πως σε ένα θέαμα πήραν μέρος 1300 μονομάχοι. Οι μονομάχοι έμπαιναν στο στάδιο και παρήλαυναν προ του Αυτοκράτορα κραυγάζοντας το γνωστό: «Χαίρε Καίσαρ, οι μελλοθάνατοι σε χαιρετούν».
Η ζωή των δούλων την Ρωμαϊκή περίοδο ήταν χειρότερη από εκείνη των Ζώων. Ο Ρωμαϊκός νόμος όπως και ο ελληνικός όριζε τον δούλο σαν «res» δηλαδή (αντικείμενο). Οι δούλοι (σκλάβοι) περνούσαν μια ζωή αφάνταστη τραγική που οδηγούσε στην απελπισία. Η βαναυσότητα και η απελπισία ωθούσε τους δούλους σε επαναστάσεις. Συνεχείς επαναστάσεις.
Αλλά η πιο γνωστή που ταρακούνησε συθέμελα την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν η επανάσταση των μονομάχων (δούλων) που είχε αρχηγό τον Θρακιώτη Σπάρτακο. 120.000 δούλοι τον ακολούθησαν με την ελπίδα να έχουν μια ελεύθερη ζωή μακριά από την Ρώμη. Τρεις Ρωμαϊκές στρατιές κατατρόπωσε ο Σπάρτακος και οι δούλοι του. Τέλος μια δύναμη οκτώ λεγεώνων με αρχηγό τον Μάρκο Λικίνιο νίκησε τον Σπάρτακο. Στην μάχη που έγινε το 71 π.Χ. στο Σιλάνο 12.000 δούλοι έχασαν την ζωή τους. Μαζί τους σκοτώθηκε και ο ηρωικός Σπάρτακος. Ο δε νικητής Λικίνιος 6.000 δούλους σταύρωσε κατά μήκος της οδού, Καπούης – Ρώμης. Ο Χριστιανισμός που ήλθε κατόπιν δίδαξε την ισότητα μεταξύ όλων των ανθρώπων. Διακήρυξε προς πάσαν κατεύθυνση , ότι δεν πρέπει να υπάρχει διάκριση των ανθρώπων σε δούλους και ελεύθερους και συνεπώς κανείς μα κανείς δεν πρέπει να εξουσιάζει και να εκμεταλλεύεται την ζωή του άλλου.
Δηλαδή ο Χριστιανισμός διακήρυξε πως ο σκλάβος δεν είναι «res», αντικείμενο, αλλά ότι είναι άνθρωπος.
Και φτάνουμε στους νεότερους χρόνους για να μιλήσουμε για το εκτεταμένης – μαζικής – μορφής εμπόριο σκλάβων (Δουλεμπόριο), που το πεδίο δράσεως τους εστιάζεται στην Αφρικανική (μαύρη) ήπειρο. Πάρε κόσμε, τζάμπα πράμα. Χωρίς πόλεμο, χωρίς όπλα, ελεύθερα ότι θέλεις, ότι προτιμά η ψυχή σου. Και ορμούσαν τα δουλεμπορικά κτήνη, τα τσανάκια δηλαδή και οι συνένοχοι των αισχρών γραφειοκρατών και κυβερνητών που ανέχονταν και υπέθαλπταν το επαίσχυντο και σκληρό αυτό δουλεμπόριο και έκαναν άγριες επιδρομές στα χωριά και στις κωμοπόλεις και σκότωναν όποιους προσπαθούσαν να αντισταθούν και αλυσόδεναν τους υπόλοιπους. Στις περισσότερες χώρες της Μαύρης Ηπείρου συναντούσες ατέλειωτες δυστυχισμένες φάλαγγες από εξαντλημένους νέγρους, δεμένους κατά ζεύγη μ’ ένα ξύλινο περιλαίμιο, άντρες , γυναίκες, παιδιά που τους έσπρωχναν μαστιγώνοντας τους ανελέητα – έγχρωμοι και Άραβες δουλέμποροι – προς τα λιμάνια, όπου τους περίμεναν τα καράβια για να τους μεταφέρουν κυρίως στην Αμερική.
Ολόκληρες περιοχές της Αφρικής είχαν ερημωθεί από την δράση των δουλεμπόρων. Τα μαρτύρια των άμοιρων μαύρων (σκλάβων) ξεπερνούσαν κάθε φαντασία.
Τους φόρτωναν κατά εκατοντάδες – σαν τα ζώα- στα αμπάρια των καραβιών, με ελάχιστη τροφή και μετά από ένα υπερπόντιο ταξίδι που διαρκούσε περίπου 12 με 14 ημέρες (στο μεταξύ τους θέριζαν αρρώστιες, τύφος, ελονοσία, και όσοι πέθαιναν τους πετούσαν στη θάλασσα) , όσοι έφταναν στην Αμερική, οι δουλέμποροι τους πουλούσαν στους λευκούς αφεντάδες και θησαύριζαν αμφότεροι.
Οι σημερινοί νέγροι της Αμερικής (Αφροαμερικανοί) είναι απόγονο των νέγρων εκείνων σκλάβων που βίαια απήχθησαν και μεταφέρθηκαν στην Υπερατλαντική Αμερική.
Το περίφημο βιβλίο της Αμερικανίδας συγγραφέως Χάριετ – Μπήτσερ – Στόουν «Η Καλύβα του Μπάρμπα Θωμά» είναι α) ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο για τα μαρτύρια που έζησαν οι χιλιάδες νέγροι – σκλάβοι στα χέρια αδίστακτων δουλεμπόρων μα και πιο αδίστακτων – απαίσιων λευκών μεγαλοκτηματιών, μεγαλοτσιφλικάδων των Νοτίων κυρίως Πολιτειών της Αμερικής και β) ένα δριμύ κατηγορώ – καταπέλτης, για την αισχρή εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο από την πολιτισμένη δήθεν ανθρωπότητα που σκοπό έχει την πρόοδο , την ευημερία, την ισότητα, των αδελφοσύνη, την αλληλεγγύη των λαών της γης, αδιαφόρως χρώματος, θρησκείας κλπ