Η «καρδιά της Επανάστασης» Φιντέλ Κάστρο έσβησε πριν από πέντε χρόνια και η «γροθιά της Επανάστασης» Ραούλ Κάστρο άφησε πριν από μερικές μέρες τη χειρολαβή της εξουσίας.
Πλέον η Κούβα έχει μεν Πρόεδρο από τα σπάργανα του Κομμουνιστικού Κόμματος, ο οποίος όμως δεν είχε προλάβει να γεννηθεί όταν η χώρα απελευθερώθηκε από τη δικτατορία του Φουλχένσιο Μπατίστα.
Ο 60χρονος Μιγκέλ Ντίας Κανέλ Μπερμούντες παρέλαβε τα ηνία της Κούβας από τον Ραούλ Κάστρο και γίνεται ο πρώτος Πρόεδρος που δεν ανήκει στην οικογένεια των Κάστρο και δεν είναι στρατιωτικός. Είναι Πρόεδρος από το 2018 και ανέλαβε και τη θέση του γενικού γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος εν μέσω μιας πολύ δύσκολης συγκυρίας, της πανδημίας της Covid-19, αλλά και μιας οικονομίας τσακισμένης από το πολύχρονο και εξοντωτικό αμερικανικό εμπάργκο.
Η είδηση δεν φάνηκε να ξαφνιάζει τους Κουβανούς, καθώς αποτέλεσε αναμενόμενη εξέλιξη, και μάλλον δεν πρόκειται να ξαφνιάσει και πολύ κόσμο, καθώς δεν είναι απαραίτητο ότι θα σημάνει και το τέλος μιας εποχής. Εξάλλου οι κυβερνώντες στην Κούβα δεν θέλουν σε καμία περίπτωση να έχουν την τύχη των σοσιαλιστικών χωρών της ανατολικής Ευρώπης μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Το κράτος έχει συνέχεια
Στην ομιλία του κατά την αποχώρησή του ο Ραούλ Κάστρο επιβεβαίωσε ότι παραδίδει την ηγεσία στη νεότερη γενιά, η οποία, όπως είπε, διέπεται από «πάθος και αντιιμπεριαλιστικό πνεύμα», αλλά ταυτόχρονα έχει και «εμπειρία δεκαετιών». Όπως διαβεβαίωσε ο Κάστρο, αν και φεύγει από τα πράγματα, «θα συνεχίσει να υπηρετεί την Κούβα ως ένας απλός επαναστάτης μαχητής», προεξοφλώντας για πολλούς ότι θα συνεχίσει να κινεί τα νήματα, έστω και παρασκηνιακά.
Ο Ντίας Κανέλ σίγουρα θεωρείται πιο «μοντέρνος» για τα δεδομένα της Κούβας. Είναι πολυγραφότατος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Twitter, και ένα από τα αγαπημένα του hashtag είναι το #SomosContinuidad (#ΕίμαστεΗΣυνέχεια)». Το κράτος έχει συνέχεια, κατά πώς λένε…
Για ορισμένους αναλυτές το καθεστώς της Κούβας στη μετά Κάστρο εποχή θα θυμίζει λίγο πολύ αυτό του κινεζικού, μετά το πέρας της προεδρίας Ντενγκ Ξιαοπίνγκ, ο οποίος αποχώρησε μεν, αλλά συνήθιζε να έχει πάντα τον τελευταίο λόγο στις αποφάσεις για τη διακυβέρνηση της Κίνας.
Τσακισμένη οικονομία
Η οικονομική ζωή στη νησιωτική χώρα της Καραϊβικής δεν περίμενε την πανδημία της Covid-19 για να χτυπηθεί βάναυσα. Οι Κουβανοί φαίνονται περισσότερο να ανησυχούν για τις ελλείψεις στα τρόφιμα και τον ιλιγγιώδη πληθωρισμό που έχει προκληθεί από την πρόσφατη κατάργηση του συστήματος των δύο νομισμάτων που τέθηκε σε εφαρμογή το 1994: του κουβανικού πέσο και του μετατρέψιμου πέσο, το οποίο χρησιμοποιούνταν στις τουριστικές επιχειρήσεις και ήταν μετατρέψιμο στο αμερικανικό δολάριο.
Επιπλέον, η πανδημία έπληξε τον τουρισμό, βαριά βιομηχανία της χώρας, προκαλώντας μεγάλη συρρίκνωση στο ΑΕΠ της το 2020, και ως αποτέλεσμα της περαιτέρω σκλήρυνσης του εμπάργκο από τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της προεδρίας Τραμπ.
Η λίστα που καλείται να διευθετήσει ο νέος Κουβανός Πρόεδρος είναι μακρά. Καλείται να προσελκύσει περισσότερους ξένους επενδυτές, να βελτιώσει ξανά τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, να συγχωνεύσει τα δύο παράλληλα νομίσματα της χώρας και να διασφαλίσει τη χρηματοδότηση των κοινωνικών παροχών και της δωρεάν υγείας και παιδείας, καθώς οι αυξανόμενες ανισότητες μπορεί να λειτουργήσουν ως παράγοντας αποσταθεροποίησης στην κοινωνία της Κούβας.
Ελπίδα το εμβόλιο
Η Κούβα μέσα στην πανδημία απέδειξε ότι έχει επιστημονικό προσωπικού υψηλού επιπέδου. Διαχειρίστηκε, τουλάχιστον στο πρώτο κύμα, την υγειονομική κρίση σωστά, ενώ το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της προσέτρεξε σε βοήθεια άλλων χωρών. Από το δεύτερο κύμα και έπειτα ζορίζεται, όπως άλλωστε ζορίζονται και προηγμένες χώρες, αλλά παρ’ όλα αυτά προσπαθεί ακόμα να συγκρατήσει την πανδημία σε ένα επίπεδο με όλες τις δυσκολίες σε υλικοτεχνικές υποδομές.
Επόμενο βήμα, το εμβόλιο. Η Κούβα έχει έρθει σε συμφωνία με άλλες χώρες για παροχή εμβολίων αλλά βρίσκεται και πολύ κοντά στην ανάπτυξη δικών της – όπως τουλάχιστον γράφεται.
Σύμφωνα με τον «Economist», η χώρα των 11 εκατομμυρίων κατοίκων, χάρη στη μακρά ιστορία της στην ιατρική έρευνα, φαίνεται πως θα γίνει η μικρότερη χώρα στον κόσμο που θα αναπτύξει τα δικά της εμβόλια κατά της Covid-19 και μάλιστα ίσως περισσότερα από ένα. Το κατά πόσο πάντως κάποιο κουβανικό εμβόλιο θα εγκριθεί σε άλλες χώρες, μένει να φανεί.
Πιο προχωρημένο από τα πέντε εμβόλια θεωρείται το Soberana-2 (σημαίνει «εθνική κυριαρχία»), το οποίο βρίσκεται στην τελική φάση 3 των κλινικών δοκιμών. Το εμβόλιο αναπτύσσεται από την κρατική εταιρεία βιοτεχνολογίας BioCubaFarma, με βοήθεια από το Κέντρο Μοριακής Ανοσολογίας (CIM) της χώρας. Μέχρι στιγμής περισσότεροι από 44.000 Κουβανοί εθελοντές έχουν εμβολιασθεί στο πλαίσιο της κλινικής δοκιμής του έως τώρα, ενώ άλλες 100.000 δόσεις του εμβολίου έχουν σταλεί στο Ιράν για δοκιμές και εκεί.
Η κουβανική κυβέρνηση ελπίζει ότι αν το Soberana-2 αποδειχθεί αποτελεσματικό στις δοκιμές, θα μπορέσει να παράγει 100 εκατομμύρια δόσεις του έως το τέλος του 2021. Τα εμβόλια που πιθανώς θα περισσέψουν, θα πωληθούν σε συμμαχικές χώρες όπως η Βενεζουέλα. Ακόμη, η Κούβα εξετάζει την πιθανότητα να προσφέρει εμβολιασμό στους τουρίστες, προκειμένου να σώσει τη «βαριά της βιομηχανία». Την ίδια στιγμή προχωρούν ακόμα τέσσερα εμβόλια, που βρίσκονται όμως σε κατώτερο επίπεδο κλινικών δοκιμών.
