Αλλάζουν οι διατροφικές συνήθειες των ελληνικών νοικοκυριών, για δύο βασικούς λόγους, με βασικότερο τον πρώτο: α) λόγω ακρίβειας, β) λόγω των -κακών κατά κύριο λόγο- συνηθειών της πανδημίας. Αυτό προκύπτει, για μία ακόμη φορά, από την ανάλυση του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), η οποία βασίζεται στις έρευνες οικογενειακού προϋπολογισμού της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας.
Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε με αφορμή την Ημέρα Διατροφής 2024 στις 16 Οκτωβρίου και δημοσιοποιήθηκε χθες.
Η έρευνα εξετάζει τις μεταβολές σε αξία και όγκο στην κατανάλωση συγκεκριμένων κατηγοριών προϊόντων ή και επιμέρους προϊόντων μεταξύ 2009 και 2023 αλλά και από το 2022 στο 2023 και βασικά της ευρήματα είναι τα εξής:
● Μειώνεται η κατανάλωση κρέατος και αυξάνεται η κατανάλωση οσπρίων.
● Μειώνεται η κατανάλωση ψωμιού.
● Μειώνεται η κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών.
● Αυξάνεται η κατανάλωση έτοιμου φαγητού.
● Αυξάνεται η κατανάλωση αλκοόλ.
Το πρώτο οφείλεται, για μεν τα λαϊκά νοικοκυριά στην ακρίβεια, για δε το πιο εύπορα ή πλούσια νοικοκυριά σε στροφή σε πιο υγιεινά πρότυπα διατροφής. Η μείωση της κατανάλωσης ψωμιού οφείλεται κυρίως στη στροφή σε διατροφή με λιγότερους υδατάνθρακες.
Η μείωση της κατανάλωσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών είναι αδιαμφισβήτητα αποτέλεσμα της ακρίβειας. Η αύξηση της κατανάλωσης έτοιμου φαγητού είναι προϊόν σύνθετων μεταβολών: και της ακρίβειας και της υπερεργασίας και των «κακών συνηθειών» της πανδημίας. Τέλος, η αύξηση της κατανάλωσης αλκοόλ, που το ΙΕΛΚΑ εκτιμά ότι είναι κατανάλωση κατ’ οίκον και όχι σε καταστήματα, οφείλεται τόσο στις «κακές συνήθειες» της πανδημίας όσο και στην ακρίβεια (στο σπίτι καταναλώνονται μεγαλύτερες ποσότητες με μικρότερο κόστος).
Από το 2019 στο 2023
Η σύγκριση μεταξύ 2022 και 2023 δεν αποφέρει πολύ ουσιαστικά συμπεράσματα, αντίθετα από τη σύγκριση μεταξύ 2009 και 2023. Επίσης, πιο ουσιαστική για την εξαγωγή συμπερασμάτων είναι η σύγκριση με βάση τους όγκους κι όχι τις αξίες, ιδιαίτερα μεταξύ 2022 και 2023.
Πάντως, ειδικά η μείωση της κατανάλωσης φρέσκων φρούτων και λαχανικών συνιστά πλήγμα κατά της μεσογειακής (και υγιεινής) διατροφής…
Ακόμα πιο ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία της κατανάλωσης τροφίμων σε ποσότητες τα οποία καταγράφουν πολύ μεγάλες μεταβολές πλέον σε επίπεδο διατροφής και τα οποία δείχνουν:
● Μείωση της μηνιαίας κατά κεφαλήν κατανάλωσης σε ψωμί και είδη αρτοποιίας να παρουσιάζει μείωση κατά 6% σε περίπου 4 κιλά μηνιαίως.
● Μείωση στην κατανάλωση των βασικών ζωικών πρωτεϊνών κατά περίπου 16%, με περίπου 6 κιλά λιγότερο κρέας ανά έτος με εξαίρεση τα πουλερικά τα οποία παρουσιάζουν αύξηση (είναι άλλωστε πιο οικονομική λύση). Αύξηση παρουσιάζουν οι φυτικές πρωτεΐνες και ειδικά τα όσπρια.
● Μείωση στα γαλακτοκομικά και ιδιαίτερα στο φρέσκο γάλα κατά 42% με εξαίρεση το γάλα με χαμηλά λιπαρά και τα αυγά. Η μείωση πιθανότατα οφείλεται σε αυξημένες τιμές και υποκατάστατα φυτικής προέλευσης.
● Μείωση στην κατανάλωση ελαιόλαδου κατά περίπου 35% και κατά 7% μόνο το 2023. Περίπου 5 λίτρα λιγότερο ελαιόλαδο ανά έτος κατά κεφαλήν.
● Μείωση στα φρέσκα φρούτα κατά περίπου 11% με μείωση κατά 10 κιλά λιγότερα ανά έτος φρούτα, αρκετά μικρότερη μείωση σε λαχανικά.
● Μείωση για τον καφέ κατά 15%, κάτι που ενδεχομένως να εξηγείται από την στροφή στην εστίαση.
● Αύξηση για τα αλκοολούχα ποτά, κάτι που σχετίζεται όμως με μεγαλύτερη κατανάλωση κατ’ οίκον έναντι της κατανάλωσης σε χώρους εστίασης.
