Του Χρήστου Δεμέτη
Ηχηρή ήταν η επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας στις εκλογές της Κυριακής. Τόσο ηχηρή μάλιστα που ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, ανακοίνωσε πως η χώρα πάει σε νέο γύρο εκλογών στις 25 Ιουνίου με στόχο της ΝΔ την απόλυτη αυτοδυναμία και τις 180 έδρες. Αυτό αιτιολογείται από την τεράστια διαφορά με τον ΣΥΡΙΖΑ, που παγιώθηκε στις 20 μονάδες. Κάτι που δεν μπορούσε να προβλέψει ούτε το επιτελείο της κυβέρνησης.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης άλλωστε αναφέρθηκε στις “μεγάλες μεταρρυθμίσεις και αλλαγές” που θα “επισπεύσει” η νέα κυβέρνηση, με καθαρή εντολή στις επόμενες εκλογές, κεφαλαιοποιώντας τη διαφορά με την αξιωματική αντιπολίτευση. Στο πλαίσιο αυτών των μεταρρυθμίσεων μπαίνει το ΕΣΥ, το ΑΣΕΠ και φυσικά τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια, ως άμεσες προτεραιότητες για την “επόμενη μέρα”. Κοινώς, ανοίγει ορθάνοιχτα η πόρτα για περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεις με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στη λογική του μάνατζμεντ.
Στον αντίποδα ο ΣΥΡΙΖΑ δείχνει πως δεν κατάφερε να εμπνεύσει τον χώρο του κέντρου, πληγώθηκε από την απλή αναλογική που έφερε στην εκλογική διαδικασία και πλήρωσε εν πολλοίς και τα δικά του επικοινωνιακά ατοπήματα με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Πρακτικά, φαίνεται πως επικράτησε το αφήγημα που καλλιεργήθηκε προσεκτικά εδώ και τέσσερα χρόνια από πλευράς ΝΔ, ότι με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ τα πράγματα θα ήταν χειρότερα. Η ΝΔ πέρασε από σκάνδαλα, διαχείριση πανδημίας, διαχείριση οικονομικής κρίσης αλλά και από την τραγωδία των Τεμπών, έχοντας στη φαρέτρα της ως πρώτο “όπλο” την αντιΣΥΡΙΖΑ ρητορική που έδειχνε πάντοτε να εδράζει στις αδυναμίες του αντιπάλου. Οι οποίες είχαν μελετηθεί πολύ πολύ προσεκτικά.
Οι συσπειρώσεις μαρτυρούν πως η ΝΔ κατάφερε να “μαζέψει” το κοινό που την είχε ψηφίσει ανεβαίνοντας στο 82%, ενώ η μεγαλύτερη “διαρροή” της ήταν προς τον ΣΥΡΙΖΑ (5,7%) και το ΠΑΣΟΚ (3,7%). Ένα 4,8% “έφυγε” προς άλλα μικρά κόμματα και ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 2,4% πήγε προς την Ελληνική Λύση.
Ο ΣΥΡΙΖΑ συσπείρωσε τις δυνάμεις του σε ποσοστό 68,5% και έχασε προς ΝΔ και ΠΑΣΟΚ από 8%, προς ΚΚΕ 4%, προς Ελληνική Λύση 3,1%, προς ΜέΡΑ25 3,4%, προς Άλλο Κόμμα 4,9%. Αθροιστικά η απο-συσπείρωση του ΣΥΡΙΖΑ κινήθηκε σε ποσοστό του 18% προς ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, προς τα κόμματα του παλιού δικομματισμού δηλαδή ενώ προς Βαρουφάκη και ΚΚΕ μεριά έχασε ένα 7,4%.
Η δε συσπείρωση του ΠΑΣΟΚ έφτασε το 75,3%, χάνοντας 13,6% προς τη ΝΔ, 6,2% προς ΣΥΡΙΖΑ, 1,3% προς ΚΚΕ, 1% προς Ελληνική Λύση, 0,8% προς ΜέΡΑ25 και προς Άλλο Κόμμα 1,7%. Πρακτικά το ΠΑΣΟΚ φαίνεται πως πήρε περισσότερους από τον ΣΥΡΙΖΑ σε σχέση με όσους έχασε, ενώ πήρε και ένα ποσοστό από τη ΝΔ με κάποιους κεντρώους ψηφοφόρους του να “επιστρέφουν”.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα ευρήματα των exit polls σε σχέση με την ιδεολογική τοποθέτηση των ψηφοφόρων και το τι τελικά επέλεξαν. Η ΝΔ κέρδισε καθαρά τον χώρο του λεγόμενου “κέντρου” και της κεντροδεξιάς, ενώ κατέγραψε υψηλά ποσοστά και στην άκρα δεξιά, εκεί που τελικά κινήθηκε καλά ο Βελόπουλος αλλά και το κόμμα “Νίκη”, από τα λοιπά κόμματα του εν λόγω χώρου.
Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως πήρε ελάχιστα από το “καθαρό” κέντρο, ενώ ακόμη και ψηφοφόροι που αυτοπροσδιορίζονται στο φάσμα της “άκρας αριστεράς” ψήφισαν ΝΔ κατά σχεδόν 18% και ΣΥΡΙΖΑ σε ποσοστό που φτάνει σχεδόν το 24%.
Το δε ΠΑΣΟΚ ανέβασε κατά πολύ τα ποσοστά του στον χώρο του κέντρου και της κεντροαριστεράς, πιστοποιώντας πως στο συγκεκριμένο φάσμα πολιτικής τοποθέτησης, δείχνει να επανακάμπτει με δυναμική ανόδου προς τις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου. Αυτό έθεσε και ως ζητούμενο και ο Νίκος Ανδρουλάκης, λέγοντας κατά την πανηγυρική του ομιλία στην Τρικούπη πως το κόμμα επιστρέφει ως “καθαρή αντιπολίτευση” απέναντι στη ΝΔ και τη Δεξιά.
Τα ποσοστά που δήλωσαν στα exit polls ότι έδωσαν στα τρία πρώτα κόμματα οι ψηφοφόροι ανάλογα με την ιδεολογική τους τοποθέτηση:
Άκρα-Αριστεροί / ΝΔ 17.9% / ΣΥΡΙΖΑ 23.9% / ΠΑΣΟΚ 9%
Αριστεροί / ΝΔ 2.6% / ΣΥΡΙΖΑ 56.7% / ΠΑΣΟΚ 5.3%
Κεντροαριστεροί / ΝΔ 6.4% / ΣΥΡΙΖΑ 53.5% / ΠΑΣΟΚ 22.9%
"google ad"
Κεντρώοι / ΝΔ 39.8% / ΣΥΡΙΖΑ 15.9% / ΠΑΣΟΚ 26.6%
Κεντροδεξιοί / ΝΔ 83.5% / ΣΥΡΙΖΑ 4.3% / ΠΑΣΟΚ 4.3%
Δεξιοί / ΝΔ 88.4 / ΣΥΡΙΖΑ 1.4% / ΠΑΣΟΚ 1.1%
Άκρα-Δεξιοί / ΝΔ 39.9 / ΣΥΡΙΖΑ 6.7% / ΠΑΣΟΚ 1.2%
Συνοπτικά και όπως προκύπτει από την ανάλυση των exit polls, ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε τρεις βασικές κοινωνικές ομάδες, τους ελεύθερους επαγγελματίες (πληρώνοντας και τις πρόσφατες δηλώσεις Κατρούγκαλου), τους κεντρώους όπως αναφέραμε παραπάνω, αλλά και τους νέους 17-24 ετών, οι οποίοι ψήφισαν Νέα Δημοκρατία σε ποσοστό 31,5%, ενώ τον ΣΥΡΙΖΑ προτίμησε το 28,8% των νέων ψηφοφόρων που αποφάσισαν να ασκήσουν τα εκλογικά τους δικαιώματα.
Θα έλεγε λοιπόν κανείς πως ο ΣΥΡΙΖΑ “πλήρωσε” τη δική του αμφισημία σε σχέση με την ιδεολογική του τοποθέτηση στην Αριστερά ή την ευρύτερη κεντροαριστερά και, σίγουρα, οι στρατηγικές ρητορικής περί κυβέρνησης προοδευτικής διακυβέρνησης και προοδευτικών συμμαχιών στο παρά ένα των εκλογών, περισσότερο κακό του έκαναν, παρά τον συσπείρωσαν. Μπέρδεψαν τον κόσμο, τον αποπροσανατόλισαν, ενώ οι εμφανίσεις των στελεχών του στα κανάλια χωρίς “ενιαία γραμμή” πέρασαν προς τα έξω μια εικόνα ανασφάλειας και ενδεχόμενης ηττοπάθειας έναντι του αντίπαλου δέους. Στόχος θα έπρεπε να είναι η σαφής εκλαΐκευση του προγράμματος με εμμονή σε τομείς όπως η Υγεία και η Παιδεία, και όχι η αναπαραγωγή “τσιτάτων” αλιευμένων από τα social media.
Απεναντίας η ΝΔ παρουσιάστηκε με πιο συμπαγή προεκλογική ρητορική, στοχεύοντας στις αδυναμίες των “απέναντι” και προπαγανδίζοντας δια των ελεγχόμενων εν πολλοίς media τη λογική της “σταθερότητας” ως το “λιγότερο κακό” για τη χώρα. Η μεγαλύτερη νίκη της ΝΔ δεν είναι η καθαρή της επικράτηση σε επίπεδο ποσοστών -παρά τις υποκλοπές, τα σκάνδαλα “τύπου Πάτση” και τα Τέμπη- αλλά το γεγονός πως κατάφερε να προκαλέσει την εκλογική “αιμορραγία” του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος έχασε εκατοντάδες χιλιάδες ψηφοφόρους.
Η ήττα με διαφορά 20 ποσοστιαίων μονάδων, με την ταυτόχρονη απώλεια περισσότερων από 600.000 ψήφων σε σύγκριση με τις εκλογές του Ιουλίου του 2019 συνιστά σε κάθε περίπτωση ένα μέγιστο σοκ για το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που δεν γίνεται να μη φέρει άμεσες και δομικές αλλαγές. Με προαπαιτούμενο την αυτοκριτική αλλά χωρίς εσωστρέφεια, μιας και το διακύβευμα εν προκειμένω, είναι να χαθεί η δεύτερη θέση και η ΝΔ να φτάσει στο μαγικό για αυτή, “180”.