Είναι θησαυρός, αλλά γλιστράει μέσα από τα χέρια τους. Οχι επειδή είναι το χαρακτηριστικό του αυτό μιας και ο λόγος για το ελαιόλαδο, αλλά διότι η πλειονότητα των παραγωγών στην Ελλάδα επιλέγει να το εξάγει χύμα στην Ιταλία σε τιμές πολύ χαμηλές –χαμηλότερες μάλιστα από ό,τι το εξάγει σε άλλες χώρες–, να το τυποποιούν ιταλικές εταιρείες και να το πωλούν σε υπερδιπλάσια τιμή τόσο στην Ιταλία όσο και σε πολλές άλλες χώρες.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με το kathimerini.gr, στα ιταλικά σούπερ μάρκετ δεν υπάρχει ελληνικό τυποποιημένο ελαιόλαδο, υπό την έννοια να έχει εισαχθεί στην Ιταλία ως επώνυμο τελικό προϊόν, ούτε για δείγμα! Υστερεί μήπως σε ποιότητα το ελληνικό ελαιόλαδο; Κάθε άλλο. Στον περυσινό διαγωνισμό ελαιολάδου NYIOOCC Olive Oil Competition, ο οποίος θεωρείται ο μεγαλύτερος διεθνής διαγωνισμός στην κατηγορία αυτή, τα ελληνικά ελαιόλαδα απέσπασαν 99 βραβεία, εκ των οποίων 45 χρυσά και 54 ασημένια.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για τις εξαγωγές ελληνικού ελαιολάδου, το οποίο εξάγεται στο σύνολό του χύμα, στοιχεία που περιλαμβάνονται σε πρόσφατη έκθεση του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στο Μιλάνο, το 64,67% της αξίας των συνολικών εξαγωγών ελαιολάδου και το 75,88% του συνολικού όγκου της κατευθύνθηκε το 2021 στην ιταλική αγορά. Συγκεκριμένα, η αξία των εξαγωγών ελαιολάδου από την Ελλάδα στην Ιταλία διαμορφώθηκε το 2021 σε 345,5 εκατ. ευρώ, αυξημένη κατά 16,33% σε σύγκριση με το 2020, ενώ ο όγκος των εξαγωγών διαμορφώθηκε σε 111.610 τόνους από 132.844 τόνους το 2020, καταγράφοντας πτώση 15,98%. Η Ελλάδα αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο προμηθευτή της Ιταλίας σε ελαιόλαδο, με το σχετικό μερίδιό της να ανέρχεται το 2021 σε 21,69%. Μεγαλύτερος προμηθευτής της Ιταλίας είναι η Ισπανία με το μερίδιό της να φτάνει το 61,53%.
Και μπορεί φέτος οι τιμές παραγωγού για εξαγωγές στην Ιταλία να βρίσκονται σε σχετικά υψηλά επίπεδα, στα 3,70-3,80 ευρώ/κιλό, ακολουθώντας τη γενικότερη τάση που σχετίζεται με τη μειωμένη παραγωγή, όμως ο κανόνας είναι οι χαμηλές τιμές. Σύμφωνα με τα διαχρονικά στοιχεία που αφορούν μέχρι το 2020, οι τιμές στις οποίες αγοράζουν οι Ιταλοί εισαγωγείς το ελληνικό ελαιόλαδο είναι κάτω από τις 3.000 ευρώ/τόνο ή 3 ευρώ/κιλό.
Πόσο πωλείται στα ιταλικά σούπερ μάρκετ ως τυποποιημένο σε προϊόντα – μείγματα ελαιολάδου από διάφορες χώρες; Η τιμή, σύμφωνα με τα στοιχεία που αναφέρονται στη σχετική έκθεση, για τα μείγματα ελαιολάδου προέλευσης Ευρωπαϊκής Ενωσης κυμαίνεται από 4 έως 9,50 ευρώ/κιλό. Πολλά από αυτά μάλιστα είναι προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, κάτι που έχει ιδιαίτερη σημασία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Nielsen, το μεγαλύτερο μερίδιο πωλήσεων παρθένου και εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου (26%) αφορούσε ελαιόλαδο ιδιωτικής ετικέτας. Αυτό που επίσης ανεβάζει την αξία στα ελαιόλαδα που πωλούνται στην Ιταλία είναι το γεγονός ότι εμφιαλώνονται συνήθως σε γυάλινη φιάλη του ενός λίτρου και όχι πλαστική και οι συσκευασίες δεν ξεπερνούν τα 5 λίτρα.
Το γεγονός ότι το ελληνικό ελαιόλαδο πωλείται στην ιταλική αγορά και στις αγορές του εξωτερικού ως «μείγμα ελαιολάδου Ε.Ε.» ή «μείγμα ελαιολάδου Ε.Ε. και τρίτων χωρών, «έχει ως αποτέλεσμα την εγγραφή του “μείγματος ελαιολάδου” στη συνείδηση των καταναλωτών διεθνώς ως προϊόν “Μade in Italy”», σημειώνεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.
Στην Ελλάδα λειτουργούν περί τις 300 αναγνωρισμένες μονάδες τυποποίησης ελαιολάδου, αλλά και απροσδιόριστος αριθμός μικρών μονάδων που λειτουργούν χωρίς έγκριση. Τι φταίει για το γεγονός ότι το ελαιόλαδο πωλείται χύμα, αφαιρώντας στην ουσία εισόδημα τόσο από τους παραγωγούς όσο και από την εθνική οικονομία; Το γεγονός ότι μεγάλο μέρος των καταναλωτών έχουν οι ίδιοι παραγωγή ελαιολάδου ή συγγενείς με παραγωγή ελαιολάδου δεν ευνόησε την κατανάλωση του τυποποιημένου ελαιολάδου στην εγχώρια αγορά. Αποτρεπτικά λειτούργησε και το γεγονός ότι καταργήθηκε η ενίσχυση στο επώνυμο ελαιόλαδο. Τρίτος παράγοντας, σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς, είναι το γεγονός ότι οι συνεταιρισμοί έχουν στην πλειονότητά τους ως κεντρική κατεύθυνση την πώληση χύμα ελαιολάδου στην Ιταλία.