Το Εργαστήριο Γεωφυσικής Δορυφορικής Τηλεπισκόπισης και Αρχαιοπεριβάλλοντος του ΙΜΣ-ΙΤΕ σε συνεργασία με το Κέντρο Εφαρμοσμένων Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ (Αγγλία), προέβησαν σε μια ταχεία προκαταρκτική αξιολόγηση των πρόσφατων πλημμυρών και κατολισθήσεων στην δυτική Κρήτη, που έλαβαν μέρος μετά την έντονη κακοκαιρία «Ωκεανίς» κατά τη διάρκεια 24-26 Φεβρουαρίου 2019. Βάση βροχομετρικών στοιχείων του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών μόνο στην ανατολική περιοχή των Λευκών Ορέων, σε μια έκταση περίπου 140 τετραγωνικών χιλιομέτρων έπεσαν πάνω από 80 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Το κόστος των ζημιών από την κακοκαιρία στη Δυτική Κρήτη αποτιμάται από την Περιφέρεια Κρήτης σε πάνω από 130 εκατομμύρια ευρώ.
Οι δορυφορικές εικόνες Planetscope, οι οποίες παρέχουν καθημερινές απεικονίσεις της επιφάνειας της Γης με σχετικά υψηλή χωρική ευκρίνεια (3.5 μέτρα), χρησιμοποιήθηκαν πριν και μετά την περίοδο των έντονων βροχοπτώσεων, προκειμένου μέσω της διαχρονικής τους σύγκρισης να καταγραφούν και να αποτυπωθούν οι όποιες αστάθειες του εδάφους (π.χ. οριζόντιες μετατοπίσεις του εδάφους, κατολισθήσεις και ζώνες διάβρωσης).
Η εν εξελίξει έρευνα αποκάλυψε πλήθος κατολισθήσεων μικρής και μεγάλης κλίμακας που καταγράφηκαν με τη χρήση της δορυφορικής τηλεπισκόπισης νότια της πόλης του Ρεθύμνου, όπως στις περιοχές Ρουσσοσπίτι, Μικρά Ανώγεια, Ξηρό Χωριό και τους ευρύτερους γειτονικούς οικισμούς. Οι έντονες βροχοπτώσεις το τελευταίο διάστημα σε συνάρτηση με την ύπαρξη σχετικά σαθρών ιζηματογενών σχηματισμών που χαρακτηρίζουν την περιοχή συνέβαλαν στον κορεσμό του εδάφους και το έναυσμα του φαινομένου εδαφικής αστάθειας. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενδεικτικά της αξιοπιστίας της μεθόδου η οποία ενισχύεται από την επιτόπια επιβεβαίωση πλήθους κατολισθήσεων.
Στην εικόνα εμφανίζεται ένα δείγμα περιπτώσεων αστάθειας του εδάφους πριν και μετά την περίοδο των έντονων βροχοπτώσεων σε μια περιοχή που εκτείνεται από την πόλη του Ρεθύμνου και προς τα νότια μέχρι το Ρουσσοσπίτι. Σε όλες τις περιοχές που εντοπίστηκε αστάθεια εδάφους, υπήρξε μεγαλύτερη από 95% διαφοροποίηση σε ένα σύμπλεγμα εικονοστοιχείων (πίξελ) μεταξύ των δυο δορυφορικών εικόνων.
Η επιστημονική ομάδα του Εργαστηρίου Γεωφυσικής-Τηλεπισκόπισης και Αρχαιοπεριβάλλοντος, με επικεφαλής έρευνας τον Δρ Νάσο Αργυρίου, θα πραγματοποιήσει περαιτέρω ανάλυση των δορυφορικών εικόνων, σε συνεργασία με τον Δρ Richard Teeuw του Πανεπιστημίου του Πόρτσμουθ, για την εκτίμηση των αιτίων των πλημμυρικών φαινομένων και της αστάθειας του εδάφους που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της έντονης κακοκαιρίας «Ωκεανίς», με στόχο την εκπόνηση κατευθυντήριων γραμμών για τη βελτίωση της μείωσης της επικινδυνότητας φυσικών καταστροφών.
Αυτή η μελέτη περιγράφει τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών δορυφορικής τηλεπισκόπισης, για την ταχεία και λεπτομερή χαρτογράφηση φυσικών καταστροφών που συνοδεύουν έντονα καιρικά φαινόμενα, καλύπτοντας αρκετά μεγάλες εκτάσεις. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να είναι χρήσιμες για τους φορείς και υπεύθυνους λήψης αποφάσεων κατά τη διάρκεια της αντιμετώπισης αλλά και των σταδίων αποκατάστασης στη διαχείριση έκτακτων αναγκών.