Ψήφισμα – παρέμβαση του Ενιαίου Συλλόγου ΔΕΠ κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για οριστική ρήξη των δεσμών της χώρας με την επιστημονική διασπορά, λόγω των νέων αυστηρών στρατολογικών διατάξεων.

Έντονο προβληματισμό και ανησυχία στην ακαδημαϊκή κοινότητα προκαλούν οι προωθούμενες αλλαγές στη στρατολογική νομοθεσία, όπως αυτές αποτυπώνονται στο νέο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Με ένα καίριο ψήφισμά του, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ενιαίου Συλλόγου Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) του Πολυτεχνείου Κρήτης αναδεικνύει τις παρενέργειες που αναμένεται να επιφέρει ο «Χάρτης Μετάβασης των Ενόπλων Δυνάμεων στη Νέα Εποχή» στο ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας και συγκεκριμένα στους Έλληνες επιστήμονες που δραστηριοποιούνται εκτός συνόρων.

Η ακαδημαϊκή κοινότητα των Χανίων, με την απόφαση της 11ης Δεκεμβρίου 2025, θέτει επί τάπητος το δίλημμα «διατήρηση ή διακοπή των δεσμών με την Ελλάδα», προειδοποιώντας πως οι νέες ρυθμίσεις απειλούν να αποκόψουν οριστικά τη γέφυρα επιστροφής για χιλιάδες νέους ερευνητές.

Οι επίμαχες διατάξεις και η αυστηροποίηση του πλαισίου

Στο επίκεντρο της κριτικής βρίσκεται μια δέσμη ρυθμίσεων που περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο, το οποίο βρισκόταν σε διαβούλευση έως πρόσφατα. Σύμφωνα με την ανάλυση του Συλλόγου ΔΕΠ, τέσσερα είναι τα σημεία που δημιουργούν ασφυκτικό πλαίσιο για τους Έλληνες του εξωτερικού:

Πρώτον, προβλέπεται η κατάργηση της αναβολής διαπρέποντος επιστήμονα, ενός θεσμού που επέτρεπε σε ερευνητές υψηλού επιπέδου να συνεχίσουν το έργο τους.

Δεύτερον, αυστηροποιείται δραματικά το πλαίσιο για τον χαρακτηρισμό κάποιου ως «μόνιμου κατοίκου εξωτερικού». Η νέα ρύθμιση απαιτεί η μόνιμη διαμονή να έχει ξεκινήσει μεταξύ του 16ου και 18ου έτους της ηλικίας. Πρακτικά, αυτό αποκλείει όσους νέους μεταβαίνουν στο εξωτερικό για πρώτη φορά μετά την ενηλικίωσή τους για μεταπτυχιακές ή διδακτορικές σπουδές και στη συνέχεια ξεκινούν εκεί ακαδημαϊκή καριέρα, καθώς δεν θα δικαιούνται τη σχετική αναβολή.

Τρίτον, αυξάνεται το ηλικιακό όριο για την εξαγορά της θητείας, το οποίο μετατίθεται από το 33ο στο 40ό έτος της ηλικίας.

Τέταρτον, τίθεται σοβαρός περιορισμός στην κινητικότητα των ανυπότακτων εξωτερικού, στους οποίους θα επιτρέπεται η είσοδος και παραμονή στην Ελλάδα για μόλις τέσσερις (4) ημέρες ετησίως.

Ο κίνδυνος του «Brain Drain» και η αποξένωση

Το ψήφισμα του Πολυτεχνείου Κρήτης περιγράφει με μελανά χρώματα την επόμενη μέρα για την ελληνική επιστημονική διασπορά, εφόσον ψηφιστούν οι ως άνω διατάξεις. Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τους πανεπιστημιακούς, θα είναι οι νέοι επιστήμονες να κηρύσσονται ανυπότακτοι σχεδόν αμέσως μετά την ολοκλήρωση του διδακτορικού τους —μια περίοδο κρίσιμη για την επαγγελματική τους καθιέρωση.

Η συνέπεια αυτού θα είναι η αδυναμία τους να επισκεφθούν την πατρίδα τους για περισσότερο από ένα τετραήμερο το χρόνο μέχρι να φτάσουν τα 40 έτη. «Ως εκ τούτου, οι δεσμοί των νέων Ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού με τη χώρα, με μαθηματική βεβαιότητα, θα διαρρηγνύονται», αναφέρει χαρακτηριστικά το κείμενο, υπογραμμίζοντας ότι ουσιαστικά εκμηδενίζονται οι πιθανότητες επαναπατρισμού (brain gain) στο μέλλον.

Αίτημα για αναθεώρηση και θεσμική παρέμβαση

Αν και ο Σύλλογος ΔΕΠ αναγνωρίζει τους λόγους για τους οποίους το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας επιδιώκει τον περιορισμό της κατάχρησης των υφιστάμενων ρυθμίσεων, επικαλούμενο τις ιδιαίτερες γεωπολιτικές συνθήκες, τονίζει ότι αυτό δεν πρέπει να γίνει εις βάρος της σχέσης της χώρας με το επιστημονικό της δυναμικό.

Κατόπιν τούτων, το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου απευθύνει διπλό κάλεσμα: Αφενός καλεί την ηγεσία του ΥΠΕΘΑ να προχωρήσει σε αναθεώρηση ή απόσυρση των επίμαχων διατάξεων, ώστε να παραμείνει ανοιχτό το ενδεχόμενο επιστροφής και προσφοράς των επιστημόνων στη χώρα. Αφετέρου, ζητά την άμεση ενεργοποίηση των θεσμικών οργάνων της ανώτατης εκπαίδευσης, καλώντας την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων ΔΕΠ (ΠΟΣΔΕΠ) και τη Σύνοδο των Πρυτάνεων να πάρουν επίσημη θέση επί του ζητήματος, πιέζοντας για την αλλαγή του νομοσχεδίου.