ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΥΜΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ: ΚΙΣΣΑΜΟΣ (και γιατί αυτή γράφεται σωστά μόνο με σσ) ΑΖΟΓΥΡΕΣ (και όχι Αζωγυρές) ΚΑΣΤΕΛΙ, ΙΝΑΧΩΡΙΟ και ΑΠΟΚΟΡΩΝΑΣ

Γράφει ο Κώστας Ντουντουλάκης*

Κάποιος “ειδήμων” έγραψε προ ετών πολύ αβίαστα, για το όνομα Κίσσαμος:

“… το όνομα αυτό κατά πάσα πιθανότητα είναι προελληνικό”.

Παρακάτω (σωστά) απορρίπτει την εντελώς απίθανη και αυθαίρετη ετυμολογική προσέγγιση της λέξης που επιχείρησε ο Αntonio Trivan, που αγνοεί την αρχαία ελληνική, όσο δυστυχώς και οι “ειδικοί” που ελαφρά τη καρδία “ξεμπλέκουν” με την ετυμολογία της λέξης (και όχι μόνο αυτής) αποκαλώντας την… “προελληνική” άρα, κατ΄αυτούς, μη ελληνική!

Ας δούμε όμως νηφάλια και απροκατάληπτα πόσο “δύσκολη” είναι η ελληνική ετυμολογία και λογική – λογικότατη ερμηνεία της λέξης για όποιον ψάχνει – ερευνά λίγο παραπέρα απ’ ό,τι μάθαμε στα σχολεία και σε πανεπιστήμια που ως πριν λίγες δεκαετίες, χωρίς καμιά περί τούτου απόδειξη, αναπαρήγαγαν την (καθόλου αθώα) άποψη πως οι Μινωίτες ……

….. δε μιλούσαν Ελληνικά, ώσπου ήρθε ο “ερασιτέχνης”, ο “μη ειδικός” Τσάντγουικ να τους ξεστραβώσει/γελοιοποιήσει αναφωνώντας μόλις αποκρυπτογράφησε την γραμμική Β με τον Βέντρις: “Να λοιπόν που ένας βοσκός στη Μάνη μιλά σήμερα την ίδια γλώσσα(δωρική ελληνική διάλεκτο) που μιλούσαν οι Μινωίτες!”

-Ψάχνουμε λοιπόν στα λεξικά και να τι έχουμε: Κυνώ σημαίνει φιλώ, στην αρχαία ελληνική.

Απ’ αυτό προέρχεται το προσκυνώ (προς + κυνώ) προσκυνητής κλπ. Ο αόριστος του κυνώ είναι έκυσα ή κύσα.

Είναι γνωστό ότι οι δανεισμοί θεμάτων των ρημάτων (όχι μόνο στη νεοελληνική, μα και στις ευρωπαϊκές γλώσσες π.χ. kiss αγγλικά, kussen γερμανικά = φιλώ…) γίνονται συνήθως από το θέμα του αορίστου. Που είναι κυσ στην προκειμένη περίπτωση (βλ. “Ελλην Λόγος”, Αννας Τζιροπούλου – Ευσταθίου).Αλλοιωμένα κισ- όπως πχ ανορθόγραφα γράφονται πολύ συχνά και στις μέρες μας, παρά την υπερπληθώρα “ειδικών”, περιοχές ή χωριά σε επίσημα κείμενα: “Λειβάδια Ιναχωρίου” αντί Λιβάδια, Φωτακάδο, Κατσοματάδο κλπ αντί (τόπος,οικισμός, της οικογένειας των) Φωτακάδω(ν) Κα(ρ)τσοματάδω(ν)κλπ. Όπως Αζωγυρές αντί Αζογυρές (όπως Πρινές, Βατές, δηλ. τόπος με πρίνους, βάτους, από τον οζόυρο=είδος όζοντα θάμνου και όχι “σαρακίνικη” ονομασία που γράφουν κάποιοι “ειδικοί”)κλπ

Ο Αριστοφάνης (Νεφ. 81) γράφει: “Κύσον με και την χείρα δος την δεξιάν”. Ο Κισσός, λέγεται έτσι γιατί “κύσει” (αγκαλιάζει,φιλά) το δένδρο ή βράχο, τυλιγμένος σ’ αυτό καθώς αναρριχάται.

Άρα:

1. Πιθανά Κίσ(σ)αμος = Κισ- ή κυσ- και (ψ)άμ(μ)ος (άμμος).Κατά το έγκυρο μέγα λεξικό Ελληνικής Liddell & Scott: Ψάμμος ή ψάμμαθος=άμμος ενώ ψάμαθος (σημ. Κ.Ντ:με ένα μ όπως στην λέξη Κίσσαμος) είναι η παρά την θάλασσαν άμμος

Δηλαδή, τοποθεσία την οποία κύσει (φιλά, αγκαλιάζει) ή ψάμαθος/άμαθος (θαλάσσια άμμος). Οι Βέντρις και Τσάντγουικ εξάλλου πριν 60 περίπου χρόνια κατέρριψαν την (μάλλον σκόπιμη…) πλάνη πως οι Μινωίτες δε μιλούσαν Ελληνικά, όταν αποκρυπτογράφησαν την Γραμμική Β και αποδείχθηκε πως ήταν Δωρική διάλεκτος και όχι “προελληνική” η ομιλούμενη Γλώσσα της Γραμμικής…

2. Αν πάλι πιθανολογηθεί ότι δεν ισχύει το δεύτερο συνθετικό (ψ)άμμος, Κίσσ-αμος, απλά σημαίνει “προσφιλής” τοποθεσία, “αξιαγάπητη” περιοχή, σε ελεύθερη απόδοση.Το -αμος σε αυτή την εκδοχή είναι απλή κατάληξη.

Όπως λέμε Πέργ-αμος κλπ. Ίσως μάλιστα το α σε αυτήν είναι το  η που στην ομιλούμενη επί ονοματοθεσίας της Κισσάμου δωρική διάλεκτο, γίνεται α (πχ ταν ή επί τας=την ή επί της, το κάδος=το κήδος, δηλ. φροντίδα)

ΚΑΣΤΕΛΛΙ: Κατά την εξαιρετική φιλόλογο, συγγραφέα και ερευνήτρια της ελληνικής γλώσσας κ. Τζιροπούλου Ευσταθίου, στο προαναφερθέν μνημειώδες επιστημονικό της πόνημα για το οποίο, στην εισαγωγή του, εκφράζουν τον θαυμασμό τους κορυφαίοι άνθρωποι των γραμμάτων, στη σελ. 287 αναφέρεται: “Castellum: αλλοιωμένη προφορά του castrum όπερ εκ του castro=>κεάζω (αρχ. ελλην. ρίζα της λέξης “Κάστρο, Καστέλλι”)

ή κόσσω (σχίζω) εννοιολ. κτίσμα… castrat (γαλλική) castrato (ιταλ.) σημ. εκτομίας, εκ του ελλην. κεάζω – κόσσω –>άρα καστέλι είναι το αποσχισμένο. Ελληνικής λοιπόν προέλευσης, αντιδάνεια εκ της Λατινικής: Κάστρο – Καστέλλι = απομεμακρυσμένο. Όπως από το τέμνω –> τέμενος“…

ΙΝΑΧΩΡΙΟ:Για τον Ίναχο, προμινωϊκό εξ Αρκαδίας οικιστή της Κρήτης και το Ιναχώριο, θα μιλήσουμε άλλη φορά. Ναός πάντως της Ινώς, που να δικαιολογεί την ετυμολογία από αυτήν την (δευτερεύουσα) θεότητα, δεν υπάρχει ούτε έχουμε ένδειξη πως υπήρξε ποτέ.

ΑΠΟΚΟΡΩΝΑΣ: Υπό+κορωνίς/κορώνη=κορυφή,οροσειρά,κορώνα, στέμμα. Άρα Υποκορώνιο/Υποκόρωνας/Αποκόρωνας, αφού το αρχικό υ συχνότατα γίνεται α πχ: υπογράφω/απογράφω, υπομονή/απομονή. Άρα και όχι… του αλόγου (!!!) κορώνα (Ιπποκορώνιον) όπως ισχυρίζονται κάποιοι αναπαράγοντας και την εντελώς ανυπόστατη υπόθεση πως τάχα υπήρξε αρχαία πόλη (ουδέποτε βρέθηκε το παραμικρό ίχνος της) με όνομα Ιπποκορώνιον.

Αποκόρωνας, πολύ φυσικά και λογικά λέγεται, γιατί είναι υπό-από την κορώνη, κάτω από την οροσειρά των Λευκών Ορέων. Τι λογικότερο;…

Όσο για το αν τα “προελληνικά” – πελασγικά ήταν “μη ελληνικά” είναι ένα άλλο, τεράστιο θέμα. Πάντως πολλοί σοβαροί (και ξένοι) μελετητές θεωρούν πιο πιθανό να είναι τα αρχαία-αρχαιοελληνικά, πριν τον τελευταίο από τους τρεις γνωστούς “Κατακλυσμούς”, αυτόν του 10-11.000 πΧ (λόγω τήξης των παγετώνων, πιθανά από κομήτη που πέρασε κοντά λένε οι γεωλόγοι) τον οποίο περιγράφει ο συμβολικός ελληνικός Μύθος του Κατακλυσμού του Δευκαλίωνα με την κιβωτό, τοπεριστέρι κλπ, το άραγμα στον Παρνασό, τον οποίο (όπως και τον αντίστοιχων επεισοδίων ασσυροβαβυλωνιακό του Έπους του Γκιλκαμές, αντέγραψαν πολύ μεταγενέστερα οι συγγραφείς της εβραϊκής βίβλου και δυστυχώς, αυτόν διδάσκονται και τα ελληνόπουλα σήμερα…

Αυτά, χωρίς καμιά διάθεση αντιδικίας, δίκης προθέσεων ή χαρακτηρισμών προς κανέναν, έστω και χωρίς την παραμικρή λογικοφανή τεκμηρίωση εμμένοντα σε αντίθετες απόψεις.

Γιαυτό και θα μου ήταν χρήσιμη στην παραπέρα επεξεργασία των δεδομένων και συλλογισμών μου κάθε ευπρεπής, καλοπροαίρετη συμπλήρωση, διόρθωση ή διαφορετική άποψη.

Εξάλλου μόνο ανόητοι δοκησίσοφοι σαν τους παπαγαλίζοντες ανοησίες “σοφούς” και “ειδικούς” που κορόιδευαν ως “ερασιτέχνη” τον Τσάντγουικ, δικαιούνται νομίζουν πως έχουν το “αλάθητο”…