Του Χάρη Παπαδάκη *
Από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου 2024, περίπου 360 εκατομμύρια πολίτες από 27 Ευρωπαϊκές χώρες καλούνται να επιλέξουν τους αντιπροσώπους τους στο Ευρωκοινοβούλιο για τα επόμενα πέντε χρόνια και οι οποίοι θα συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την πορεία της Ευρώπης.
Οι Ευρωεκλογές δεν έχουν τόσο άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των πολιτών, όσο οι εκλογές της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπου οι τοπικές αρχές διαχειρίζονται τις υπηρεσίες και τις υποδομές που χρησιμοποιούν καθημερινά οι πολίτες. Είναι όμως εξίσου σημαντικές καθώς επηρεάζουν τη συνολική κατεύθυνση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τις νομοθετικές πρωτοβουλίες και τις μεταρρυθμίσεις που επηρεάζουν όλα τα κράτη μέλη.
Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να παρουσιάσει τους τρόπους με τους οποίους η Ευρωπαϊκή ένωση επηρεάζει την τοπική αυτοδιοίκηση, εστιάζοντας στα Χρηματοδοτικά προγράμματα, τη νομοθεσία, τις πολιτικές, τη συνεργασία και την εκπαίδευση.
Χρηματοδοτικά Προγράμματα και Επιδοτήσεις
- Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)
Το ΕΤΠΑ είναι σχεδιασμένο για να στηρίζει τις περιφέρειες της Ε.Ε., ιδιαίτερα τις λιγότερο ανεπτυγμένες, με στόχο την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Χρηματοδοτεί έργα υποδομών, ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ), την καινοτομία και έρευνα. Μερικά παραδείγματα έργων του ΕΤΠΑ είναι η κατασκευή και αναβάθμιση οδικών και σιδηροδρομικών υποδομών, η δημιουργία επιχειρηματικών πάρκων, τα προγράμματα για την ενεργειακή αποδοτικότητα.
- Ταμείο Συνοχής
Το Ταμείο Συνοχής υποστηρίζει έργα μεγάλης κλίμακας στα κράτη μέλη με χαμηλό ΑΕΠ, εστιάζοντας κυρίως στις μεταφορές και στο περιβάλλον. Παραδείγματα τέτοιων έργων είναι η κατασκευή και αναβάθμιση βασικών υποδομών όπως αυτοκινητόδρομοι, σιδηροδρομικές γραμμές, υποδομές διαχείρισης υδάτων και αποβλήτων.
- Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ)
Το ΕΚΤ στοχεύει στη βελτίωση της απασχόλησης, την προώθηση της κοινωνικής ένταξης και την ενίσχυση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού. Αυτό το καταφέρνει με προγράμματα κατάρτισης ανέργων, προώθηση της ισότητας στην αγορά εργασίας, υποστήριξη ευάλωτων ομάδων για την ένταξη στην αγορά εργασίας.
- LEADER
Το πρόγραμμα LEADER στηρίζει την τοπική ανάπτυξη σε αγροτικές περιοχές μέσω της ενίσχυσης των τοπικών κοινοτήτων και της προώθησης της συνεργασίας μεταξύ τους, όπως ανάπτυξη τοπικών τουριστικών προϊόντων, υποστήριξη τοπικών παραγωγών και ενίσχυση της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Νομοθεσία και Κανονισμοί
- Περιβαλλοντική Νομοθεσία
Η ΕΕ έχει θέσει αυστηρούς κανονισμούς για την προστασία του περιβάλλοντος, οι οποίοι επηρεάζουν άμεσα τις τοπικές αρχές. Αυτό περιλαμβάνει τη διαχείριση αποβλήτων, την ποιότητα του αέρα και του νερού, και τη βιοποικιλότητα. Οι τοπικές αρχές πρέπει να υλοποιούν έργα διαχείρισης αποβλήτων σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ, να διασφαλίζουν την ποιότητα του πόσιμου νερού και να προστατεύουν τις φυσικές περιοχές.
- Δημόσιες Συμβάσεις
Η ΕΕ προωθεί τη διαφάνεια και τον ανταγωνισμό στις δημόσιες συμβάσεις, διασφαλίζοντας ότι οι διαδικασίες είναι ανοικτές και δίκαιες. Οι τοπικές αρχές πρέπει να τηρούν αυστηρές διαδικασίες για την ανάθεση δημοσίων έργων, προκειμένου να εξασφαλίζουν τη βέλτιστη χρήση των πόρων και την αποφυγή διαφθοράς.
- Κανονισμοί για τις Μεταφορές
Οι κανονισμοί αυτοί αφορούν την ασφάλεια, τη διασύνδεση και την αποδοτικότητα των μεταφορών, όπως την ανάπτυξη βιώσιμων συστημάτων μεταφορών, βελτίωση της οδικής ασφάλειας και προώθηση των δημόσιων συγκοινωνιών.
Πολιτικές και Στρατηγικές
- Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη
Η ΕΕ προωθεί την υλοποίηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) σε τοπικό επίπεδο, εστιάζοντας στη βιώσιμη ανάπτυξη, την κοινωνική δικαιοσύνη και την προστασία του περιβάλλοντος. Οι τοπικές αρχές ενσωματώνουν τους SDGs στις τοπικές πολιτικές και στρατηγικές, δημιουργώντας σχέδια δράσης για την επίτευξή τους.
- Πολιτική Συνοχής
Αυτή η πολιτική στοχεύει στη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ μέσω χρηματοδότησης και προγραμμάτων ανάπτυξης. Οι τοπικές αρχές λαμβάνουν χρηματοδότηση για έργα που ενισχύουν την οικονομική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη βελτίωση των υποδομών.
Συνεργασία και Δικτύωση
- URBACT
Το URBACT είναι ένα πρόγραμμα που βοηθά τις πόλεις να συνεργάζονται και να αναπτύσσουν βιώσιμες λύσεις σε κοινά αστικά προβλήματα. Οι τοπικές αρχές συμμετέχουν σε δίκτυα για την ανταλλαγή καλών πρακτικών και την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων.
- INTERREG
Τα προγράμματα INTERREG υποστηρίζουν τη διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία. Οι τοπικές αρχές συνεργάζονται με γειτονικές περιφέρειες για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων, όπως η περιβαλλοντική προστασία και η ανάπτυξη υποδομών.
Εκπαίδευση και Κατάρτιση
Η ΕΕ προσφέρει προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις τοπικές αρχές, ενισχύοντας τις διοικητικές τους ικανότητες και την ικανότητα υλοποίησης ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Μπορούν να συμμετέχουν σε σεμινάρια και εκπαιδευτικά προγράμματα που προσφέρονται από την ΕΕ, όπως την ενίσχυση των δεξιοτήτων διαχείρισης έργων και χρηματοδοτήσεων.
Όπως συμπεραίνουμε, η επιρροή της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι ευρεία και πολυδιάστατη, προσφέροντας χρηματοδοτική στήριξη, καθοδηγητική νομοθεσία, πολιτικές για την ανάπτυξη και εργαλεία συνεργασίας που βοηθούν τις τοπικές αρχές να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των πολιτών.
Για όλους αυτούς τους λόγους η συμμετοχή στις ευρωεκλογές είναι απαραίτητη και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι «χαλαρή». Όπως «χαλαρή» δεν πρέπει να είναι και η ψήφος, καθώς η Ελλάδα έχει ανάγκη από ευρωβουλευτές γνώστες του ευρωπαϊκού γίγνεσθαι και όχι απλά «γνωστούς».
* Γενικός Γραμματέας Δήμου Αποκορώνου, Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης