Του Βασίλη Στεργιόπουλου

Καιροί της αποικοδόμησης. Το παλαιό, που υποτίθεται ότι αντιπροσώπευε τη «νιότη του κόσμου», γέρασε χωρίς να δοκιμάσει τις χάρες της νεότητας. Το παλαιότερο, που ευαγγελιζόταν «την ελευθερία, την ισότητα και τη δικαιοσύνη», ζει μια παρατεινόμενη κρίση, απαρνούμενο ό,τι είχε κάποτε διακηρύξει ως απελευθερωτική προοπτική. Το παλαιό πεθαίνει και το νέο δεν λέει να γεννηθεί.

Σ’ αυτή λοιπόν την εποχή της κρίσης, Το αειθαλές δέντρο της γνώσεως! Αιθεροβάμων πτήση της φαντασίας; Ελπίζω όχι. Πράγματι, παρ’ όλο το κύμα του νεομυστικισμού, είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς την επιταχυνόμενη πρόοδο της επιστημονικής γνώσης. Το πρόβλημα λοιπόν βρίσκεται αλλού: στη μετατροπή του λόγου της επιστήμης σε εργαλειακό λόγο που υπηρετεί το κέρδος και τον πόλεμο. Στον αυτοακρωτηριασμό της επιστήμης — στην παραίτηση από τις μεγάλες συνθέσεις, οι οποίες ανταποκρίνονται στα βαθύτερα, οντολογικά ερωτήματα του ανθρώπινου όντος. Συνεπώς, στην αποκοπή της επιστήμης από τη φιλοσοφία και στον εγκλεισμό της τελευταίας στη φυλακή των αναλυτικών και των γλωσσολόγων.

Οι «μεταμοντέρνοι καιροί» υποτίθεται ότι σήμαναν το τέλος της πολιτικής, το τέλος των ιδεολογιών, το τέλος των «μεγάλων αφηγήσεων». Έτσι τουλάχιστον ισχυρίζονται αποδομητές, μεταστρουκτουραλιστές και μεταμοντέρνοι, ενώ οι αναλυτικοί με νεοσχολαστική υπομονή διυλίζουν τον κώνωπα, ανίκανοι να συλλάβουν τις τραγωδίες και τις κοσμογονίες της εποχής μας.

Ενάντια στην ξηρότητα των νεοθετικιστών, των αναλυτικών κ.λπ., ενάντια στο ιδεολογικό χάος και στις λογικές αντιφάσεις των μεταμοντέρνων, Το αειθαλές δέντρο της γνώσεως! Δηλαδή μια απόπειρα να θεμελιωθεί αυστηρά η ενότητα (μέσα στην καταστατική διαφορά) των επιστημών με τη φιλοσοφία και στη βάση αυτής της ενότητας να καταδειχτεί η δυνατότητα για μία σύγχρονη ορθολογική και υλιστική κοσμοθεωρία, η οποία θα συγκροτείται μέσα από τη φιλοσοφική καταξίωση του κεκτημένου των επιστημών.

Παρά τους πολλούς προαναγγελθέντες θανάτους της, η φιλοσοφία υπάρχει παντού: στις επιστήμες, στην τέχνη, στην πολιτική. Διαποτίζει το εποικοδόμημα και μέσα από πολλαπλές διαμεσολαβήσεις λειτουργεί ως δύναμη για τη συντήρηση ή την υπέρβαση αυτού που υπάρχει. Η φιλοσοφία δεν έχει τέλος. Και παρ’ όλους τους ακρωτηριασμούς, το δέντρο της θα συνεχίσει να θάλλει, τρεφόμενο από την επιστήμη, τους αγώνες και τις αγωνίες των ανθρώπων.

Αυτός ήταν ο πρόλογος που είχε γράψει ο Ευτύχης Μπιτσάκης στο βιβλίο του με τον τίτλο «Το αειθαλές δέντρο της γνώσεως» (εκδόσεις «Άγρα», 2005 – α’ έκδοση, «Στάχυ», 1995).

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης, ο οποίος έφυγε χθες από τη ζωή πλήρης ημερών, υπήρξε ένας σημαντικός πανεπιστημιακός δάσκαλος, ένας διαπρεπής διανοούμενος και ένας πολυγραφότατος συγγραφέας.

Ο κρητικής καταγωγής και μαρξιστικού προσανατολισμού Μπιτσάκης σπούδασε Χημεία στην Αθήνα, Θεωρητική Φυσική και Φιλοσοφία στο Παρίσι.

Δίδαξε Μαθηματικά και Φιλοσοφία των Επιστημών σε πανεπιστήμια της γαλλικής πρωτεύουσας, ακολούθως δε εργάστηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και δίδαξε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Εισαγωγή στις Φυσικές Θεωρίες στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Στο γνωστικό και ερευνητικό πεδίο, ο εκλιπών στοχαστής καταπιάστηκε πρώτιστα με τη Θεωρία της Σχετικότητας, την Κβαντική Μηχανική, την Οντολογία, τη Γνωσιοθεωρία και τη Φιλοσοφική Ανθρωπολογία.

Ο Μπιτσάκης έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση ως μέλος της ΕΠΟΝ, καταδικάστηκε σε πολυετή φυλάκιση κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου και είχε ενεργό συμμετοχή στο αντιδικτατορικό κίνημα της Δυτικής Ευρώπης κατά τη διάρκεια της χούντας.

in.gr