Του Αλεξανδρή Σαράντου *

Οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα εξακολουθούν να παραμένουν σε επίπεδα σημαντικά υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Σε λίγες μέρες από 1 Αυγούστου θα έχουμε νέες αυξήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα.

H τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος αυξήθηκε από το 2019 μέχρι σήμερα κατά 45% (και κατά 23% τον Ιούνιο του 2025 σε σχέση με τον Ιούνιο του 2024 με βάση στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ).

Πριν λίγες μέρες κατά την παρουσία του στην χώρα μας ο αρμόδιος Επίτροπος ενέργειας παραδέχτηκε ότι «οι τιμές στην Ελλάδα είναι υψηλότερες και υπόσχεται την βοήθεια των Βρυξελλών για την άρση της στρέβλωσης» ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι «Το target model δεν φαίνεται να λειτουργεί πάντα με τρόπους που κατανοούμε πλήρως, όσον αφορά στην τιμολόγηση της ενέργεια και αυτό που είναι πολύ δύσκολο για μένα να εξηγήσω στους πολίτες είναι το γεγονός ότι είμαστε μια χώρα – πρωτοπόρος στην πράσινη μετάβαση, αλλά ταυτόχρονα καταλήγουμε να έχουμε υψηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες» ενώ ο Υπουργός εθνικής οικονομίας και οικονομικών δήλωσε ότι «θέλουμε μία αγορά ενέργειας με χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές».

Η κυβέρνηση  ισχυριζόταν ότι για την αύξηση των τιμών του ρεύματος ευθύνεται η διεθνής ενεργειακή κρίση και ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Τώρα ο πρωθυπουργός μας  εμπαίζει χωρίς να ντρέπεται λέγοντας ότι δεν ξέρει τίποτα και δεν κατανοεί τη ρίζα του προβλήματος τα τελευταία 6 χρόνια της κατακόρυφης αύξησης των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος και ο υπουργός του παριστάνει τον ουδέτερο παρατηρητή…

Η αισχροκέρδεια  δεν είναι αποτέλεσμα συγκυριών αλλά βασικών πολιτικών επιλογών στα πλαίσια της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ε.Ε με συγκεκριμένες επιλογές από τις αρχές του 2000 και μετά και την πιστή εφαρμογή τους από όλες τις κυβερνήσεις.

Με την εφαρμογή τα τελευταία του trarget montel (μοντέλου στόχου) που ιδρύθηκε με τον Ν. 4425/2016 και λειτουργεί από 1-11-2020, του Χρηματιστηρίου Ενέργειας που ιδρύθηκε τον Ιούνιο 2018 με τον Ν. 4512/2018 και λειτουργεί από τις 24 Μαρτίου 2020 για την λειτουργία της χονδρεμπορικής λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, την πλήρη ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ με τον Ν. 4643/2019 και την επιλογή της βίαιης απολιγνιτοποίησης με τον εξοστρακισμό του λιγνίτη από το μείγμα καυσίμου και την κατοχύρωση σ’ αυτό του εισαγόμενου φυσικού αερίου.

Όλα αυτά παραπάνω μας τα παρουσίασαν ως υγιή ανταγωνισμό που θα ωφελήσει τους καταναλωτές με μείωση των τιμών του ρεύματος.

‘Όμως οι καταναλωτές βλέπουν μια διαφορετική πραγματικότητα. 

Το 2009, όπου υπήρχε μόνο η δημόσια ΔΕΗ, η συνολική ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ήταν 52,8 TWh (τεραβατώρες) και η αξία των λογαριασμών ρεύματος όλων των Ελλήνων καταναλωτών έφτανε τα € 6 δισ.

Το 2024, στην «απελευθερωμένη αγορά» με το Χρηματιστήριο Ενέργειας και το καρτέλ παραγωγών – παρόχων, η κατανάλωση ήταν κοντά στα 50 TWh, ενώ η αξία των λογαριασμών είναι υπερδιπλάσια του 2009, πλησιάζοντας τα €15 δισ!

Δηλαδή σχεδόν 3 φορές περισσότερα.

Επιπλέον ραγδαία επιδείνωση παρουσιάζουν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, με τους απλήρωτους λογαριασμούς να αγγίζουν τα 3,4 δισ. ευρώ το 2024, σημειώνοντας αύξηση σχεδόν 40% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι περίπου 1,6 δισ. ευρώ από τα συνολικά ανεξόφλητα ποσά αφορούν καταναλωτές που έχουν αλλάξει πάροχο. Πρόκειται κυρίως για περιπτώσεις όπου γίνεται κατάχρηση της δυνατότητας μετακίνησης από εταιρεία σε εταιρεία, χωρίς εξόφληση των παλαιών υποχρεώσεων.

Όσο ο πρωθυπουργός και κυβέρνηση κάνουν ότι δεν γνωρίζουν την κατάσταση και «πετούν την μπάλα στην εξέδρα» συνεχίζοντας την εφαρμογή των μέχρι σήμερα πολιτικών τους η πραγματικότητα έχει διαμορφωθεί από τα παρακάτω:

• Έχει επικρατήσει μια ολιγοπωλιακή δομή της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που επιτρέπει σε 5-6 ισχυρούς παίκτες – στην πράξη «χαράς ευαγγέλια» για το καρτέλ Η.Ε. μέσα πλέον και η ΔΕΗ – να ρυθμίζουν τεχνητά την προσφορά, κρατώντας τεχνητά ψηλές τιμές προκαλώντας ανεξέλεγκτη κερδοσκοπία.
• Τη σημερινή ιδιωτικοποιημένη ΔΕΗ χωρίς τον έλεγχο του Δημοσίου δεν την ενδιαφέρει το φτηνό ρεύμα και είναι χαρακτηριστική η δήλωση πριν λίγες εβδομάδες του κ. Στάσση «όσο βάζουμε ΑΠΕ και κλείνουμε λιγνίτες, θα βελτιώνονται τα κέρδη της ΔΕΗ» δηλ. το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι τα μπόνους του ίδιου, των μεγαλοστελεχών και τα κέρδη-μερίσματα των μετόχων σε βάρος των καταναλωτών.
• Το χαρακτηριστικό του μοντέλου λειτουργίας της αγοράς ηλεκτρισμού είναι ότι η τιμή της αγοράς καθορίζεται από την ακριβότερη μονάδα που χρειάζεται για να καλυφθεί η ζήτηση. Παρ’ ότι η παραγωγή με πάνω από 50% από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας που παράγουν ρεύμα σε σχεδόν μηδενικό κόστος η τελική τιμή καθορίζεται για όλους τους παραγωγούς από το ακριβότερο συμβατικό καύσιμο που είναι συνήθως μονάδα φυσικού αερίου.
• Στο Χρηματιστήριο Ενέργειας και  μάλιστα σε αντίθεση με τις  περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, εδώ με απόφαση Μητσοτάκη –  Χατζηδάκη περνάει το 100%  της ηλεκτρικής ενέργειας όταν σε άλλες χώρες περνάει  το 20% έως 40%  και σε κάποιες ελάχιστο (στη Γερμανία και τη Γαλλία το 29%, στην Ιταλία το 11%, στην Πολωνία μόλις το 1%).
• Το  ρεύμα από  κοινωνικό αγαθό έγινε  χρηματιστηριακό εμπόρευμα.
• Το φυσικό αέριο το οποίο παραμένει βασικό καύσιμο για τη λειτουργία του ελληνικού ηλεκτρικού συστήματος παρά την αποκλιμάκωση των διεθνών τιμών η χώρα μας συνεχίζει να προμηθεύεται σε τιμές υψηλότερες από άλλες χώρες. Η εξάρτηση από το LNG καθιστούν την αγορά ευάλωτη σε διακυμάνσεις τιμών.

Η μείωση της τιμής του ρεύματος μπορεί να γίνει με ουσιαστικά μέτρα και την εφαρμογή μίας διαφορετικής πολιτικής για αυτό διεκδικούμε:

• Επανάκτηση του δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ, της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ. Μόνο ένας ισχυρός δημόσιος τομέας ενέργειας μπορεί να παρέχει φθηνό ηλεκτρικό ρεύμα και φυσικό αέριο.
• Κατάργηση του «Μηχανισμού Διακύμανσης» και η τιμή στη χοντρική να διαμορφώνεται με βάση το κόστος παραγωγής από κάθε πηγή συν ένα λογικό κέρδος.
• Κατάργηση του Χρηματιστηρίου Ενέργειας.
• Η τιμή ρεύματος να διαμορφώνεται με βάση το μέσο κόστος παραγωγής από κάθε πηγή καυσίμου συν ένα λογικό κέρδος.
• Διατήρηση των εναπομείνάντων λιγνιτικών Μονάδων στο μείγμα καυσίμου.
• Γενναία μείωση και πλαφόν στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, μείωση του ΦΠΑ με συντελεστή 4% και κατάργηση του ΕΦΚ.
• Να ανακληθούν όλες οι αυξήσεις στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις και στο  πάγιο.
• Να επανέλθει σε άτομα και οικογένειες που διαβιούν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, η παροχή δωρεάν ποσότητας ηλεκτρικού ρεύματος για την κύρια κατοικία τους έως 300 kwh μηνιαίως όπως προέβλεπε ο Ν. 4320/2015 (Νόμος Λαφαζάνη).

Αν η κυβέρνηση δεν πάρει άμεσα μέτρα μείωσης της τιμής του ρεύματος και ελάφρυνσης των καταναλωτών και συνεχιστεί η μέχρι σήμερα πολιτική της οι λίγοι παραγωγοί και πάροχοι ηλεκτρικής ενέργειας θα συνεχίσουν να αυξάνουν τα κέρδη τους και οι πολλοί, οι πολίτες θα είναι οι χαμένοι που θα πληρώνουν ακριβά το ρεύμα.

* Αναπλ. Γραμματέας του Δ.Σ. του Συνδέσμου Συντ/χων ΔΕΗ Μεγ/λης

Μέλος του Δ.Σ. της ΠΟΣ/ΔΕΗ